I
SEREH EN AKAR-WANGI
Speciale aanbieding:
9
Sereh.
Eriige jaren geleden gedurende een
werkkontrakt in West Afrika verblijven
de, vond ik het interessant te zien, dat
in restaurants na het avondeten óf
koffie óf citronella thee werd aanqe-
boden.
Natuurlijk was het voor ons altijd de
heerlijke exotische citronella thee die
bij mij vage herinneringen terug bracht
van sereh". Het is een uitstekende
drank met een min of meer sterke ci-
troen-mint-achtige geur en het heet
een goed middel te zijn voor de spijs
vertering.
Een geschiedenis vermeldt dat meer
dan 100 jaar geleden Dokter Maton,
speciaal geneesheer van Kóningin
Charlotte herhaaldelijk getrakteerd
werd op een kop thee van citronella
gras door Hare Majesteit, die daar zelf
erg verzot op was. De gras bladeren
werden toen verstrekt door de Kew
Gardens.
Ik heb wat pollen van het gras in de
eigen tuin geplant. Je plukt dan wat bla
den en na deze gewassen te hebben
worden ze in stukjes geknipt van 3-4
cm lengte. Deze worden enige minuten
in kokend water gehouden en dan ge
serveerd in kopjes met wat suiker. Het
is een lekker smakende en vooral erg
geurige thee.
Sereh is dus een gras en wel van de
Andropogon familie, oorspronkelijk uit
India en Ceylon afkomstig. Het werd al
heel vroeg gewaardeerd wegens de
geurige eigenschappen. Een bekend
soort Cymbopogon schoenanthus is in
Egyptische grafkelders gevonden, ze
ker 1000 jaren voor Christus. Het werd
veel gebruikt in de Oriënt, later door
Grieken en Romeinen en ook in de
kruiden-Renaissance periode. Het ge
bruik tegenwoordig ligt vooral veel op
het terrein van reuk- en smaak stoffen
(parfumerie, cosmetica, parfumeren
van zeep, essences, likeuren) en voor
andere pharmaceutische en technische
doeleinden. De Java citronella olie
wordt aldaar ook veel gebruikt als
wrijfmiddel tegen verschillende kwa
len en als afweermiddel tegen muggen
en muskieten.
Het gecultiveerde citronella gras van
Java dateert van voor 1900 en behoort
tot een vorm van Cymbopogon nardus
(sereh wangi) en wordt algemeen aan
geduid onder de naam "maha pangiri".
Dit in tegenstelling tot de originele
4 bosjes akar wangi voor 5,
(inclusief porto)
In de winkel afgehaald:
5 bosjes voor 5,
Akar wangi, de geur van Oma's
linnenkastTOKO MOESSON
Sereh-aanplant
Akar wangi
variëteit van C. hardus die uit Ceylon
afkomstig is en als "lenabatu" aan
geduid wordt. De mahapangiri heeft
meer waarde omdat zij 85 percent ge-
raniol bevat en lenabatu 55 tot 65
percent.
Citronella werd eerst in west Europa
bekend door Nikolaas Grimm, een
militaire dokter die in Colombo ge
stationeerd was aan het einde van de
17e eeuw. Grimm noemde het gras
toen: Arundo Indica Odorata. De eer
ste verscheping van "Oleum seree"
zoals het toen genoemd werd, arri
veerde in Europa aan het begin van de
18e eeuw, maar het bleef vrij onbe
kend totdat het verscheen als curiosi
teit op de wereld tentoonstelling in
London in 1851 en in Parijs 1855. Het
werd daarna als export artikel ge
cultiveerd in Ceylon en had geen con
currentie tot ongeveer 1890, toen Java
citronella begon te produceren die van
betere kwaliteit bleek te zijn.
Er is nog een interessante brief van
een J. Potiver (1702) die een volgende
beschrijving geeft:
"Cymbopogon citratus is another grass
which is known only in cultivation; it
gives lemon grass oil. A certain Dr.
Samuel Browne, surgeon at Fort St.
George, Madras, in an account of
plants collected in 1696 describes C.
citratus as: "a most delicate sort of
fragrant grass, which being rubbed
smells like Baume and Lime or Le-
monpeel togethercertainly so
excellent a plant of such fragrant and
aromatic taste must have many vir-
tuesWhile I was writing this, in
came a person, who says that about
30 years ago, viz. about 1666 one An
tonio Palia brought 3 pots of this
grass from Batavia to Paliacut, one
of which he sent to a garden at Ma
dras."
Akar Wangi
Waar de citronella olie van Sereh ge
produceerd wordt uit de bladeren (de
olie bevindt zich in speciale cellen
waarvan er meer dan 50 te zien zijn
in een dwarssnede van een blad), de
geurige olie van Akar wangi (zoals de
naam al aanduidt) wordt gewonnen uit
de wortels van een ander lid van de
Andropogon familie: Vetiveria zizanio-
ides. De narawastoe (soendanees) cul
tuur aanplantingen bevinden zich gro
tendeels in de omgeving van Garoet en
de wortel kan na een jaar van nieuwe
aanplantingen geoogst worden. Deze
wordt voornamelijk gebruikt voor het
parfumeren van kleren en linnengoed.
Ze wordt vaak verwerkt tot mandjes,
matten of waaiertjes die de heerlijke
geur jaren behouden, vooral als het
periodiek met water besprenkeld wordt
wat de geur speciaal versterkt. Het
land van herkomst is India en de wor
tels zijn sinds de oudheid bekend. De
eigenschappen zijn beschreven in de
oeroude Veda van de Hindoes.
Er is niet veel bekend van de geschie
denis van Akar wangi op Java, maar
er is wel een anekdote uit Zuid Afrika
die als volgt luidt:
It is not known when Vetiver was
first brought to South Africa from the
East. The grass has been known in
the Transvaal for it was grown at Ven-
tersdorp by a Mrs. J. J. Frean in 1892.
According to her son, it was brought
from the Cape by a voortrekkers fa
mily and was used for scenting kists
(koffers)."
E. G. VAN VOORTHUIZEN
Sereh
