Over TambaksBandengs en Blanaks
AURORA TRAVEL
SERVICE B.V.
In de Moesson Nrs. 17 en 18 van de vorige jaargang, vertelt meneer Bartman
over zijn nostalgische escapades. Bezoekjes aan de tambaks in de buurt van
Soerabaia. En hij verbaast zich dat bandengs en blanaks zich niet aan een haak
laten vangen. In Nr. 19, adviseert meneer Kiliaan ze een haak waaraan een
stukje mos of zeewier voor de bek te hangen. Dan happen ze wèl; 't zijn nl.
vegetariërs.
Ik heb een groot deel van mijn jeugd
aan straat Bali doorgebracht. Dikwijls
met de hengel in de hand, zittend of
staand aan 't water. Een goede henge
laarster ben ik nooit geweest. Te on
geduldig.
Ik plukte liever de vissen en visjes uit
mijn vaders- en grootvaders werpnet,
de djalah. En ik jok niet als ik vertel
dat er in de loop van jaren duizenden
door mijn vingers zijn geglibberd. Uit
de djalah naar de kepis. Ik heb ze uit
bandjangs zien vangen, niet alleen aan
onze Java-wal, maar ook aan de over
kant: Bali.
Nog nooit heb ik een bandeng zien
ophalen. Niet alleen aan de hengel,
maar ook niet uit 't net. Is dat toeval?
Of wordt bandeng alleen maar in
zee geboren, als "nènèr" en slijt hij
zijn verdere leven in brak water van
riviermondingen en in de tambaks
waarin hij door mensenhanden wordt
uit gezet? Bandengs en blanaks (droog
klapperblad) lijken een beetje op
elkaar. De blanak heeft een iets
rondere neus en grove schub. En niet
zulke gemene graten met weerhaken,
waar de bandeng om berucht is. Ook
de smaak is niet zo fijn als die van
de bandeng. Ze zijn te vergelijken met
hier de zeebaars (harder) waar ik op
geabonneerd ben bij mijn visman. Als
het "de tijd" is. Eén van de weinige vis
soorten, lekker en niet zó duur. Ove
rigens vind ik de vis hier alleen maar
lekker, goerih, als ze in prijs nauwe
lijks haalbaar is. (Wat is "goerih" in
't Nederlands?)
Welke vis hier, haalt het in smaak bij
bv. de tenggiri met zijn vaste witte
vlees. De krapoe, kakap of de lang-
sar? (zeesnoek).
In een bepaalde periode, (ik weet niet
meer welke) werd vroeger de kust "af
geschuimd" door de toekangs-nènèr.
Nènèr is dus "bandeng-kweek". Tot
de knieën wadend door 't water, duwt
de visser een groot driehoekig net
voor zich uit van grof katoen. Iets als
kaasdoek. Hij blijft er mee, even onder
de oppervlakte van 't water waar het
broed als 't ware "zweeft" in school
tjes. Onzichtbaar voor 't ongeoefende
oog. Glasheldere streepjes, anderhalve
cm lang, met aan één kant twee grijze
stipjes, de oogjes. De diertjes worden
met een porceleindun-geslepen schelp,
met het water waarin zij zweven uit 't
net geschept en overgedaan in een
uitgeholde kalebas die de "nènèr-
man" aan een koord om zijn middel
heeft hangen. Uren loopt hij zo lang
zaam heen en weer door 't water. En
als hij er mee uitscheidt, die dag, gaat
hij op het strand zijn vangst zitten
tellen. Ja, echt tellen, die nauwelijks
zichtbare wezentjes. Zingend. Zoals hij
veel dingen zingend doet. O.a. het aan
roepen van de heiligen als hij zijn
piso-blatti scherpt op een gladde
steen. (Madoerezen.)
Dan gaat de nènèr naar de eigenaars
van tambaks. En van daar, als volwas
sen bandengs naar de passers, dacht
ik. En de rokerijen.
Is de bandeng daarom een nogal dure
vis? In verhouding tot andere soor
ten?
En de babies die niet verhuizen naar
de tambaks? Ze schijnen in zee toch
wel kwetsbaarder te zijn dan bv. poe-
tians en tongkols, bengkonis?
PLANTERSVROUW
kepis flesvormige mand
bandjangs fuiken die in zee worden
uitgezet
tambaks visvijvers
piso blatti bekend wapen (mes) van
de madoerees.
TYPHOON IN AMBARAWA
Het weer was bijzonder warm, toen
we 's middags uit school kwamen. De
strooien hoeden, de welbekende som
brero's uit die tijd afkomstig van toko
Senda, konden geen koelte brengen.
Er was geen zuchtje wind en de stilte
was onheilspellend.
We waren zowat midden op de sawah,
die uitzicht bood op de Rawa Pening
en de berg Telamaja, toen we "haar"
ontdekten. Een pikzwarte wolk als de
slurf van een olifant boven het meer.
Als hazewinden renden we naar huis
en net toen we thuis waren brak de
hurricane los. Dakpannen vlogen als
papiertjes door de iucht; afgebroken
blaraks zweefden elegant door de tuin,
die door de storm in een chaos was
veranderd. Ondanks de hachelijke si
tuatie, konden we ons lachen niet be
dwingen, toen we onze tuinjongen
zagen, die door een zwevende blarak
werd nagezeten. We konden de scha
de pas opnemen, na het plotseling op
houden van de orkaan. Het kippen
en geitenhok vonden we op een an
dere plaats terug, gehavend en wel;
de weggelopen dieren waren zoek.
Het dak van de keuken was total loss.
Met man en macht werd het dak van
de keuken en het huis hersteld. De
typhoon deed me op dat ogenblik den
ken aan de films "The Wizard of Oz"
en "The Hurricane" met Dorothy La-
mour en Ray Milland in de hoofdrollen.
Wat waren we toen filmgek.
L. v.d. WORM-FLOHR
Management:
Ans Fanggidaej-Jongkind
Wim Simon
Vakkundige Voorlichting
voor reizen naar
INDONESIË
1 Individuele vliegreizen naar
Amerika, Australië, Canada,
=j Hongkong, Japan, Singapore,
Taiwan en Thailand
Cruises in het Verre Oosten
1 Reserveringen Greyhound
Reisverzekeringen
Visabemiddeling
Kantooruren:
maandag t/m vrijdag 09.00-16.45 uur
zaterdag 09.00-12.00 uur
Clauskinderenweg 28
Amsterdam - Osdorp 1018
Tel. 020- 19 93 77 19 93 96 j
illlllllll!!lllllllllllllllllllllllllllllllllllllll!llll!!!lllllllllllllllllllllllll!lllllll[llllllllllllllllll||l|||l||||||||!||||||i
15
