Kaligarang 12, Semerang
HET HUIS VAN DUIZEND DROMEN
(SLOT)
door Ems I. H. van Soest
Een neef van vaderskant, die drie jaar geleden uit Holland was gekomen en nu
wel aan trouwen kon denken vond in Zus Oosterling, de dochter van Semarang's
High Life Taylor, bij wie Jan klant was, zijn ware Jacoba. We gingen naar het
huwelijksfeest. Ma in zwart-wit gestreepte organdie en ik in het zachtgeel, ook
organdie. Pa Oosterling voelde zich niet wel. het moeten afstaan van zijn oog
appel greep hem erg aan. Een week na de bruiloft overleed hij.
Iets later las ik tot mijn verrassing in
een lezersrubriek (was het De Loco
motief?) dat "Ems van Soest woont in
Semarang, maar het juiste adres weet
ik niet. Ik heb gehoord dat ze kort ge
leden getrouwd is, maar ze schrijft nog
onder haar eigen naam." Kabar ang-
gin! Bladen als Story en Privé waren
nog in de schoot der verste toekomst
verborgen en van "Paparazzi" journa
listen had nog niemand gehoord, maar
op bescheiden wijze trok iemand die
iets presteerde, toch al de aandacht.
Een Bataviase journalist vroeg zich in
arren moede af, wat dat toch moest
met die boeken van Ems van Soest,
geschreven aan een pietepeuterig op
geruimd damesschrijfbureautje? Hoe
wist de man dat ik dagelijks orde
schiep in mijn werkchaos? Maar deze
berichten amuseerden mij. Boos werd
ik op een Hollandse scribent van een
blad in de provincie, die botweg be
weerde: "De schrijfster zich verschui
lend onder het pseudoniem Ems van
Soest is nooit in de tropen geweest.
Zij fantaseert er maar op los over thee-
ondernemingen, alsof ze die uit eigen
aanschouwing kent." Op zulke mo
menten dacht ik wel eens "Auf der
Höhe ist es einsam".
Dan had ik behoefte aan de steun van
Ma en Jan. Jan zette dan een plaat op
de salongrammofoon en we luisterden
naar "Le Cygne" van Saint Saëns,
"Die Zwei Grenadiere", "Carmen", het
Donkozakkenkoor tot ik helemaal ge
lukkig werd om zoveel mooie klanken.
Muziek als deze trilde in je los wat de
duizend dromen van je jeugd ook de
den. Dan hoorden we in de tuin naast
aan wel eens de mopperstem van de
heer Palfenier!
Bij het huis hoorde een garage, die Ma
tot woonruimte had ingericht. Zo nu en
dan trok daar tijdelijk iemand in als
"paying guest" of als gewoon logé. De
oudste zuster van mijn moeder kwam
dan uit Malang met allerlei oleh-oleh
in haar koffer. "Die situatie van vijf
vond ik altijd zo heerlijk," zei ze eens
en hield haar hand omhoog, "maar
ach ja, Emmaen dan sprak ze
over haar overleden man. "lis sont
passés ces jours de fêtes!" Er volgde
een diepe zucht. Het bracht me ertoe
om de mooie dagen nóg sterker terug
te roepen in mijn werk.
Soms kwamen vriendinnen logeren in
de garage en we gingen met zijn allen
De schrijfster "en grand gala" met
struisverenwaaier, mei 1935.
naar schouwburg en bioscoop. Een
lezeresje kwam op doorreis mij be
zoeken en vroeg: "Mag ik u tante noe
men?" "Ben je nu mal," zei ik, "je
bent maar een paar jaar jonger dan ik!"
