Acroniemen, je krijgt er wat van!
Indonesisch
Taalcongres
Degene die in de vorige Moesson het
het artikel in ons vorig blad (het zo
veelste) over de Indonesische acronie
men heeft moeten corrigeren, is met
barstende hoofdpijn naar huis gegaan.
Reden voor de redactie om nu maar
voor goed een punt te zetten, achter dit
heilloze gegoochel met halve woorden
en flauwe taaigeintjes. We mogen in
Indonesië toch nooit lang genoeg blij
ven om het nut van al die afkortingen
in te zien. Dus met alle respect voor
de acroniem-experts de heren Schmid-
gall Tellings en Knooren: we laten het
hierbij. Voor wie die kennis nodig
heeft, kan zich altijd met hen verstaan.
Wat me ook van het hart moet: er zijn
in Nederland nu e^n aantal Bahasa
Indonesia boeken (leerboekjes, taal
gidsen) in omloop, terwijl in Moesson
ook "tante Koes" via eenvoudige ge
sprekken in het Indonesisch, gepro
beerd heeft ons wat van die taal bij
te brengen.
Al is de Bahasa Indonesia een een
heidstaal, de Oost-Javaan zal er onge
twijfeld andere woorden en uitdruk
kingen aan toevoegen dan de Soenda-
nees of de Sumatraan, terwijl iemand
jageni. Ing ngarso miwaking pungkur.
Tanapi ing kanan kiring, sang géték
lampahnya alon."
's Avonds bereikten ze de landings
plaats Butuh. In de nacht ging Ki
Ageng Butuh naar buiten en schrok hij
bij het zien van een vorstelijke licht
krans. Hij volgde de lichtkrans en
kwam in de richting van de rivier naar
de plaats, waar raden Djoko lag te
slapen en de lichtkrans viel op hem.
Ki Butuh wekte raden Djoko en zei:
"De vorstelijke lichtkrans van Demak
heeft zich naar jou verplaatst, sta op
en ga mee." De drie anderen ontwaak
ten en gingen allen mee naar het huis
van Ki Butuh. Ki ageng Ngerang was
ook reeds geroepen. De beide kyai's
leerden raden Djoko zeer veel. Daar
na vertrok raden Djoko met zijn drie
makkers weer per vlot. In Butu ver
lieten ze het vlot en gingen aan land.
De krokodillen werden gewaarschuwd
en bevolen terug te keren naar Ke-
dung Arengéngé. Nu kwamen de rei
zigers in Prawata aan en raden Djoko
zag, dat de vorst daar nog verbleef.
Hij zocht een wilde buffel en toen hij
die vond, stopte hij hem de aarde uit
Madjasta meegenomen, in zijn bek. De
buffel snelde weg en deed aanvallen
in de pasanggrahan in Prawata. Vele
mensen raakten gewond en er vielen
zelfs doden.
De bezoeking duurde drie dagen. De
mensen kwamen met pieken en be
schoten de buffel, maar niets hielp. De
Tamtama's werden geroepen om de
stier te bestrijden, maar velen raakten
gewond. De Sultan keek vanuit een
koepel en zag uit de verte Djoko Ting-
kir met zijn metgezellen, die deed,
alsof hij naar de aanvallen van de buf
fel keek. Terstond liet de Sultan hem
uit Celebes misschien weer andere
(voor hem gangbare) woorden inlast.
Waarom niet? Dat doen Nederlanders
bij het Algemeen Beschaafd toch ook?
Volgens zeggen spreken de Papoea's
het zuiverst de Bahasa Indonesia, om
dat zij de taal "schoon" hebben moe
ten leren, niet beïnvloed door een ei
gen idioom.
Allesbehalve leuk is het om telkens
-van hen die de B.l. kennen te moeten
horen: O, maar dat is fout, dat zegt
men niet zo, terwijl het meestal gaat
om kleine dialect- of idioomverschillen,
die volkomen aanvaardbaar zijn voor
iemand die wil verstaan.
Waarom moet een z.g. "Javanisme"
als het in goed Indonesisch vertaald
is, verdwijnen en waarom zouden we
de bahasa niet verrijken met een Su-
matraanse zegswijze? Nu bedoel ik
wel alleen de spreektaal.
Indonesië is een enorm land met e-
norm veel mensen die totaal verschil
lende talen spreken. De B.l. heeft als
eenheidstaal millioenen nader tot el
kaar gebracht en dat gebeurt nog
meer en beter als men elkaar bij uit
zondering die paar idioomverschillen
vragen, of Djoko Tingkir bereid was
de stier te doden. Als hij overwon, zou
de vorst hem vergeven voor alles,
wat hij verkeerd had gedaan. Raden
Djoko nam de opdracht aan.
