tan dan Pengamalan Pancasila (Richt
lijnen voor de Bezinning op en de toe
passing van de Pancasila), P-7 dat
staat voor (Team) Penasihat Presiden
(mengenai) Pelaksanaan P-4 (Team
van) Presidentiële Adviseurs inzake
de Realisatie van de P-4), enz., enz.
Te veel om ze alle op te sommen. Let
wel, dit P-7 is ook alweer een acroniem
van een (andere) acroniem. En in een
acroniem behoeven niet alle woorden
van de te acronimiseren zin, slagzin
of wat dies meer zij te worden opge
nomen. In bovenstaand voorbeeld zijn
de woorden 'team' en 'mengenai' ge
woon buiten beschouwing gelaten,
want het hoofdidee van een acroniem
is, dat het welluidend moet zijn. Basta!
In de schatkist van Indonesische af-
kortinqen is er zelfs één die veel weg
heeft van een algebraïsche formule.
Naar verluid is het een creatie ge
weest van de toenmalige Luitenant-
Generaal Soeharto (de huidige Presi
dent) omstreeks juli 1966. Zij geeft de
eigenschappen weer waaraan leden
van het Ampera-Kabinet dienen te be
antwoorden.
Tussen twee haakjes, het acroniem
Ampera staat voor AManat PEnderi-
taan RAkyat (Boodschap van het Lijden
van het Volk). De formule die wij op
het oog hebben is 3A-B-C, die staat
voor (en nu moeten we wel weer de
oude spelling gebruiken, omdat in 1966
de nieuwe spelling nog niet in kannen
en kruiken was) Achlak, Ahli, Amal dan
Berani (jang berarti berani tanggung
djawab dan berani bertindak) serta
Chajal (jang berarti mempunjai tjita-
tjita luhur sesuai dengan tuntutan Am
pera) of "Karakter, Deskundigheid,
Goede Daden en Moed (met de bete
kenis van durf om de verantwoordelijk
heid te dragen en durf om handelend
op te treden) alsmede Verbeeldings
kracht (in de zin van het bezitten van
nobele ideëen in overeenstemming met
de eisen die voortvloeien uit de Am
pera). Onmiddellijk nadat deze alge
braïsche formule van de daken was
geschreeuwd, kwam het dagblad Mer-
deka met een andere interpretatie
voor de formule op de proppen (als
bewijs van het geneigd zijn tot het ma
ken van afkortingen en acroniemen), te
weten "Jang terang tipe-tipe manusia
A(idit) -A(chmadi) -A(chadi) -B(andrio)-
C(hairul) harus disingkirkan" of, in
Nederlandse vertaling, "Een ding staat
vast, nl. dat types als Aidit, Achmadi,
Achadi, Bandrio en Chairul van het
toneel moeten verdwijnen." Met Aidit
werd natuurlijk bedoeld Dipa Nusanta-
ra Aidit, de Secretaris-Generaal van
het Centraal Comité van de thans bui
ten de wet gestelde Partai Komunis
Indonesia (Communistische Partij In
donesië), die op 22 november 1965 ten
huize van een medelid van de PKI in
Samben, ten oosten van Solo, door het
leger werd gearresteerd en stante pe-
de geëxecuteerd. Generaal-Majoor
Achmadi was de Minister van Voor
lichting onder Soekarno; Achadi was
de toenmalige Minister voor Transmi
gratie, Coöperaties en Landelijke Ont
wikkeling; Bandrio, of voluit Soeban-
drio, was de Waarnemend Premier/Mi
nister van Buitenlandse Zaken en Soe-
karno's rechterhand; Chairul (Saleh)
was Derde Waarnemend Premier. Dit
dan over die nare periode in de Indo
nesische geschiedenis!
Dan dit, als u een persoonsnaam te
genkomt, is het zeer wel mogelijk dat
die naam een acroniem is van een
reeks van andere namen waarmede de
persoon in kwestie zich al die tijd
heeft getooid. Zo heeft Haji Abdul
Malik Karim Amrullah zich de (geacro-
nimiseerde) naam aangemeten van
Hamka. Dit heeft hij gedaan om zich
te kunnen verschuilen achter een
pseudoniem bij het schrijven van boe
ken. En wat zegt u van de naam Oka-
ba, die staat voor O.K. (spreek uit
O-ka) Bahri Alamsyah? Bepaalde ele
menten van een ethnische groep kun
nen hun naam die eigen is aan de
streek waar ze vandaan komen, zo
danig acronimiseren dat een Javaanse
naam uit de as komt verrijzen. Zoals
u yveet is de Javaanse ethnische groep
nog steeds de dominerende groep in
het Indonesië van vandaag.