De aangebedene van Joop Geradts
maakte geen haast met de verloving,
dat kon hij ook niet - de Soerabajaan
was iemand met een gevestigde po
sitie geweest, Adam Boonstra moest
nog studeren. Joop begon nu Engelse
les te nemen bij Jan die al menige
leergierige Chinees de tale Albions,
waarvoor hij zijn acte had, had bijge
bracht. Mevrouw Geradts was helder
ziende. Soms trokken haar ogen grie
zelig naar boven weg en dan had ze
een of ander visioen. Eens kwam ze
opgewonden de tuin in. "Ik maakte
mijn grote kast open en daar zag ik
een hele Japanse familie verschijnen!"
Dat herinnerde ons weer aan de vul
kaan waarop wij leefden want niet al
leen Hitler's maar ook Japan's expan
sieplannen vormden stof tot artikelen
en beschouwingen. De markt werd
overstroomd met Japanse goederen.
Bobby Cobussen kreeg op zijn ver
jaardag een beeldig fietsje, dat maar
acht gulden had gekost. Twee dagen
later was het zadel er al af, zulke per
fectionisten als nu waren de Japanners
nog niet. In de toko's lag ondergoed
te koop voor negencent per stuk!
Overal verrees de aansporing met
grote letters "KOOPT NEDERLANDS
FABRIKAAT!" De arme klontongchi-
nezen liepen zich het vuur uit de slof
fen Nu was het dodelijke ernst met de
"loegi betoel" want wie kon op tegen
zo'n concurrent? Het gevolg was dat
ze bijna smekend hun grote dozen
openklepten met daarin de mooiste
sieraden, die voor een prikje weggin
gen. Cornalijnen ringen en oorhangers,
zonnestenen en plakken bewerkte ja
de op kersehouten voetstuk. Eén vijf
en twintig, terwijl we enkele jaren
later in Holland die jade zagen aange
prijsd voor f 80,per stuk. Ze ont
rolden balen van het puurste satijn,
adembenemende schuimendwitte kant,
voor luttele dubbeltjes per el. Ze lie
ten hun koelies het allernieuwste mee
zeulen aan de draagstok. Vellen van
licht bontdie ik later dragen zou
als sierlijke kragen op jasjes in de
Spaanse lente vóór de burgeroorlog.
"Boleh, njonja, boleh toelis bon... teli-
ma kassi" en we keken de magere
kerel na met een schuldgevoel om al
dat zo billijk verkregen moois.
Op dagen dat ik minder productief was
dan anders kwam Jan binnen en zei:
"Ik heb die grammatica van Prof. Ker-
pesteyn doorgewerkt, begin jij er nu
aan. Als we naar Spanje gaan kun jij
dan ook overweg met de taal." Zijn
idioomleraar was de Linguaphone
waarop een authentiek Castiliaanse
stem uit ten treure zinnen liet horen,
die passerende kooplui en pasarvrou
wen in opperste verbazing deden stil
houden en rondkijken. Loh I Waar
kwam die stem vandaan in die vreem
de taal? "La familia esta en la sala. El
abuelo, la abuela, el padre, la madre.
Los Hijos. Una hija, un hijo. El tio es
un cojoJan correspondeerde met
Spaanse leden van "Concordia" met
wie Wim oorspronkelijk in het Frans
postzegels had uitgewisseld.
Nu schreef Jan ze in het Spaans, "un
castellano estupendamente bien," pre
zen ze, "un espahol casi literario." Zo
zwoegde ik nu dus op Spaanse the
ma's maar liet bij tijden ook de "Gritz-
ner" naaimachine snorren. Mevrouw
Geradts had Joop's uitzet voorlopig op
geborgen en leende mij haar "Gracieu-
se's" voor patronen. Als ik een jurk
af had, poseerde ik voor Jan, die schik
had in mijn mannequin-allure's en ver
rast was toen ik een pyama voor hem
wrocht die nog als gegoten zat ook-
Later zat ik, terug van verlof, in Pen
sion Wilhelmina aan de machine, een
Singer ditmaal, toen een klein meisje
vroeg: "Wat is u nou, een schrijfster of
een naaister?" "Allebei", zei ik. "Maar
schrijven doe ik meer." Toen was ik
tevens journaliste en had een pers
kaart.
6
