AURORA TRAVEL
SERVICE B.V.
9
ritueel. De dr^en worden met doeken
uit boombast gemaakt (tegenwoordig
ook import-weefsels), omzwachteld en
in een boom of aan een staak, het
hoofd naar beneden, geplaatst om uit
te drogen. Het lijkenvocht dringt in de
doeken en verdampt daar. Naarmate
de doeken méér van vocht worden
doortrokken, windt men er steeds nieu
we om heen. Het resultaat is een totale
mummificering van het lijk, een resul
taat, dat eerst na een maand of zes
wordt bereikt De lucht, die dit proces
in de omgeving verspreid, is ver van
aangenaam en daar er zoals te ver
wachten is, voortdurend mensen dood
gaan is men bijna nooit zonder!
Zodra de mummificatie is bereikt,
wordt het lijk bijgezet, maar vooraf
wordt een feest aangericht, dat klinkt
als een klok en dat men van heinde en
verre komt bijwonen. Vroeger werden
er bij zulke gelegenheden honderden
karbouwen en duizenden kippen ge
slacht, welker vlees nagenoeg rauw,
slechts even geroosterd, v^erd genut
tigd, terwijl alles, wat niet tot de aller
beste stukken behoorde, werd wegge
worpen. Het Bestuur heeft aan deze
verspilling een einde gemaakt, zodat de
veestapel zich langzamerhand weer
heeft kunnen herstellen.
Als het feest voorbij is, wordt het lijk
in processie onder het uitvoeren van
dansen en met veel ceremonieel ge
voerd naar een plaats, waar in de
maanden, dat het lijk mummificeerde,
een gat in een rots is gehakt, liefst in
de nabijheid van het punt, waar reeds
familieleden zijn bijgezet en in dit gat
wordt het lijk dan neergelaten of ge
schoven, naarmate het gat verticaal
of horizontaal is. Vroeger werden de
rotsgaten, met het oog op vrees voor
diefstal der kostbaarheden met het lijk
meegegeven, uitsluitend gemaakt hoog
in loodrechte rotswanden, zoals die er
veel zijn in de Toradjalandeh. Tegen
woordig evenwel begint er een tekort
aan rotswand te ontstaan, zodat men
ook grote stenen, langs de rijstvelden
gelegen, in bewerking neemt. Het gat
wordt na de bijzetting gewoonlijk
slechts met een houten plank afge
dekt. Het slotbedrijf is, dat men van
de overledene een houten pop maakt,
levensgroot en zoveel mogelijk ge
lijkend, welke pop, aangekleed wordt
in een galerij, eveneens in de rots uit
gehakt boven de plaats, waar het lijk
geborgen is. Krijgt ieder lijk een eigen
nis, de poppen staan broederlijk en
zusterlijk naast elkaar en als de galerij
te smal wordt, dan wordt deze een
voudig door verder uithakken verlengd.
Een balustrade, bij het uithakken uit
gespaard, behoedt de poppen voor het
vallen.
Wanneer het lijk wordt bijgezet in een
grote steen op de begane grond, dan
wordt instede van een galerij een
huisje gebouwd: zo staren op een be
paalde plaats nabij Rantepao de pop
pen van een moeder met haar kind
door U door een glazen venster van
uit zo'n huisje aan!
Management:
Ans Fanggidaej-Jongkind
Wim Simon
Vakkundige voorlichting
voor reizen naar
INDONESIË
Vliegreizen naar meerdere be-
stemmingen in het Verre Oosten
I Amerika, Canada, Australië en
Nieuw-Zeeland
I Camper '-huur in Amerika en
Canada
Reisverzekeringen
Hotelreserveringen
Visabemiddeling
Kantooruren:
maandag t/m vrijdag 09.00-16.45 uur
j zaterdags 09.00-12.00 uur
Clauskinderenweg 28 i
Amsterdam - Osdorp 1018 1
Tel. 020 - 19 93 77 19 93 96
Het maken van de poppen is een vrij
dure geschiedenis en dus slechts weg
gelegd voor hen die het kunnen beta
len. Anderen moeten volstaan met bijv.
een hoed, die de overledene gedragen
heeft, bij het rotsgraf op te hangen.
Voor de zielerust schijnt dit nochtans
hetzelfde effect te hebben als een
mooie pop!
