POEKOEL TEROES POT
De elektrische tram op Pasar Abang, in de begintijd van de Bataviasche Electrische Tram Maatschappij rond de eeuwwisseling.
bedrijf beginnen. De rij-examens in
Indië waren niet zwaar. Een beetje
heen en weer rijden op het Konings
plein, bochten maken, stoppen, achter
uit rijden, ik geloof niet dat er veel
meer bij was. Toch bleken de Inheem
sen zéér goede chauffeurs te kunnen
zijn. Maar geen "soepir" zonder zijn
"kornet" Hollands kornuit?)! Waar
toe die eigenlijk diende, heb ik nooit
goed begrepen. Leerde hij het vak van
zijn baas, of diende hij slechts om de
status van de soepir te verhogen?
Gemist kon hij best worden, want als
er te veel passagiers instapten, moest
hij er uit en mocht gaan wandelen.
Het spreekt van zelf, dat de Chinezen
bij al dit particulier openbaar vervoer
een grote rol speelden. Zij stonden
hun voertuigen aan de Inheemse
chauffeurs af, tegen een vast tarief
per dag. Wat méér opgehaald werd,
mocht de chauffeur houden. Een Indo
nesische student aan de Rechtshoge
school heeft zelfs eens een scriptie
over de economie van het taxibedrijf
geschreven.
Enige jaren vóór de oorlog doken ech
ter twee nieuwe openbare vervoermid
delen op. Niet de rickshaw, ook hong-
kong genaamd, die zich enkel tot
Medan beperkt heeft. Doch de betja
of betjak was niet minder slopend
voor de aandrijver. Gelijk bekend wa
ren het eigenlijk voor passagiersver
voer ingerichte, driewielige bakfietsen,
voortgetrapt door een verbeten zwoe
gende orang Betawi, vaak ex-delin
quenten die op deze wijze een eerlijk
bordje rijst poogden te verdienen. Of
schoon ik bekennen moet meer dan
eens gebruik te hebben gemaakt van
dit weinig menselijke vervoermiddel,
heb ik toch wel eens medelijden ge
had met de achter mij hijgende, zuch
tende en zwetende betjaman, die soms
ook hoestte. Maar de prijzen waren
laag en soms was het het enige ver
voermiddel.
De tweede nieuwigheid waren kleine
autotjes, Opeis, als ik mij niet vergis,
die zoveel passagiers opnamen, als
er in konden, en langs vaste routes
reden. Dat was minder onmenselijk
dan de betja's en ook vlugger. Beide
soorten transport waren erg goedkoop
en hebben de oorlog overleefd. Ze
voorzagen in een dringende behoefte,
Ons reservefonds voor moeilijke dagen
Moesson wil geen subsidie. Het wil voort
bestaan alleen als U dat wilt. Met uw steun
poekoelen wij teroes
Hieronder laten wij, onder hartelijke dank
zegging aan alle schenkers, de verant
woording volgen van de giften die zijn
binnengekomen voor het reservefonds voor
Moesson over juni 1979.
Mw. Asman 10,10; A. A. 25,F. C. Arnold
23,50; A. Burg 10,J. H. v.d. Berg 23,50;
J. R. Blanchemanche 8,50; A. M. H. de la
Croix-Scheffer 10,F. Cramer 40,K.
S. van Dalm-v. Loon 7,50; Hr. en Mw. v.d
Dungen Bille-v. Haagen 8,50; Mw. E. H. Dal-
linga 25,D. C. W. Engelsman 23,50; Mej.
I. Elink Schuurman 20,L. C. F. de Graaff
25,K. M. Graichen 25,Mw. T. Hey-
waarin de tram niet kon voorzien, hoe
volgepakt dit openbaar vervoermiddel
ook kon zijn.
Zo hebben dus publiek- en particulier
initiatief getracht, het Bataviaas (Ja-
kartaans) verkeers- en vervoerpro
bleem op te lossen. Is men daarin ge
slaagd? Het schijnt van niet. Jakarta
is monsterachtig gegroeid, het verkeer
is kolossaal toegenomen, doch of het
openbaar vervoer meegegroeid is?
Gezien de televisiebeelden die wij van
nieuw Jakarta soms te zien krijgen, be
twijfel ik het. In dat opzicht was het
langgerekte Soerabaja, met zijn énige
tramlijn, die tot Wonokromo reikte, be
slist in het voordeel.
man 10,W. Hazenberg-Verbeet 20,
Jhr. G. R. v. Haeften 200,—; J. W. L. Haye
12,W. A. Hesselink 25,J. Joustra-
Vermolen 48,50; C. Keus 20,Mw. J. L.
Lodde 8,50,J. B. Loveriks 20,J.
Lentze 10,R. Mariouw 20,W. H Mor
ren 100,J. J. Meulmeester 10,Mw.
B Naberman 20,Mw. L. N. Robilotti
10,G. C. F. Rugebregt 18,50; W. A. de
Rozario-v.d. Eb 24,J. J. Schlette-Bonjer
100,G. A. Swart 30,Mej. L. E. V.
Simao 10,Mej. J. Straube 25,J. C. M.
Stoffers 10,Th. L. Schatz-de Loo 37,
A. J. v. Velthoven 10,Mw. G. Vroomen
3,H. W. Visser 2,—; Mr. J. L. H. Vos-
senaar 14,A. Voermans 4,C. G. M.
Voskuil 5,N. H. Wichers-Bleckmann
10,J. Willemsen-Sterckx 10,A. Young
-de Vries 50,M. F. S. v. Zijl 8,50.
Binnengekomen in Juni 1979
totaal f 1190,10
'l!llllllll!lllll!ll!IIII!lllllllllllllllllllllllll!l!lllllllllllllllllilllllllllllllllllllllll!lllllllllllllllllllllllllllllllllllll!lll!lllllll!lllllllll!lllllll!IIIUIIIIIIIIIIinlllllllllllllllllllil!IIIIIIMIilllllllllllllllllllllllllll<llinillllll!lllllllllllllllllll!iraini!lll
IIIIIHItllllltllMIIIIIIII!IllllllllllllllllllllllllllllllilllilülülllllllllllllllllllIllllllllllllllllllllllllllllIlllllllllilllllllllllll
8
