foncf *E)ndióch dichter
TRANS-ASIAN TRAVEL
MENSEN EN MACHTEN
schimmentheater ervaren, omdat al
even lang de Wajanglamp de scha
duw van de poppen op het scherm
projecteert. Als vanzelf dringt zich de
vraag op waarom de poppen dan
schitterend beschilderd werden en
worden, immers, de toeschouwers
zien toch alleen maar de schaduwen
ervan op het scherm. Of is dat om de
Dalang tijdens zijn spel te inspireren?
Is het niet zo, dat de wajang purwa
pop zelf, door zijn twee dimensionale
vorm de schim is, een on-vatbare
weer-spiegeling van de werkelijkheid
of van de geestenwereld? Een scha
duw dus? Welke zin heeft het dan om
van die schaduw nog eens een scha
duw te projecteren?
Heeft de Javaan niet eerst veel later
alleen maar een extra-dimensie willen
geven aan de Wajang Purwa; door met
het scherm een zinnebeeld van "de
Wereld" of "de Kosmos" toe te voe
gen aan de requisieten van deze mys
tiek religieuze dienst? Of zoeken wij
te ver en is dat scherm slechts een
technische toevoeging, simpelweg om
de wajangfiguren duidelijker te doen
uitkomen tegen de witte achtergrond?
Dit alles zou betekenen dat de Wajang
Purwa oorspronkelijk geen schimmen
spel is en het scherm geen projectie
scherm.
Heeft men dit door de tijden heen uit
het oog verloren en is men langzamer
hand gaan veronderstellen dat, nu de
lamp niet alleen de Wajangpop ver
lichtte, maar ook diens schaduw op
het scherm wierp, men met een
schimmenspel te doen had? Om ten
slotte de Wajang Purwa geheel als
een schimmenspel te gaan beschou
wen? Het is per slot van rekening een
proces van eeuwen geweest en er is
weinig onveranderlijk.
De lamp, hoe primitief ook, kan er
altijd al geweest zijn om de handelin
gen in het nachtelijk duister te ver
lichten. Maar het beeld van lamp -
projectiescherm, product van verge
vorderd technisch denken, past dood
gewoon niet in de primitieve oerwe
reld van de eerste magische wajang
nachten.
door Hélène Weski
Mysterieuze verhalen uit Indië.
Waargebeurde geschiedenissen
boeiend en sfeervol weergege
ven. U kunt het voor Kerst in
huis hebben indien u het zelf
haalt of nu bestelt. Prijs f 15,90
BOEKHANDEL MOESSON
Telefoon 070 -54 55 00.
door E.I.H.v.S.
Ik wil u allen troosten op deze Kerstdag
1978 met een stem uit het voormalige
Indië, een jonge stem, die eeuwig jong
zal blijven. Hij was een diepvoelend
mens en zich al vroeg bewust van wat
wij nu allen zijn gaan beseffen, dat een
lach uit leed geboren kan worden. Wat
kon hij lachen! Nog is het alsof ik hem
hoorook hoe hij het kwasi spot
tend uitgalmde: "Lach dan, Paljasso,
al is je hart gebroken!"
Als ik als bakvis last had van Welt
schmerz, porde hij me aan: "Lachen
Em, lachen!! Hij scheen te weten dat
hij nooit oud zou worden en eens zei
hij tot mijn moeder: "Als ik er niet
meer ben, hoop ik dat zij nog eens
aan mij zal denken."
Ik doe dit altijd, maar nu in het bij
zonder. Ik schenk u zijn Kerstlied.
ALS HET WEDER KERSTMIS IS.
Als het weder Kerstmis is
En in 't oude land de dagen
Zulk een vreemde treurnis dragen
Als het weder Kerstmis is
Gaan de wenschen van de menschen
Naar al wat hun dierbaar is.
En ook hier voelen wij meest
Dieper in ons toch wel éven
Iets ontroerends weer herleven
Aan het schone winterfeest.
En gepeizen komen rijzen
In ons hart en onzen geest.
En het is alsof een stem
Weer opnieuw ons komt verhalen
Schoone sprook bij Kerstkoralen
En ons nodigt weer met klem
Om ons denken weer te schenken
Aan het Kind van Bethlehem.
Dat daar in den kleinen stal
Op dees' dag ons werd geboren
En Welks licht zal blijven gloren
Over jaar- en eeuwental
Bij 't verglijden van de tijden
IS en WAS en WEZEN zal
Als het weder Kerstmis is
En wij weer om vrede vragen
In den Menschen Welbehagen
Als het weder Kerstmis is
Willen wij ootmoedig leeren
Om te eeren en te keeren
Tot den een' gen Heer der Heeren
En het Licht in duisternis
gedicht door:
Willem Lodewijk Theodoor van Soest
geboren te Pelantoengan 25 november
1896, overl. te Salatiga, 5 mei 1928,
maakt voor U het Verre-Oosten betaalbaar.
Jakarta v.a. f 1550,
10 dg Bangkok v.a. 1525,vliegreis logies/ontbijt.
f 1895,Jakarta, incl. visa en drie nachten logies/ontbijt in Singapore.
f 2.297,Jakarta, incl. 7 nachten Bangkok, 3 nachten Singapore logies/
ontbijt. Vraag vrijblijvend naar onze verzorgde reizen Indonesië per
lijndiensten KLM/Garuda DC-10.
Jacob Catsstraat 46b - Telefoon 010-67 32 44 21 57 36 - Rotterdam
Telex: 24 357.
Weer is het Kerstmis. Kerstmis 1978. Weer ligt een heel jaar achter ons. Een jaar
vol schokkend nieuws. Een jaar waarin ons vaak bedroeft dat alles wat wij
waardevol en mooi dachten, schijnt af te glijden naar donkere diepten. Hoevelen
zullen nu niet kampen met hun herinneringenhoeveier denken zal niet uit
gaan naar hen, die daarginds het leven lieten in dat tropenland van onze jeugd.
Zij, die er hun laatste rustplaats vonden. Ik hoor wel eens "nuchter" zeggen:
Och, ze zijn immers al lang dood. Maar ze zijn niet dood voor Moesson, waarvan
de stichter en zij, die hem in dit werk opvolgde en het al zovele jaren voortzet,
hen laten voortleven. In Moesson zijn er geen doden, maar levenden!
SSÈSïfS
21
