Fries vee in de Kali Konto
Nieuws uit Indonesië
Zwart-wit bonte Friese koeien in de kali Konto? Staande
op de verharde binnenweg in Pudjon (boven Batu) naar
Kalangan, kijk ik om me heenga een stap opzij om
een jeep te laten passeren. Vroeger, voor de oorlog, was
dit een smal weggetje waar hoogstens een sado kwam,
moeizaam getrokken door een miezerig paardje. Nu liggen
er hier en daar netjes opgestapelde stenen te wachten tot
ze gebruikt zullen worden om de weg te asfalteren
Verder om mij heen kijkend zie ik dezelfde heuvels, dezelf
de weg naar de koeboeran en de kali Kontowat is ze
klein geworden! Ook nu overal om mij heen groentetuinen
met prachtige rode en witte kool, maar nergens meer een
djeroekboom. Waar zijn die gebleven, die bekende djeroek
keprok en djeroek manis?
Volgens de bevolking heeft enkele jaren geleden een ge
heimzinnige ziekte de hele djeroekaanplant van die streek
uitgeroeid. Daarvoor in de plaats is men een soort appel -
een beetje lijkend op de Jonathan - gaan kweken en met
succes. Op de pasars in Batu en omstreken zijn ze volop
te koop.
Op de heuvels in de wijde omtrek stonden toen ettelijke
villa's, hotels, stenen woningen en nu, behalve een paar
stenen woningen langs de grote weg, in het binnenland
geen één stenen gebouw meer. Slechts de oude vertrouw
de kamponghuisjes van bilik, wel bedekt met dakpannen
en geen atap meer.
Waar zijn die huizen gebleven? Deze streek met zijn heerlijk
klimaat, geliefd vakantieoord van de Soerabajaan, had ook
Europese bewoners, die hier permanent hun domicilie had
den. Het waren meest gepensioneerden, hotelhouders en
mensen, die een gemengd bedrijf hadden waar land- en
tuinbouw werd bedreven, waarbij tevens een boerderij
werd gehouden. Namen als Volkerts, Lonissen, Versteegh
waren hier niet onbekend. Maar waar zijn die huizen dan
gebleven? Volgens insiders zijn deze woningen ten onder
gegaan in de strijd tussen de mariniers en de nationalisten
uit Kediri, Madioen etc. Alles was met de grond gelijk ge
maakt; geen steen bleef er op de andere staan
Mijn ogen dwalen terug naar de zwart-witte koeien, die daar
in de kali werden gebaad en een warm gevoel doorstroom-
de mij bij de gedachte dat dit wel eens de nazaten konden
zijn van dat prachtige stamboekvee, dat mijn ouders eens
uit Friesland hadden geïmporteerd - al zijn ze ook wel een
stuk kleiner geworden. FERRY LONISSEN
Naschrift red. - Als de schrijfster nu in het gebied Batu-
Songgoriti-Selecta zou komen, dan zou ze tot haar vreugde
kunnen ontdekken dat er enorm veel mooie villa's, stenen
huisjes, guesthouses en hotels zijn gebouwd en dat het er
weer net zo vol staat als vanouds. En er zijn zelfs nog
mooiere huizen bijgekomen!
In Jakarta is op 21 juni 1979 overleden
Moh. Said, leider van de Taman Sis-
woscholen aldaar. Zijn chronische
bronchitis heeft hem tenslotte geveld
in de kracht van zijn leven, tot ontstel
tenis van zijn vakgenoten en vrienden.
Wat hem onderscheidde was niet al
leen zijn groot gezag op onderwijskun
dig gebied, maar ook het feit, dat hij
een bijzonder fijn mens was. Ook in
de conflict-situatie na de tweede we
reldoorlog, toen diepe meningsver
schillen hem, de pur sang nationalist,
scheidden van zijn Hollandse vrienden,
bleef zijn band met die vrienden on
geschonden: de menselijke relatie
overhuifde de politieke geschillen.
Ik ben diep dankbaar, dat ik deze zo
bij uitstek menselijke man nog eind
vorig jaar in Jakarta heb mogen ont
moeten, toen niets erop wees, dat het
eind nabij was.
Hij ruste in vrede, diep betreurd door
zijn vele vrienden, onder wie - geluk
kig - ook vele Nederlanders. jhr.
Reuter maakt ons deelgenoot van een
intiem detail betreffende de eetge
woonten van president Soeharto: hij
heeft al in maanden geen rijst gegeten,
maar aardappelen. Hij hoopt dat deze
ontzegging ertoe zal bijdragen, dat er
verandering komt in het gebruikelijke
Indonesisch dieet, dat immers altijd
en overal draait om rijst. Hij vermijdt
de laatste tijd zelfs het eten van brood.
Er is nl. op Soemba weer een ernstig
rijsttekort tengevolge van een ratten
en muizenplaag. Bij een inspectiereis
ter plaatse drong de president erop
aan niet alleen de knaagdieren te vuur
en te zwaard te vervolgen, maar bo
vendien zich minder afhankelijk te
maken van de rijst als hoofdvoedsel.
Onzerzijds de aantekening, dat het
niet de eerste keer is, dat wordt ge
tracht de Indonesiërs af te brengen
van hun voorkeur voor rijst. In de Ne
derlandse tijd al trachtte het gouver
nement wijzigingen te brengen in het
dieet, maar zonder succes. Ondanks
een belangrijke toename van de pro
ductie stijgt de (kostbare) invoer van
rijst nog steeds en dat zal zo blijven,
gezien de toename van de bevolking.
In de Los-Angeles Times schrijft Da
niël S. Lev., een auteur, die verschei
dene boeken over Indonesië heeft ge
publiceerd, over het Islam-revival in
Indonesië en Malaysië, dat naar zijn
mening door de gebeurtenissen in Iran
sterk wordt gestimuleerd.
De overwinning van de Islamitische
groep op de Golkar in Jakarta bij de
algemene verkiezingen in 1977 wees
al op een versterking van de invloed
van de Islamitische groepering en
deze tendens breidt zich uit volgens de
schrijver.
Hij schrijft dit toe aan falen van de
seculaire staat en van de regerings-
politiek, wat betreft de ontwikkeling.
Met religieuze gevoelens heeft deze
gang van zaken niet in de eerste
plaats te maken en nog minder met
de in de westerse pers breed uitge
meten eisen, die de Islam aan het
levenspatroon zou stellen.
De nieuwe gelovigen echter zien in
de Islam een wapen tegen politieke
onderdrukking, schending van de men
senrechten, de afwezigheid van socia
le en economische gelijkheid, de hy
pocrisie van de "ontwikkeling" en het
qebrek aan morele rechtvaardigheid.
De Islam verschaft nieuwe kracht aan
nationalistische gevoelens, die de
nieuwe elite verwaarloost.
De schrijver besluit: als er een terug
kerend geloof is in de oude God van
de Islam, is dat een gevolg van het
feit, dat vele van de fraaie nieuw-
geïmporteerde goden van de vooruit
gang hebben gefaald.
17
