De Beste Jaren van Mijn Leven (XI)
"INGET MATI" "AD PATRES"
Fa. Johs. Ouwejan Zn.
WIE
WAT
WAAR
WANNEER
Kerstmis in Rantjabali
Het verzoek om iets te schrijven over een plek, die ons heel lief is - er is er een,
die boven aan de lijst staat van alle bekende plekjes, die ik mij tot in details
mijn leven lang (en dat is lang!) - herinnerd heb: Rantjabali.
In de vroege morgen, het eerste licht
van de dag over Bandoerig, stapten
wij aan het station op het treintje naar
Tjiwidej. Behalve dat de kleine, vin
nige locomotief dikke wolken hout-
rook uitblies, waarvan een deel door
de neergelaten kree's in ons gezicht,
was er weinig bijzonders aan dit tra
ject. In Tjiwidej stond de vrachtauto aan
het station te wachten en reden wij in
de cabine mee. De weg begint "gol
vend", kleine hellingen, die langzamer
hand in omvang toenamen, dan weer
moeitevol stijgen, dan weer omlaag,
totdat bij de voet van de Patoeha deze
alleen maar stijgend in talloze bochten
door het oerbos wringt. De auto be
gint warm te lopen, het is een gok of
we zullen kunnen blijven rijden; wij zijn
nog een paar uur van het doel af, dus
dit is wel spannend. Met wat rust en
waterverversing bij een warong wil het
wel eens lukken. En laat ik maar aan
nemen, dat het deze keer lukt en wij
rechts het oerbos kwijt raken. Tenslot
te passeren wij een zijweg, waaraan
een groot bord is opgesteld met de na
men van 5 of 6 thee-ondernemingen,
waar deze weg langs voert, met de af
stand in palen, tot de laatste: 22 paal:
Tjisadea.
Hier stappen wij uit de wagen en lopen
het kleine stukje weg naar het huis.
En we denken ook aan het verhaal van
St. Joris, waarbij ook| elk jaar een
maagd moest worden geofferd, tot de
Ridder de strijd aanbond met de draak
en het land van deze boze geest be
vrijdde. In ons verhaal hierboven ont
brak helaas de Ridder.
En de diepere etherische betekenis is
wellicht, dat geen schuld onbetaald
kan blijven, de wet van karma dus, en
dat, om iets begeerlijks te ontvangen,
er een offer gebracht moet worden, of
dat men moet kunnen afzien van het
begeerde (de haarnaald) om vrij-uit te
gaan tegenover zichzelf.
Ook bestaat de traditie van het offeren
in Indonesië nog steeds, o.a. het be
graven van een karbouwenkoD bij de
bouw van een nieuw gebouw. En ook
in het Oude Testament komt men het
brengen van een mensoffer noa tegen.
Het is een treffend verhaal en vol mys
tiek en symboliek.
Begrafenis- en Crematie-Onderneming
Opgericht 1924
ROUWKAMERS
en ONTVANGKAMERS
AIRCONDITIONED
Kantoren: Fred. Hendriklaan 7
Den Haag, Tel. 070-556427 (3 lijnen)
Een kinabos aan onze rechterhand,
links de hoogopgaande berg met zijn
bos en op een opengehakte plek het
kleine huis. Het heeft bilik wanden en
is met donkere pannen gedekt. Een
open voorgalerij wordt door palmen in
potten beschaduwd. Haast tastbaar
staat het voor mijn geheugen. De klei
ne tafel met de beide schommelstoe
len, de sempiran, de olielamp, die van
de zoldering hangt, verder niets. De
stilte, een frisse, ernstige stilte.
Binnen is de tafel gedekt in de lang
werpige binnengalerij, waar aan iedere
kant twee deuren uitkomen van de ka
mers, die het huisje omvat. Zij hebben
alle 4 een raam en een bed, maar daar
blijft het dan ook bij. Om de tafel bin
nen staan 6 rechtleunige stoeltjes.
Ook hier hangt een olielamp boven de
tafel.
