Een praatje met een paar dames in Jakarta
HUIIlllllliifillIIlllIlllllllll,!,llllllllillilillllllll!illlHlIlllllilljlllllllllll
Allereerst maken we kennis met Me
vrouw de Fretes. Ze woont in een
aardig huisje aan Kramat VIII, vroeger
Laan Wiechert. Ze is meer bekend als
Zuster de Fretes of Tante Jo. Of
schoon ze al 66 jaar is werkt ze nog,
en wel als hoofd van de afdeling
sterilisatie van verbandmateriaal e.d.
in het St. Carolus Ziekenhuis.
"Bent u al lang verpleegster?"
"Ja, sinds 1930. Eerst in het Militair
Ziekenhuis in Magelang, daarna in Ci-
mahi en in Jakarta. Toen ik trouwde
ben ik opgehouden met werken tot de
kinderen wat groter werden- In 1950
kwam ik bij Unilever als hoofd van de
polikliniek. Ik moest ook de patiënten
in de kampongs bezoeken, hun toe
stand beoordelen, vooral als ze al lang
ziek waren, verder controleren of de
medicijnen wel ingenomen werden,
etc. Na mijn pensioen van Unilever
bleef ik thuis, nam enkele meisjes in
de kost, maar op den duur hield ik
het thuis niet uit. Dus ben ik weer
gaan werken tot nu toe."
"Hebt u misschien nog andere bezig
heden of hobbies?"
"Ik ben lid van een verpleegstersver-
De beurt is nu aan Mevrouw Nessy
Luntungan-Rambitan. Naar de naam te
oordelen weet u zeker wel vanwaar ze
afkomstig is. Ze heeft twee kinderen
van 5 en 2 jaar. Op het ogenblik werkt
ze bij de Italiaanse Ambassade. Vol
gens haar heeft ze allerlei ervarigen
daar opgedaan, waaronder ook grap
pige. Dit is wel een welkome afwisse
ling in de dagelijkse sleur van het
werk. Soms komt er een telefoontje:
Hallo, met de Ambassade van Rome?
Mevrouw Luntungan vertelt, dat ze
vanwege haar kantoorwerk niet mee
kan doen met het verenigingsleven en
de z.g. arisans (maandelijkse bijeen
komst van dames). Ze houdt van lezen
en sport. Vroeger op de Middelbare
School deed ze aan softball en toen
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniii
eniging en help met het verplegen van
zieke vrienden of buren. Over hob
bies, ik hou van lezen en zwemmen.
Verder tuinier ik wat," en hierbij wees
zuster de Fretes naar haar tuintje
vóór, vol bonte bloemen.
Toen we zo praatten over de tegen
woordige tijd en tempo doeloe, zei
zuster Jo die al meer dan 30 jaar in
Jakarta woont: "Er zijn inderdaad veel
verbeteringen, er is vooruitgang. Vroe
ger bijvoorbeeld wisten vele Indone
sische vrouwen pas op hun huwelijks
dag wie haar echtgenoot was. Nu heb
ben de vrouwen volop gelegenheid
zich te ontwikkelen, er zijn alle moge
lijke kursussen, ook in vreemde talen,
zelfs dames van middelbare leeftijd
nemen nog lessen. Ik herinner me dat
ik op het vliegveld was om iemand af
te halen. Een heer zag ik links en
rechts kijken. In het Engels vroeg ik
hem of ik hem kon helpen. Hij schudde
het hoofd, zei niets. Op zijn koffer las
ik de plaats van waar hij kwam en ik
sprak hem in het Hollands aan. Hij
was verbaasd dat ik een vreemde taal
kon spreken."
Zuster Jo de Fretes op Hari Ibu 1973 in
Wisma Mulya Grogol (voorgrond,links)
Mevrouw de Fretes is weduwe. Zij
zelf is Menadonese, getrouwd met een
Ambonnees. Ze heeft twee kinderen
die al een eigen gezin hebben. Nu is
ze oma van 5 kleinkinderen.
ze nog studente was aan de fakulteit
van Letteren, was ze lid van MAPALA
(Mahasiswa Penyayang Alam). Sinds
ze getrouwd is kan ze dit niet meer
doen. Verder uitte ze haar verlangen
om als de kinderen al groter zijn, haar
studie voort te zetten.
"Wat is uw mening over de Indone
sische vrouw van nu?"
"In de grote steden zijn de toestanden
beter, maar in de desa's is de denk
wijze nog zeer primitief. Family-plan
ning bijvoorbeeld wordt nog niet ge
noeg gewaardeerd. Ook moet er nog
meer voorlichting gegeven worden op
het gebied van gezondheid, hygiëne
en voeding. In de desa's is de vrouw
meestal al tevreden met haar lot, vaak
berust ze er in tweede of derde vrouw
te zijn. Wat de kleding betreft, er is
genoeg keus. Vele winkels en bouti
ques laten alle soorten modellen zien.
Eigenaardig dat de "ten best dressed
women" altijd dames van de hoogste
standen zijn of van het corps diplo
matique. Kunnen de gewone vrouwen
zich dan niet goed kleden, of zijn er
speciale eisen?" Mevrouw Luntungan
vervolgt: "Jammer dat de Huwelijks
wet nog niet helemaal geregeld is, en
dit is juist zo belangrijk voor de Indo
nesische vrouw. Kijk maar naar Egyp
te, daar is Mevrouw Sadat zelf aktief
in het verzet tegen polygamie. Maar ik
ben optimistisch, uiteindelijk zal de In
donesische vrouw gelijke rechten heb
ben en haar persoonlijkheid behou
den."
Nu komt een jonge dame zich voor
stellen: Mej. Nina Maudinia Herangi
Sudharto. Een mondvol, niet? Haar
naam is kortweg: Nina. Ze is 23 jaar.
Ze begint over haar familie te vertel
len: "Ik ben de oudste van twee kin
deren. Mijn jongere broer (20) is stu
dent aan de Rechtshogeschool (Fakul-
tas Hukum U.I.). Zelf volg ik de col
leges in de Engelse Letteren. We wo
nen samen met moeder, vader is zes
jaren geleden overleden."
Deze slanke jongedame is wat je
noemt hitam-hitam manis. Ze houdt er
van gemakkelijk zittende kleding te
dragen, vooral slacks, maar vaak zie
je haar als fotomodel in gracieuse
avondkleding. Ze heeft op een reis
bureau gewerkt, verder als receptio
niste en telefoniste. Meestal werkt ze
als het vakantie is. Nu geeft ze 's mid
dags ook Engelse lessen aan kinderen
wat haar zeer goed bevalt.
"Eerst dacht ik dat ik het niet zou
kunnen. Ik kon me niet als onderwij
zeres voorstellen, vooral voor kleine
kinderen. Maar het viel reuze mee.
Ofschoon ik moe van kantoor ben,
voel ik me 's middags fris als ik voor
de klas sta".
"Zo is er niet veel vrije tijd, denk ik".
"Niet bepaald. Vroeger deed ik aan
soft-ball, basket-ball, tennis, volley,
hockey, turnen en zwemmen. De laat
ste tijd zwom ik nog wel eens."
Gevraagd naar haar mening over de
Indonesische vrouw in deze moderne
tijd, antwoordde Nina:
"Vele van onze vrouwen hebben nu
kans om te studeren en daarna te wer
ken. Carrière voor de vrouw werd
vroeger niet nodig geacht. Nu is het
iets gewoons. Gelukkig dat wij KAR-
(lees verder volgende pagina, onderaan)
11