De vorst gaf bevel de buffel in te slui
ten en het optreden van raden Djoko
met gejuich en gamelan-spel aan te
moedigen. De vorst keek toe vanaf de
koepel. Raden Djoko ging op de buf
fel af. Deze trachtte hem te stoten.
Lang duurde het gevecht. De buffel
nam raden Djoko op zijn horens en
smeet hem op de grond, maar het
deerde hem niet. Tot verbazing van de
toeschouwers nam raden Djoko de
buffels bij de horens en staart en rukte
eraan. De buffel viel omver en de aar
de, die raden Djoko van Kyai Banyu
Biru had gekregen viel uit zijn bek.
Hij gaf de buffel een klap met zijn
vlakke hand en de kop werd verbrij
zeld. Raden Djoko werd in genade
aangenomen en was weer in de gunst
van de Sultan gekomen.
Hij kreeg de jongste dochter van de
Sultan tot vrouw en hij werd verheven
tot bupati van Pajang. Ook kreeg hij
een groot stuk grond. De stad Pajang
was welvarend en alles, wat geplant
werd, gedijde. De bupati van Pajang
bouwde daar een paleis. De onderho
rige landen werden alle aan Pajang
onderworpen. Zij, die zich verzetten,
werden verslagen. Niemand durfde
zich te verzetten tegen de macht en
sakti van de dipati van Pajang. Alleen
de adipati van Jipang, pangéran arya
Penangsang geheten, wilde zich niet
onderwerpen. Deze was een kleinzoon
van de vorst, dus een neef van de
vrouw van Djoko Tingkir. Toen de
vorst van Demak overleed, volgde
Adipati van Pajang zijn schoonvader
als Sultan van Demak op.
toestaat. Ik merk een soort mugge-
zifterij onder de B.l. experts (óók In
donesiërs), dat bevordert de animo tot
het leren van deze nog jonge taal, die
zich ongetwijfeld nog met ontelbare
nieuwe woorden en uitdrukkingen zal
uitbreiden, niet. Iedere Indonesiër zal
blij zijn als u hem in zijn taal aan
spreekt en even blij dat u hem in staat
stelt zich in zijn taal verstaanbaar te
maken.
Mocht u nog eens uw doctoraal in de
Indonesische letteren willen halen, dan
kunt u alles nog eens naziften. Tegen
die tijd zal dan eindelijk het Volmaakte
Bahasa Indonesia Leerboek geschre
ven zijn en wie weet na 50 jaar wach
ten nog eens een goed Indonesisch-
Nederlands v.v. woordenboek. Want
dat hebben we na 10.000 acroniemen
toch wel verdiend!
L.D.
In Jakarta is in het najaar van 1978 een
Indonesisch Taalcongres gehouden.
Wie geïnteresseerd is kan een verslag
ervan vinden in drie nummers van het
door de ambassade alhier uitgegeven
tweemaandelijks tijdschrift Indonesia,
en wel in het laatste nummer van 1978
en de beide eerste nummers van 1979.
Wij noteren (verkort) de volgende aan
bevelingen van het congres:
De beheersing van de officiële spel
lingsregels en standaard uitspraak bij
grote kringen onder de gemeenschap
dient te worden opgevoerd.
Aan een grammatica, die de normen
van de beschaafde taal behoorlijk
weerspiegelt, dient prioriteit te worden
toegekend.
Een standaard woordenboek voor de
Bahasa Indonesia dient spoedig te
worden uitgegeven.
Acroniemen, die gebruikt worden bui
ten een specifieke kring, behoren te
worden vergezeld van de volledige
vormen, indien ze aanleiding kunnen
geven tot verstoring van communica
tie. (waar voor bestaan ze dan? - Red.)
De standarisatie en modernisering
van alle aspecten van de Bahasa In
donesia behoren te worden geïnten
siveerd.
BAHASA INDONESIA BOEKEN
Bahasa Indonesia, praktisch leerboek
voor beginners -
J. Muh. Arsath Ro'is 35,
Indonesisch op Reis, Mevr. Th. S.
Legiman Karjawidjaja. Handig taal
gidsje met de voornaamste woorden
en uitdrukkingen 7,80
Wat en Hoe in het Indonesisch -
Woorden, zinnen, informatie,
Kosmos 7,50
Indonesisch voor toeristen - Een
voudig taalgebruik en praktische in
formaties voor de Indonesië-ganger -
J. M. Arsath Ro'is 11,50
Bahasa Indonesia voor beginners -
Drs. Suci Hartini Kuntoro. Eenvoudig,
praktisch leerboekje met oefeningen.
Uitg. Moesson f 14,50
Boekhandel MOESSON, Den Haag
