POIRRIE
Sabang na de Oorlog
Sabang kent vrijwel iedereen die vóór de oorlog in Indië is geweest, hetzij op
de eerste reis naar de Tropen dan wel op de terugreis naar huis, never mind
op welke reis, want vrijwel een ieder, die zijn carrière in Indië opbouwde en
uitdiende, maakte in die jaren wel verscheidene reizen vice verca naar en van
Europa. Sabang, de vrijhaven, waar je aan invoerrechten en accijnzen onder
hevige goederen spotgoedkoop kon kopen. Op de kade, waaraan de schepen
meerden, in de alom bekende toko van Alberti, werd je dit alles aangeboden.
Begrijpelijk maakten de meesten van dit buitenkansje gebruik, waarbij artikelen
als eau de cologne, parfums, alcoholhoudende dranken enz. gretig werden ge
kocht.
Een oase van rust in bewogen tijden.
Sabang was voor de scheepvaart be
langrijk, eerst als kolenstation en wa
tervoorziening der schepen, nadien
ook, toen de schepen meer op olie
gingen varen als bunkerstation voor
olie. Wat betreft in- en uitvoer van
goederen en producten was Sabang
niet zo belangrijk, dit beperkte zich
wel tot wat invoer voor Atjeh en uit
voer van klein kwantum producten,
eveneens uit Atjeh en van de noord
westkust van Sumatra, welke produc
ten via Sabang de weg vonden naar
elders over de aardbol.
Sabang is een natuurlijke haven, welke
er, ook wat natuurschoon betreft,
mocht zijn. De baai, omgeven door vrij
hoge heuvels, waarop de huizen der
Europeanen, die er woonden, waren
gebouwd en vanwaar je een prachtig
uitzicht had op de baai en de toegang
vanuit de Indische oceaan. Een socië
teit en een hotel waar vele passagiers,
ondanks het overvloedige en prima
eten aan boord, zichzelf vergastten
op een echte rijsttafel. Verder bezat
deze plaats een prachtig aquarium met
een zeer grote collectie tropische vis
sen, en niet te vergeten een intiem,
wel klein, maar uiterst gezellig, zwem
badje, terwijl de passagiers van vrij
wel alle passagiersschepen, indien zij
van de voetbalsport hielden, konden
medeleven in een voetbalwedstrijd
tussen de bemanning van hun schip en
een ploeg van de wal, gemengde
ploeg van Europeanen en Indonesiërs.
Van dit Sabang was eind 1945 niet
veel meer over. Het gehele haven
complex lag in puin. Voor één der
steigers lag op de bodem van de baai
een schip van de koninklijke paket-
vaart maatschappij op haar zijde, een
heerlijk oord voor de vissen, die je in
het heldere water door de patrijspoor
ten van het schip in en uit zag zwem
men. Maar het K.P.M. schip was niet
het enige wrak dat in deze baai op
de bodem lag. Vele japanse landings
vaartuigen, waarschijnlijk vernield door
een staaltje van heldenmoed toen een
Hollandse torpedobootjager tussen het
opgestelde geschut van de Jappen
door de baai binnenvoer en de in tact
zijnde olieinstallaties volkomen ver
nielde. Ook de woonwijken, gelegen
tussen en achter het haven complex la
gen volkomen in de prak.
Wat onmiddellijk opviel in dit Sabang
vlak na de Japanse bezetting, de ge
weldige rust, die er heerste. In verge
lijking met plaatsen als Batavia, Soera-
baja en Medan waande je je daar in
een paradijs. Kunt u zich voorstellen!
Geen prikkeldraad versperringen rond
de woonwijken, geen geschiet om je
heen en in de verte en vrij kunnen
rondlopen op het gehele eiland. Kinde
ren, die je los kon laten zonder dat
de moeders er zich zorgen over be
hoefden te maken en ze niet in angst
zaten als de kinderen eens even over
tijd thuiskwamen. Rust, rust en nog
eens rust, iets dat men elders in Indo
nesië, ondanks de herkregen vrijheid,
volkomen miste.