Na verloop van tijd onder invloed van
weer en wind gaan de kleren van de
poppen stuk en komen er hele rafels
en slierten over de balustrade heen
hangen. Als dan een briesje komt, be
wegen deze lappen en dan is het soms
net, alsof die poppen leven, vooral als
zij zó hoog zijn geplaatst, dat men niet
al te nauwkeurig kan kijken.
Evenals met bijna elk rituaal het geval
is, wordt de reëele ondergrond - of de
ze nu gelegen is in het occulte, mystie
ke, symbolische of economische - ook
hier niet meer begrepen: de handelin
gen worden zonder er bij na te denken
toegepast. Wat die ondergrond is ge
weest, kan uiteraard slechts worden
gegist: laat men zijn verbeelding de
vrije loop, dan zal het wel zo iets zijn
geweest als het niet kunnen scheiden
van een geliefde gestorvene, dat een
karaktervol persoon deed besluiten
het mummificeringsproces te perfec
tioneren, waarin hij door anderen werd
nagevolgd. Doch ook dit resultaat zal
weinig bevrediging hebben gegeven en
zo zal dan de poppen-cultus in zwang
zijn gekomen als een betere methode
om de herinnering aan de gestorvene
levendig te houden. Hoe dit ook zij,
tegenwoordig is het niet veel meer dan
een gesol met lijken, waarbij de per
soonlijkheid van de overledene slechts
een zeer secundaire rol speelt. De fes
tiviteiten zijn hoofdzaak en niemand
vindt het erg als de achterblijvenden
na de bijzetting totaal met de afgestor
vene hebben afgerekend; dit is zelfs
de normale gang van zaken.
Om nu het relaas weer op te vatten
werd Makalé de volgende morgen
vroeg weer verlaten om verschillende
bezienswaardigheden op de Tondok-
Litakhoogvlakte in ogenschouw te ne
men. Deze hoogvlakte wordt bereikt na
het overtrekken van een lage water
scheiding, waarna wij weer in het dal
van de Sadang-rivier komen. Het land
schap is vriendelijk, hoewel kennelijk
hoog bergterrein en het is dus niet
zozeer natuurschoon als wel het ethno-
logische aspect, dat ons gaat boeien.
Wij bezoeken een Toradja tempel, ook
al in prauwvorm, een modeldorp met
mooi houtsnijwerk in kleuren (met hele
menagerieën, inclusief de onwelkome
insectachtige), de rotsgraven en pop-
pengalerijen van Lemo (welks poppen
ter ere van het bezoek van Gouver
neur-Generaal De Jonge van nieuwe
kleren werd voorzien!) en het plaatsje
Rantepao, dat geheel door Toradja's
wordt bestuurd (al houdt het Europese
Bestuur onopgemerkt in alles zeggen
schap), waar om de vijf dagen een
buitengewone interessante pasar wordt
gehouden. Ik trof de pasardag niet,
waarmee echter goedmenenden, die
deze wél meemaakten, mij uit hoofde
van de luchtigheid gelukwensten. Wat
mij echter wel speet was, dat ik het
op de pasardag drukke verkeer van
marktgangers langs de wegen moest
missen, daar dit juist zo'n goed beeld
van het volk geeft. Niettemin was er
toch nog genoeg van te zien om mij
een indruk te vormen.
In de omgeving van Rantepao, zelf ook
een centrum van de zending, staan er
verscheidene kleine kerkjes, die aller
aardigst aandoen en dit boomarme land
met zijn rijstvelden en graslanden een
Europees aanzien geven. Na verschei
dene interessante punten te hebben
bezocht, bleek er tamelijk diep het ter
rein in, doch niettemin nog langs een
zeer smalle weg per auto te bereiken,
een dodenfeest aan de gang te zijn.
Daar zo'n feest gemakkelijk een et
maal duurt, werd volstaan met een
kort bezoek, waarvan mij voornamelijk
nog de vrijwel loodrechte klimpartij
naar de plaats van het feest in herinne-
ring is gebleven. Ten slotte werd naar
Makalé teruggekeerd om ook daar in
de buurt nog verscheidene belangrijke
bezienswaardigheden te bekijken en
verder nog het middagmaal te nuttigen.
Na de lunch (nasi-goreng met corned-
beef) ging het nu weer via Rantepao
naar To-Djamboe, een zeer eenzaam in
het oerbos gelegen pasanggrahan.
Vanuit Rantepao klimt de weg, steeds
(lees verder volgende pagina)