Aan het voorerf was een heldhaftige
poging gedaan het tot een "oprit" te
transformeren, d.w.z. er was een half
cirkelvormig gazon met er omheen een
Voor abonnées en niet-abonnées geldt het tariel
f 5,per oproep/aanvraag. REDACTIE MOESSON.
EXTRA BEWIJSNUMMERS UITSLUITEND TEGEN
BETALING
Wie kan inlichtingen geven over Joyce
Gerritzen? Geboren te Bandung ge
durende de Jap. bezettingstijd. InI
Mw. A. M. Meister, Via Christomannos,
nr. 15 1-39012 Merano, Italië.
Th. A. Nagel, ex brigadier HR.HC.BRA.,
Westerafdeling van Borneo (Indonesia)
zoekt kontakt met ex collega's. Brieven
gaarne naar: Th. A. Nagel, Avenida
Tiete no. 9, Vila Fiat Lux 05101 (Lapa)
01000 Sao Paulo (Capital) Brasil.
Enige tijd geleden deed ik via Tong
Tong, nu Moesson, een oproep be
stemd voor dames die eventueel in
dezelfde Japanse Kampen verbleven
met mijn thans helaas overleden moe
der, mw. Emmy Smith-de Haas, ge
boren te Weltevreden (Batavia). Ik
denk hierbij aan de kampen Blimbing-
Tjeweng en Batavia (Tjideng?): Het is
met grof krikil bestrooid pad. Op het
achtererf was behalve de put een "ka-
mar mandi", die bestond uit een ton,
waar in een bamboeleiding water uit
een kalietje voerde totdat een dito lei
ding dit weer uit de volle ton verder
afvoerde. Om dit geheel was een pa-
gar, ondoorzichtig gelukkig.
Dit was voorlopig ons huis. De oude
mandoer huisde in een hokje naast de
put. Er zal ook wel een dapoer geweest
zijn, dat weet ik niet meer.
Naast het huis was de "moestuin",
waarvan de opbrengst geregeld als
ondefinieerbare sajoeran bij de rijst
tafel verscheen, maar waarvan we
nooit de naam hoorden. Het was wel
groen!
Het werd Kerstmis. In Europa zaten de
mensen in verlichte hotels, werden
schotels rondgedragen, glazen gevuld,
was leven (lawaai).
Wij zaten die Kerstavond aan de kale
houten tafel onder het bepaald niet
verblindende, maar zo zachte, vrien
delijke licht van de petroleumlamp en
speelden met houten schijfjes op een
zelf-getekend dambord. Het goudgele
licht bescheen alleen een deel van de
tafel, de bilik muren bleven schemerig.
De stilte stond om ons heen als een
beschermende muur. Je kon die stilte
horen, wij gingen er zacht door praten.
Alleen een tjitjak snerpte er even door
heen.
Later regende het, een aanzwellend ge
ruis, dat uit het bos scheen te komen
en dat ons nog hechter omsloot.
Zo, in al die eenvoud leeft het in mij
voort.
ADDIE
voor mij van groot belang te weten:
data, jaar en korte beschrijving over
haar met wie ik als kleine jongen met
mijn twee zusters geinterneerd ge
weest moet zijn. Kosten voor corres
pondentie c.q. telefoon worden tenvolle
vergoed. Bij voorbaat mijn oprechte
dank. Arnold E. Smith, Zwaluwstraat
31, 4901 BC OOSTERHOUT. N.Br.
Tel. 01620-5 04 93.
Gezocht: het adres van Mw. Rudolph.
Zij was tot 1950 woonachtig in Purwo-
kerto bij haar ouders, de Fam. Beter.
In 1950 is zij gehuwd met Jack Rudolph
en is zij naar Nederland gekomen.
Voor het laatst heb ik haar ontmoet in
hetzelfde jaar te Valkenburg. Sinds
dien is het kontakt verloren gegaan
Zij kan mij bellen onder nr. 04406-
1 29 58. Desgewenst schrijven aan
adres: Neerhem 52, te Valkenburg (L)
postcode 6301 CJ.
23