Sabang na en vóór de tweede wereld
oorlog verschilden nogal wat van el
kaar. Er waren na de oorlog veel meer
Europeanen, doordat een deel van de
troepen uit Birma te Sabang tijdelijk
werd ondergebracht. De vrouwen van
deze militairen, die op Java, Sumatra of
elders geïnterneerd waren geweést
kwamen vanzelfsprekend met de kin
deren ook naar Sabang, zodat van het
totaal aantal zielen, dat Sabang toen
telde er circa tweeduizend Hollanders
waren.
Een groot vraagstuk was de behuizing
voor deze families. De woonwijken la
gen grotendeels in puin. Maar één op
lossing! "Onder één dak", niet van
Jan Fabricius maar in werkelijkheid.
Verscheidene families werden in één
huis ondergebracht. Gaf natuurlijk wel
eens moeilijkheden, maar door de
band genomen viel zulks nog al mee.
De meeste vrouwen hadden in de oor
logsjaren en ook vlak daarna genoeg
ellende meegemaakt, zodat de welda
dige rust, die zij op dit eiland verkre
gen, hen gemakkelijk over andere
moeilijkheden, zoals bijv. dat samen
wonen, deed heen stappen. Vrijwel
niemand kankerde of maakte moeilijk
heden, men was te blij uit de hel van
waar dan ook verlost te zijn. Een
kleedje hier, een vaasje daar, een paar
plaatjes aan de wanden en men had
een gezellige sfeer, die men al die
oorlogsjaren had moeten missen.
Voor amusement werd natuurlijk ge
zorgd. Er werden avondjes georgani
seerd waar bridge-drives en andere
gezelschapsspelen plaatsvonden. De
Welfare werd ingeschakeld, zodat zo
nu en dan een beroepsgezelschap uit
Holland ook deze uithoek kwam be
zoeken. Zelfs een modeshow ontbrak
niet aan het vertier. Wat was nl. het
geval? Door bemiddeling van de
U.N.R.A. ontving Sabang speciaal voor
de aldaar bivakkerende vrouwen uit A-
merika verscheidene balen gedragen
dameskleding. De japonnen werden
eerst gesorteerd in 1e, 2e en 3e kwali
teit, vervolgens mochten de dames per
kwaliteit kiezen, d.w.z. wie voor de 1e
kwaliteit no. 1 had getrokken, kreeg
voor de 3e kwaliteit het laatste num
mer. Ik ben vergeten hoe de volgorde
voor kwaliteit no. 2 luidde, zal wel
goed zijn geweest want een commis
sie, (zonder een commissie kunnen wij
Nederlanders nu eenmaal niet), be
staande uit vijf dames hadden zich
over de wijze van uitdeling beraden en
unaniem een regeling vastgesteld.
Na uitdeling van deze japonnen, die
natuurlijk als boter op een gloeiende
plaat viel, kwam er een organisatie
voor een modeshow.
De rust te Sabang kreeg alom buiten
het eiland bekendheid. Van Medan,
van Palembang en zelfs van nog ver
der gelegen oorden kwamen zij, die
de chaos in hun woonplaatsen en
daarom heen eens wensten te ont
vluchten, naar Sabang om daar de
rust te vinden waarna zij over geheel
Indonesië snakten, doch die buiten dat
eilandje, waarop Sabang lag, niet te
vinden was.
Iets merkwaardigs moet ik hier echter
wel even bij vertellen. Te Sabang was
een torpedobootjager gestationeerd,
die zo nu en dan even de baai uit-
(lees verder volgende pagina)
"Mocht U de huissleutel kwijt zijn, dan
zorgt dit ingenieuze apparaatje ervoor
dat U hoe dan ook binnen komt".
16
