Drs. R. M. P. Sosro Kartono
Twee dingen hebben geleid tot het schrijven van dit artikel. Toevallig kreeg ik
een boek in handen over dr. Albert Schweitzer en ik kreeg een verzoek van de
Yayasan Sosro Kartono. De levens van Albert Schweitzer en Sosro Kartono
hebben veel gemeen. Beiden waren begiftigd met grote talenten en hadden
vooraanstaande posities in de maatschappij kunnen verkrijgen. Beiden kozen
het moeilijke pad van helpers van de lijdende mensheid.
Drs. R. M. P. Sasro Kartono was een
oudere broer van de bekende grond
legster van de vrouwen-emancipatie
in Indonesië, R. A. Kartini. Hij was een
zoon van de voor zijn tijd zeer verlich
te Bupati van Japara, R. M. A. Sosro-
ningrat. Een man van hoge adel dus.
Hij genoot zijn opleiding tot drs. in de
Oosterse talen in Nederland. Terug
gekeerd in zijn vaderland, bood de
Nederlands-Indische regering hem een
zeer belangrijke betrekking aan. Die
hij weigerde. Hij was namelijk tot de
ontdekking gekomen dat hij over be
paalde para-psychologische gaven be
schikte, die hij ten dienste wilde stel
len van de psychisch of physiek lijden
de mensheid.
Hij vestigde zich te Bandoeng in een
zeer eenvoudige woning. En daar ont
ving hij zijn "patiënten". Betaling vroeg
hij niet, maar soms gaven dankbare
patiënten hem wel iets. Hij gaf raad in
huiselijke of financiële moeilijkheden,
hij genas zieken, van wie enigen reeds
door de officiële medische wetenschap
waren opgegeven.
Zijn talenten werden allengs in ruime
kring bekend. Vooral vele "Indische
mensen" kwamen hem om hulp vragen.
En daartoe behoefde men niet eens
naar Bandoeng en naar zijn woning te
komen. Naast zijn bed had hij een te-
tefoon staan, ten behoeve van degenen
die zijn hulp dringend nodig hadden
en te ver af woonden om hem persoon
lijk te bezoeken, of daartoe de nodige
contanten misten.
Zo is mij een geval bekend van de
familie Weisz die toentertijd te Sura
baya woonde (dit geval werd mij door
de heer Weisz, later voorzitter van het
I.E.V., persoonlijk verteld). De zoon van
de familie Weisz had typhus (een ziek
te die in die dagen, toen antibiotica
nog onbekend waren, vele doden eis
te) en de behandelende geneesheer
had alle hoop opgegeven. De heer
Weisz belde, zich vastklemmende aan
een laatste strohalm, drs. Sosro Kar
tono op en legde hem de situatie uit.
Drs. Sosro Kartono droeg hem op een
fles met water te vullen en die naast
de telefoon te zetten. Daarop sprak hij
een gebed uit, waarvan de arabische
inhoud wel verstaanbaar was, maar
door Weisz natuurlijk niet begrepen
werd. Tenslotte moest Weisz zijn zoon
van het water uit de fles te drinken
geven. Dat werd gedaan en vanaf dat
ogenblik trad genezing in en de vol
gende dag constateerde de dokter tot
zijn verbazing, dat de crisis voorbij
was. De jonge Weisz leeft nu nog (ik
meen in de Verenigde Staten) en is nu
waarschijnlijk zelf al grootvader.
De mensen in Bandoeng en elders
I-
Drs. Sosro Kartono
hoorden natuurlijk vooral de verhalen
over dergelijke gevallen en van won
derbaarlijke genezingen en Sosro Kar
tono kreeg tenslotte abusievelijk het
predicaat "dokter" (medicus). Maar hij
heeft nooit medicijnen gestudeerd. Wel
was hij een geleerde in zijn eigen vak.
Oosterse talen. Een man van hoge
geboorte, die in betrekkelijke armoede
(vervolg: "Aap op het dak")
klein kapje opzetten om vervolgens
met een spiegeltje in zijn linkerhand
en kambewegingen over zijn kop met
een klein kammetje in zijn rechterhand
maken om tenslotte een paar rondjes
op de rug van het hondje te rijden.
Inmiddels gewend aan de pesterijen
van toeschouwers heb ik ontdekt, dat
hij razend wordt van een flits uit een
electronenflitser; bescheidenheid siert
dus ook een aap! Gelukkig ziet het er
naar uit, dat ik binnenkort weer de
nodige hoeveelheid "djamblang" of
"djoewet" van mijn boom kan plukken!
Het eten van deze in Jakarta vrij zeld
zaam verkrijgbare vrucht met z'n on-
definiëerbare smaak zal mij altijd aan
die staartloze aap doen denken
leefde, een eenvoudig mens, die zijn
eenzame leven geheel in dienst stelde
van zijn medemensen. Het leven gaat
snel in Indonesië. Eens, in de eerste
helft van deze eeuw, was drs. Sosro
Kartono bekend van Sabang tot Merau-
ke. Nu weet de jeugd, zelfs in Bandung,
niet eens meer over wie je het hebt,
wanneer je het over "dokter Sosro"
hebt.
Maar bij de ouderen van dagen is hij
niet vergeten. Zijn bewonderaars on
der de ouderen hebben zich verenigd
in een Stichting, de "Yayasan Sosro
Kartono", die regelmatig bijeenkom
sten houdt, waarbij getracht wordt de
herinnering aan de merkwaardige mens
Sosro Kartono levendig te houden.
Deze Yayasan heeft mij verzocht een
artikel te wijden aan drs. Sosro Karto
no. Zij heeft het voornemen om een
biografie samen te stellen over die
bijzondere persoonlijkheid. En daar ze
meent, dat er ook in Nederland nog
velen zullen leven, die hem persoonlijk
gekend hebben, of over hem gehoord
hebben, zou zij het op prijs stellen,
indien Moesson een oproep zou willen
doen aan al die ex-"patiënten" of ken
nissen van de "wonderdoener van
Bandung" om te vertellen wat zij van
hem weten. Zodoende een bijdrage le
verende voor de door de Yayasan
samen te stellen biografie. Ook zou de
Yayasan graag de adressen krijgen
van de dames die hem zijn laatste
levensjaren verzorgden. Dat waren
twee Indische onderwijzeressen, waar
van er eentje "Lettie" heette.
Correspondentie ware te richten aan
de heer RACHMAT SURONAGORO,
Jalan Suren III no. 6, Kebayoran Baru,
JAKARTA (Selatan).
De heer Rachmat is ex-leerling van de
Semarangse H.B.S. (lichting 1927), ex
Bupati van Jakarta en Commissaris van
de "Yayasan Sosro Kartono".
Voor Uw medewerking bij voorbaat
dank
AGUS DARUCH
Noot: Het geslacht Sosroningrat stamt
in rechte linie af van de laatste heerser
over Majapahit, Prabu Brawijaja.
en de sociale
bewogenheid
"Met een optimale opvang door Sociale
Zaken was dit niet gebeurd".
15
