^Paóar uri
EVACUATIE
mm
Tg. Perak heeft steeds een belangrijk
aandeel gehad in de welvaart van Soe-
rabaja. De haven was gewoonlijk druk
bezet met schepen van allerlei na
tionaliteiten, maar bij het uitbreken der
oorlog kwam hier helaas een einde
aan. Steeds minder schepen versche
nen en dan nog voornamelijk de eigen
K.P.M.-ers, vanwege het toenemende
oorlogsgeweld.
Mijn allerlaatste reis toen betrof de
evacuatie van Bandjarmasin eind fe
bruari 1942. De "Belawan" was volge
boekt met 500 passagiers, hoofd
zakelijk vrouwen en kinderen. Voor de
meesten hiervan was geen hutaccom
modatie beschikbaar en men moest
genoegen nemen met een plaatsje aan
dek. Slechts voor ouden van dagen en
zieken kon plaats gereserveerd worden
in de hutten. Nu bleek zich hieronder
ook een hoogst zwangere vrouw te
bevinden. Echter, maar weinig KPM-
schepen waren "uitgerust" met een
dokter en was het usance dat de hoofd
werktuigkundige de eventueel voorko
mende kwaaltjes behandelde. Overi
gens met grote kundigheid en behulp
van een papieren dokter. Zelfs beval
lingen waren in de loop der jaren met
goed gevolg zo verricht. Maar bij de
gewoonlijk Indonesische patiënten ver
liep zoiets gewoonlijk automatisch.
Echter in dit geval een Nederlandse...?
De spanning nam gedurende de reis
met het uur toe, waarbij nog kwam het
dreigende oorlogsgevaar. De Javazee
was een prooi der Japanse onder
zeeërs! Verlaten reddingsboten onder
weg waren hier een duidelijke getuige
van. Maar eindelijk dan toch arriveer
den we met meer geluk dan wijsheid
in het veiliger Westervaarwater en
doemde spoedig Soerabaja voor ons
op als het paradijs. Mis evenwel! Vlak
voor aankomst weerklonk het lucht
alarmsignaal en werd alle scheepvaart
in de haven gestopt. Het dreigende
Japanse gevaar was echter niet zozeer
ons probleem als wel onze patiënte.
De Hoofdwerktuigkundige rapporteer
de dat de weeën reeds begonnen wa
ren! Wat je noemt 5 minuten vóór
twaalf. Maar eindelijk, na een half
uur kwam Goddank het "all Clear"
(zonder dat er overigens Jappen ver
schenen waren). De loods werd niet
afgewacht en met de doktersvlag ge
hesen voeren we volle kracht de haven
binnen. Waar tot onze vreugde maar
ook verbazing reeds 'n ambulance auto
klaar stond. "Zijn jullie gebombardeerd
en zijn er slachtoffers aan boord?"
werd ons vanaf de wal toegeroepen.
"Nee, maar wèl een bevallende passa-
giere". Het kostte moeite om niet in
lachen uit te barsten. Dat deden we
pas nadat we hoorden dat de ambu
lance nog precies op tijd de patiënte
in het C.B.Z. had afgeleverd.
P. A. REUVEKAMP
(Oud-gezagvoerder s.s. Belawan)
Toen ik een jaar of 4 geleden voor het eerst weer in Sura
baya kwam, was de nieuwe pasar Turi net geopend. Voor
elke Surabayaan een indrukwekkend blok beton van ver
schillende etages om trots op te zijn, maar voor iedere
toerist een grote shock want hij kwam immers naar Indo
nesië omdat er zulke lollige krioelende pasartjes moesten
zijn waar het heerlijk afdingen was! Voor elke Gemeente
raad een schitterende nieuwe mijlpaal maar voor elke een
voudige toekang een misselijke droom want hij kon de
hoge huur voor zo'n klein kioskje tóch nooit opbrengen.
En dus bleef pasar Turi, net als de meeste grote nieuwe
pasars in Indonesië trouwens, voor meer dan de helft leeg
staanEn nog geen jaar later brandde de trots van
Surabaya tot de grond toe af. Maar misschien stond op
de blauwdruk nóg een gebouw geplanned en dat heeft men
nu eerst afgemaakt. Op de plaats waar vroeger de pasar
stond (vlak ervoor) staat nu nog steeds alleen een enorme
plas water met een hoge schutting eromheen. Dit nieuwe
gebouw staat (natuurlijk) ook nog voor het grootste deel
leeg maar gelukkig staan om het gebouw heen nog steeds
hele rissen kleine gezellige stalletjes onder de enorme
sengon-bomen waar het nog altijd, net als vroeger, lekker
pasarren en tawarren is! En als je op de hoogste etage
van de nieuwe pasar Turi staat heb je een prachtig uitzicht
over het oude/nieuwe Surabaya. En zie je recht voor je
uit bijv. het oude Gouverneurskantoor staan tussen de
nieuwe Naald op de aloon-aloon en het grote nieuwe Bank
gebouw in de Oude Stadstuin.
R.
Kleding en textiel op een van de winkelgalerijen van de nieuwe
pasar.
De derde generatie Pasar Turi, gestroomlijnder dan ooit, maar nooit de gezelligheid van de onbeschrijflijke rommelmarkt onder de
Sengons evenarend. Rechts de plaats van de in juni '78 afgebrande Pasar.
31