Om meer regu te zijn onder Javanen
hebben enkelen afkomstig uit de bui
tengewesten daarom een of meerdere
Javaanse namen geadopteerd. We den
ken hier aan Harmoko, Merdeka's ver
slaggever, die zijn ware naam HARis
MOhammad KOhar om de zojuist ge
noemde redenen over boord heeft ge
gooid. Frans Mendur, een Menado-
nees, geboren 16 april 1913 en over
leden in april 1971, die de oprichter is
geweest van IPPHOS (Indonesian
Press PHOto Service) in 1945, heeft
op een gegeven ogenblik zich aange
diend als S. F. Mendur of Sumarto
Frans Mendur. Hier hebben we niet te
doen met een acroniem maar een af
korting. De eigenlijke naam van wijlen
Adinegoro was: Djamaluddin, tot zijn
dood een bekend journalist.
Met voorbijgaan van de andere ter
reinen waar acroniemen opgeld doen,
in verband met de ons toegestane
plaatsruimte, willen we dit artikel be
sluiten met een paar woorden te wijden
aan het momenteel over vele tongen
gaande acroniem pungli en aanverwan
te letterwoorden.
De acroniem pungli is, indien onze
bronnen ons niet om de tuin heb
ben geleid, omstreeks juni 1977 het
Indonesisch luchtruim in geslingerd 2).
Het staat voor PUNGutan Llar (Illega
le Heffingen). De creatie van dit acro
niem dient natuurlijk niet te worden
opgevat, alsof daarvoor geen illegale
heffingen hebben bestaan. Verre daar
van! Deze methode van geld in 't laat
je brengen is waarschijnlijk even oud
als de weg naar Kralingen, of zouden
we moeten zeggen 'de weg naar Jaka-
tra'? En het is niet gebonden aan een
zekere geografische locatie. Het is ver
spreid over de gehele wereld. Wat In
donesië betreft, in een eerder stadium
had men voor deze activiteit nog geen
acroniem bedacht, omdat de steek
penningen die om 't hoekje kwamen
kijken nog geen donkere bril nodig
hadden. Men sprak van uang semir (af
geleid van smeergeld), uang rokok (si-
garettengeld), uang sirih (sirihgeld),
uang kopi (koffiegeld), uang teh (thee-
geld) e.d.
Deze douceurtjes kon men nog door
de vingers zien. Ze waren doorgaans
van kleine omvang. Maar met de tijd
werden ze al maar groter, want al
etende krijgt men trek. Bovenstaande
tips kregen al gauw de omvang van
een Mercedes (tijdens huwelijken),
koelkast, huis, enz. Zo kwam men tot
de creatie van pungli (dat nota bene
in het Fukien Chinees praktisch de
zelfde betekenis heeft als in pungli ligt
besloten).
Nauw verbonden aan dit pungli is het
acroniem Opstib, dat bij uitbreiding
staat voor OPeraSi terTIB (Operatie
'Orde'). Let op de eigenaardige wijze
waarop het bestanddeel ops in dit
Opstib tot stand is gekomen, om van
de p op de s te komen heeft men voor
de welluidendheid drie letters overge
slagen. Opstib is ongetwijfeld gemak
kelijker uit te spreken dan bijv. Optib.
Deze operatie is erop gericht paal en
perk te stellen aan het pungli eu
vel. Het moest met de punglis zijn
afgelopen in oktober vorig jaar, maar
ze schijnen nog weliger te tieren dan
voordien, wellicht door de vruchtbaar
heid van de bodem. Grappenmakers
beweren zelfs dat, wanneer je een
wandelstok in de grond steekt het ding
niet lang daarna bladeren krijgt. Is
het geen lumineus idee om 't eens uit
te proberen?
Om op de Opstib terug te komen, er
is een Opstib in de Centrale Regering
te Jakarta, de Pusat, aangeduid met de
acroniem Opstibpus en er zijn Opstibs
in de verschillende gewesten, aange
duid met de acroniem Opstibda (OP
eraSi terTIB DAerah; Regionale Ope
ratie 'Orde'). Pungli heeft zich in de
korte spanne tijds van z'n bestaan zo
danig ontwikkeld, dat het woord nu
zelfs kan fungeren als grondwoord van
allerlei afleidingen. Een indicatie dat
deze acroniem niet al te gauw zal ver
dwijnen uit het vocabulaire. We zijn in
de diverse massamedia de volgende
afleidingen tegengekomen: (me)mungli
voor 'illegale heffingen doen'; pungli-
memungli voor 'illegale heffingen to
ver en weer),' in het zinnetje: Aku he*
ran mengapa di kantor itu masih juga
ada pungli-memungli. Ik snap er geen
snars van, dat op dat kantoor nog
steeds illegale heffingen bestaan. Dan
nog deze zin: Sialan bung, aku habis
dipungli dia! Zeg kerel, ik heb toch
verduveld veel pech, hij heeft me vol
komen kaalgeplukt! En, men kent te
genwoordig zelfs de pungliwan, d.i. de
persoon die belast is met het incas
seren van punglis!
De Bimbo Group van vocalisten, waar
hierboven gewag van is gemaakt heeft
nog een ander liedje ten gehore ge
bracht, namelijk Tante Sun. Het werd
zo populair dat het van mond tot mond
ging en gelijke tred heeft gehouden
(lees verder volgende pagina)
15
