v 7iK-
SNEEUW IN EEN MENSENLEVEN.
1939: in Indië.
"Moortje heeft zijn werk gedaan,
Moortje kan naar zolder gaan.
Hopsa! Heisasa!
Het is in de maand van Mei, ja ja."
De frisse kinderstemmen kwamen uit
een lagere school in Bandoeng. Moor
tje was een kachel en de maand Mei
betekende niets voor de kinderen.
Zonder enig begrip van de tekst werd
het lied gezongen.
Kerstbomen werden met watten ver
sierd. En het aanraken van deze wat
ten was zacht en warm in kinderhan
den. Kinderboeken met gekleurde il
lustraties van kinderen in de winter
bleken sneeuw te zien als een soort
klei, waarvan sneeuwpoppen gemaakt
konden worden, sneeuwballen gooien
altijd plezier betekende.
1939: in Holland.
Voor de eerste keer in Holland was
de sneeuw een verrassing. Vlokken bij
miljoenen uit de grijze hemel, dansend
en geluidloos omlaag dalend en over
al een laag op elk voorwerp, waarop
een deklaag mogelijk was. Bomen kre
gen een duidelijke achtergrond, strui
ken met bladeren scherpere tekening
tussen blad en tak. De lagen sneeuw
dempten geluid en er ontstond een
stilte van een kerkhof. Voetstappen
werden sporen in de sneeuw. Licht
binnen vensters in deze witte wereld
herinnerden aan Kerstkaarten. Alles
leek groter, wijder en schoner.
Naar buiten. Met blote voeten en blo
te handen. In Indië voelde je de grond
onder je voeten en je stak je handen
uit om zonlicht en regen op te van
gen. In die witte zee te dansen met
die witte zee te spélenGillend er
in van plezier!
Een bijtende koude verstarde tenen,
een snijdende pijn in de voetzolen.
Handjes grepen in de sneeuw om
Een lawine van inzendingen was het resultaat van ons verzoek eens wat te schrijven over
de winter. Dr. Soetjahjo kan overtuigd zijn van onze grote liefde voor de winter, want er
waren geen kniesoren bij die uitweidden over de ontelbare doodgevroren vogels en bos-
dieren, de vergeten schapen, ponies, de gestikte vissen en de diepe ellende die door
arme mensen (buiten Nederland) is geleden. Niet zo leuk: er zijn teveel inzendingen voor
de beschikbare plaatsruimte geweest, en veel te lang, pagina's lang. We moesten inkorten,
maar nog kan niet iedereen aan zijn/haar trekken komen. In onze volgende Moesson nog
wat reacties en dan al.
ballen te maken en de blote vingers
verstijfden en lieten de sneeuw vallen.
Hevige teleurstelling. Naar binnen,
naar Móórtje, die zijn werk ijverig
deed. Dit avontuur had nog andere
gevolgen. Een vreselijke buikpijn en
darmstoornissen herinnerden voortaan
aan het gebruik van laarzen, hand
schoenen, sjaal en winterjas, al of niet
met hoofddeksel.
1944: in Holland (Duitse bezetting)
Voor het ondergronds verzet was
sneeuw een tegenslag. In de periode
van 10 mei 1940-5 mei 1945 moest het
's nachts heel donker zijn; omdat in die
jaren het voorbereidende werk voor de
bevrijding werd gedaan.
Overdag had sneeuw een contrasteren
de werking; contouren van niet bedek
te voorwerpen tekenden zich scherp
af tegen het wit; 's nachts was het an
dersom; witte sneeuwlagen contras
teerden tegen de duisternis. Het was
eigenlijk nooit echt donker in een
sneeuwlandschap; en daarom niet vei
lig voor illegaal werk.
1963: in Holland (Westerse consump
tiemaatschappij)
Voorzien van goede winterkleding
en welvaart werd de sneeuw voor het
eerst als natuurverschijnsel gezien. In
bos en park, tuin en weiland werden
tak, grond, en bladeren gereinigd door
de sneeuwbedekking. Was de sneeuw
weggesmolten, kwam het bedekte
schoon en fris te voorschijn. In de stad
werd sneeuw bruin en vuil, omdat de
grond bedekt was met asfalt, straat
stenen en gebouwen.
1979: in Holland (in NZH-bus traject
Den Haag - Noordwijk)
In zwarte bontmantel, leren handschoe
nen en gevoerde schapevacht laarzen
waren sneeuw en koude op veilige af
stand. Dus aandacht voor het land
schap: bos, duin en weiland.
Sneeuw op duinen; het struikgewas
tekende bruine lijnen op de witte on
dergrond. In het bos lag sneeuw op
takken en iedere boom was gekarak
teriseerd door zijn takkenkroon. De lijn
van de witbesneeuwde duinen kartel
de tegen de grijze lucht, die nog meer
sneeuw beloofde. De duinenrand ging
over in weidegrond. Eén grote, witte
vlakte. Gaaf, zuiver, rustig, schoon. En
daaronder: reiniging. De lage tempera
turen doodden allerlei bacteriën en de
grond werd fris. Een haas schoot door
de weide. Lange poten, lange oren,
het buigzaam lijfje spoedt door de
vlakte, het bruine oog als een sieraad
in de kop. Hij laat een sporenpad ach
ter, dat eindigt in een stip.
Het heeft 40 jaar geduurd voordat ik
de schoonheid van sneeuw erkende...
E. C. BERG
WINTER JA
Na bijna acht weken op vrieskou, op
ijzel en massa's sneeuw getrakteerd
te zijn geweest, breng ik het niet op
om een ode op de Hollandse winters
te dichten. We beleefden er te veel
ongemakken en ellende aan! Holland
leek een rampengebied! Triestheid,
depressies alom! Voor de dieren erger
nog dan voor de mensen. Ik moet de
geachte briefschrijver uit Soerabaja
wel voluit toegeven, dat een sneeuw
landschap iets wonderbaarlijks moois
kan zijn! Helaas wordt bij ons in Hol
land die blijheid om zoveel schoons
meestal in de kiem gesmoord door de
gesel van ijzige rukwinden in de klets
natte sneeuwvlagen, die je tot op het
bot doen verkillen.
In Oostenrijk of Zwitserland, om een
voorbeeld te noemen, kan in een to-
J
s'~* -
Honden en sneeuw, de ideale combinatie voor winterpret. Ze kijken verbaasd als de baas een smak voor- of achterover maakt op de
stijfbevroren trottoirs. En stellen hem hoogst aansprakelijk voor de stukken ijs, de ijskoude plassen waar ze gisteren nog ronddolden
in de zachte sneeuw. De baas is toch de baas?
11
