mr
ra
llil
Rini Carpentier Alting
nn m
R
Iffl
[71
1
.5
1
1
i
h
Casa Koetjing CXI)
Lieve mensen,
Allang niets van jullie gehoord en daarom maar zelf eens het initiatief genomen
tot het plegen van een brief. Hoe is het ermee? Druk voor Kerstmis?
Hier alles wel, in gedachten nog steeds
bezig met Menorca - als er tijd voor is,
uiteraard. Toen we die eerste avond
weer thuis waren en naar alle lichtjes
van de stad keken en als vanouds het
stralend kleinood van de kathedraal
tegen de nachtelijke achtergrond zagen
schitteren, moest ik denken aan die
wonderlijke constructies, die we op
Menorca hadden gezien, de talayots.
Vertelde ik je toen al van dat andere
stoere bouwwerk, dat de naam draagt
van Sa Naveta d'es Tudons? De naam
zegt het al min of meer, het heeft de
vorm van een omgekeerd schip, het
woord Navire zit erin. Het is opgetrok
ken van onvoorstelbaar grote, grijze
stenen, die allemaal glad afgekapt zijn.
Naar boven toe wordt het gebouw
steeds iets smaller en op de een na
laatste rij topstenen, die het dak vor
men, ligt ineens weer een heel lang en
geweldig exemplaar. Je krijgt de in
druk dat de bouwers het pas vonden
toen ze al een heel eind waren gevor
derd. Maar wellicht dat iemand met
een bouwtechnische opleiding zal ver
klaren dat men indertijd zo'n natuurlijk
gevoel voor evenwicht, kracht en
macht en hoe het nog meer mag heten,
bezat, dat die gigantische steen daar
met opzet is geplaatst, anders
enz. (volgt natuurlijk een eindeloos
knap en oervervelend betoog.)
Middenin de voorgevel is laag bij de
grond een nauwe doorgang. Op de
knieën liggend naar binnen glurend
ziet men dat het vrij donker en erg
zanderig is. Ergens achterin is een
soort nis en een opgang naar de
tweede verdieping. Ik ben er niet in-
geweest! Wonderlijk knap gemaakt is
dit oudste bouwwerk van Europa. Het
staat in een kale vlakte in de buurt
van Ciudadela. Men weet niet waar
het voor diende, misschien was het
wel een soort heiligdom waar de pri
mitieve steentijdperk bewoners bijeen
kwamen voor religieuze bijeenkomsten.
Een soort kerk?
Hoeveel moeite en inspanning heeft de
mensheid zich getroost om iets moois
en duurzaams te bouwen voor geesten,
de goden, hun geloof in iets beters en
hogers? Tussen de bouw van die ra-
zendknappe naveta tot aan de griekse
tempels, de tjandi's en de stoepa's,
tot aan de gotische kathedralen zijn
duizenden jaren verlopen. De liefde, de
eerbied en het ontzag van al die men
sen, van heel primitief tot de middel
eeuwen toe, voor het hogere wezen,
Het oudste bouwwerk van Europa staat in een kale vlakte in de buurt van Ciudadela op
Menorca.
de schepper, inspireerde hen tot on
gelooflijke prestaties. Hoe beeldschoon
en roerend zijn niet al die gotische ka
thedralen, die zij de wereld nalieten?
Gebeden en lofzangen in kantwerk van
duurzaam steen, duizenden heiligen
beelden gehouwen naar levende mo
dellen, mensen van toen. Moeite noch
kosten werden gespaard, kunstschat
ten van groot gehalte aan ons toever
trouwd. Door natuurrampen, aardbe
vingen en oorlogen ging veel verloren,
maar hoe majestueus staan de ruïnes
nog altijd overeind, getuigend van een
groots verleden, van kennis en rijkdom
aan ziele-adel, van goede smaak, en
devotie, ook van humor, van geloof in
het goede?
Tegen de avondhemel van dit eiland
prijkt nog steeds de verlichte, middel
eeuwse kathedraal. Overdag een licht
grijs silhouet geprojecteerd tegen de
spiegel van de zee, helder of nevelig.
Ook zien we soms een vliegdekschip
in de baai liggen, meestal net even
rechts van de kathedraal. Het is ook
uitgerust met torens en kantelen en
immens, groots, majestueus, gigan
tisch, super en hypermodern, er zijn
ongeveer 5000 man aan boord. Een
onvoorstelbaar groot gevaarte, drei
gend donkergrijs, machtig en kil. Be
doeld om ons erfdeel te behoeden, te
beschermen. Bij dit enorme oorlogs
schip vergeleken verzinkt de indruk
wekkende kerk in het niet, het schip
lijkt wel een nieuwe kathedraal!
Onwillekeurig rijst de vraag, wat laten
wij nu eigenlijk achter? Waarvan ge
tuigen de moderne prestaties op het
gebied van religieuze bouwkunst, schil
derkunst, levenskunst? Misschien
heeft de westerse mens van nu geen
kathedralen meer nodig? Zijn alle ge
beden en wensen reeds vervuld? Of
heeft het allemaal niet mogen baten
en bouwt men nu liever andere monu
menten vag een nieuw geloof? Zonder
opschik of fraaiigheden? Om met een
klein variant op de wijze woorden van
onze internationaal vermaarde schilder,
Karei Appel te eindigen: we rotzooien
maar een beetje an.'
Tot de volgende keer,
RINI
TIEN VOOR TAAL
Een Indische dame komt op bezoek
bij haar Hollandse buurvrouw, een een
voudig mens, met aangepast eenvou
dig taalgebruik. Die buurvrouw bezit
een enorme herdershond, een nerveus
beest dat de vermoeiende gewoonte
heeft aanhoudend om bezoekers heen
te lopen of voor hen te blijven staan.
Zo ook bij de Indische dame, die op
een gegeven moment met een over
redend "Ga toch liggen hondje!" het
dier probeert kwijt te raken. Na enke
le malen het verzoek vergeefs te heb
ben herhaald, zegt de buurvrouw:
"Ach, natuurlijk verstaat 'ie dat niet.
Moet u segge: LÈGGE BEEST En
zowaar zeeg het dier ogenblikkelijk als
een zandzak neer.
9
