bahasa
Kreoolse Studie
1
HELLENDOORN-TEN WOLDE
Mijn moeder was eigenaresse van
Broodfabriek De Ruiter. Mijn vader
bouwde deze fabriek verder uit met
koek en banket en opende omstreeks
1935 Restaurant Royal op Toendjoen-
gan. Omstreeks 1937 opende hij een
Cacao en Chocolade fabriek op Kali-
sarie naast Broodfabriek De Ruiter en
nam in 1938 Maison Stolk op de Pal-
menlaan over, kort daarna Restaurant
Hellendoorn. Hellendoorn is dus al
voor de oorlog in handen gekomen van
ten Wolde dus al voor de oorlog van
de Heer Roozeboom overgenomen.
Ook de nachtclubs Piccolo en Tabarin
werden in die tijd overgenomen.
Toen Hellendoorn verhuisde van Pasar
Besar naar Toendjoengan is het ge
leidelijk achteruitgegaan totdat mijn
vader het overnam en weer tot bloei
kon brengen tot de Japanse bezetting.
Na de Japanse bezetting klopt het ver
haal van de heer van Kempen geheel,
wat logisch is aangezien hij toen een
zeer goed contact met mijn ouders
had en ik in Holland zat en ook niet
meer terug ben geweest.
Ir. J. TIMMER TEN WOLDE
Naast "Leven met Soja" door Harryet
Marsman f. 16,90 nu
"KOKEN MET SOJA",
Het Sojabonenboek
door Dorethea van Gundy Jones
300 gezonde en smakelijke recep
ten met sojabonen en sojaproducten.
Een heel handig, overzichtelijk inge
deelde receptenbundel, die tot uit
proberen noodtl
Boekhandel Moesson, Den Haag.
Prijs f. 24,50 porto f. 2,75 - Giro 6685
was er in de gaarkeuken, dus dat gaf
geen problemen. En wat smaakt kopi
toebroek met een biscuitje heerlijk na
de "warme" maaltijd. We hadden het
niet slecht in die tijd in vergelijking
met vele kampmensen.
En zo kabbelde dit leven rustig door.
Ik herinner me nog dat er een feest
dag was ter gelegenheid van het één
jarig bestaan van de schoenmakerij.
De jongens die konden tennissen (en
materiaal hadden) konden zich opge
ven voor een wedstrijd waar de ande
ren (ook de meisjes) naar gingen kij
ken. Er waren geldprijzen voor de win
naars.
De slechtste speler kreeg een troost
prijs. Even voor de capitulatie van
Japan kregen we een grote order voor
schoenen uit een mannenkamp. Welk
kamp dit was weet ik niet. We waren
natuurlijk zeer vereerd met de op-
Uit de tijd dat er op Batavia nog 'Ge-
meen-Portugees' werd gesproken da
teert de volgende tekst:
Kompra pipinyu Ki bendé té?
Patéka berdi ku seng koté.
(ku is facultatief)
Koop ketimun! Wie verkoopt jou?
Een groene meloen met zonder pitten,
(met facultatief)
H. Schuchardt, aan wie ik deze regels
ontleen, bekent dat hij met dat 'té' op
het eind van de eerste regel geen raad
weet. Wie is daarmee bedoeld? En wat
is het verband tussen regel 1 en regel
2? Wel, als je de situatie, waarin deze
regels te pas komen, doorziet, is het
antwoord niet zo moeilijk meer.
In het jaar 1715 liep zekere Tjina An-
toni een paar jongens achterna en
rammelde ze af, omdat ze hem een
dergelijke tekst hadden nageroepen.
voor beginners
drs. suci hartini kuntoro
Eenvoudig, praktisch, overzich
telijk.
Prijs f 14,50 f 1,70 porto
dracht, maar wat waren het grote ma-
tenl Vanaf 43 en hoger. Dezelfde stuk
tarieven als normaal werden uitbe
taald. Omdat het andere werk moest
doorgaan werd er een uur overge
werkt. We waren blij dat de mannen
in de kampen op deze in vergelijking
met andere rubberschoenen degelijke
produkten konden stappen. Door de
strenge controle namelijk lieten de aan
elkaar gelijmde stukken niet zo gauw
los. Een nadeel van de rubberschoe
nen was dat het gele crêpe, vooral in
combinatie met blote voeten (wie had
er op den duur nog sokken) al gauw
een gore kleur kreeg. Het ruw aan
doende crêpe was echter beter te ver
dragen dan het gladde sheet.
De capitulatie van Japan betekende
niet direkt een ommekeer in de gang
van zaken bij de schoenmakerij. Lang
zamerhand werd het hoe langer hoe
duidelijker dat er grote veranderingen
op til waren. Toen bleek (via een fa
milielid gehoord) dat mijn vader in
Bandoeng geïnterneerd was en dat we
De ouders van de jongens liepen naar
de rechter en hoe die perkara afliep
weet ik niet. Maar het is duidelijk dat
we met een schimplied te doen heb
ben. Met die kennis gewapend recon
strueren we de volgende toedracht:
Tjina Antoni liep met groenten langs
de deur en riep daarbij als een goed
koopman (een bruikbare deun vindt U
hieronder): Komprapipinyu
Jongens, die een lolletje met hem wil
den hebben, herhaalden en varieerden
dat: Kompra... pipinyuI En, met
een onverwachte wending tot de keti
mun: Ki bendé té? - Wie verkoopt jou?
Waarmee de identiteit van de koop
man in twijfel wordt getrokken. De ke
timun laat het antwoord aan de jon
gens over: Patéka berdi ku seng koté -
Een groene meloen zonder pitten, of
tewel: een blotebillen-gezicht zonder
tanden in zijn mond! Pitten voor tanden
is bekend uit de maleise poëzie. Let
op de honende kracht van de syllabe
'té.
Deun: /so-mi/do-so mi
Variatie:
/so-mi do-do sö-sö /do-do do sö
lè só do mi /do-do do
Kent iemand toevallig de authentieke
melodie?
Literatuur: H. Schuchardt, Kreolische
Studiën IX: Ueber das Malaioportugie-
sische von Batavia und Tugu. Sitzungs-
berichte der philos.-hist. Classe der
kaiserlichen Akademie der Wissen
schaften, Band 122, Abhandlung XII.
Wien, 1890.
F. VAN DEN BOSCH
hem binnenkort misschien wel dage
lijks mochten komen opzoeken was dat
voor mij een reden om mijn ontslag
aan te bieden. Paatje was er wel ver
drietig van dat ook ik wegging, want
met mij waren er al enkele anderen die
of onregelmatig binnenkwamen of zich
zelfs helemaal niet meer lieten zien.
Aan de andere kant begreep hij na
tuurlijk wel dat ik ook graag weer mijn
vader terug wilde zien na zijn krijgs
gevangenschap van drie en een half
jaar. Zo eindigde dan mijn loopbaan
bij de schoenmakerij Van der Capellen.
N.B. Het echtpaar Van der Capellen
heb ik nog een enkele maal in Den
Haag ontmoet. In het begin in het door
hen gedreven restaurant "Oud Indië"
in Den Haag en later nog eens in hun
winkeltje met Indische heerlijkheden
aan het Stuyvesantplein, ook in Den
Haag. Hij is nu al overleden, zij woont,
als ik goed geïnformeerd ben, in een
verzorgingsflat in Wassenaar.
E. H. MERENS
10
