Bezettingskroniek 1942-1945 (6)
14 maart 1943
16 maart 1943
17 maart 1943
20 maart 1943
29 maart 1943
Een overzicht van wat er buiten de kampen op Java en elders voorviel, verzameld
uit kranten, brieven, dagboeken etc.
Buiten Kawat en gedèk
8 maart 1943
Vrijwel alle vooraanstaande Indone
siërs hebben "op uitnodiging" van het
propagandablad "Asia Raja" een arti
kel geschreven ter herdenking van
Kalidjati. Behalve de obligate propa
ganda heeft Soekarno het nog over de
nieuwe "semangat"; Hatta spreekt over
een wijdere sfeer van Indonesische
werkzaamheid; Dewantara wil dat de
Indonesiërs zich zelf terugvinden, zoals
hij met de Taman Siswa scholen heeft
geprobeerd; Mansoer verklaart dat de
komst van Japan de wil van Allah
is; Dr. Rashid, gewezen volksraadlid,
spoort de Indonesiërs tot vooruitgang
aan; Rahman Tamin wil meer eenvoud
en minder luxe; en Dasaad, van de
firma "Kantjil Mas" die vroeger veel
zaken met Japan deed, wil katoen gaan
planten en garens maken.
Uit de in de Japanse kranten gepubli
ceerde statuten en het huishoudelijk
reglement van de "Poesat Tenaja Ra
kjat" (Poetera) blijkt dat de nieuwe be
weging een propaganda-instituut voor
nieuwe ideeën en verder een studie-
en adviserend orgaan is, opgezet in
vier afdelingen met talrijke onderaf
delingen.
10 maart 1943
De Japanners maken bekend dat de
Medische Hogeschool in Batavia zal
worden heropend, dat verder een in
stituut voor culturele ontwikkeling zal
worden opgericht en de volksscholen
2 klassen per dag zullen krijgen. De
zwembaden blijven echter gesloten.
Radio Tokyo maakt voortdurend mel
ding van de "politieke vrijheden" die
in de bezette gebieden worden toe
gestaan, o.a. in de Philippijnen en In-
do-China, waarbij Indonesië echter
nooit genoemd wordt.
In de Java Shimbun waarschuwt het
hoofd van de Kempetai, Taniguchi, te
gen spionage. Een Hollandse typiste in
Bandoeng zou afschriften van geheime
stukken hebben gemaakt; geheime za
ken mogen niet per telegram of tele
foon worden behandeld, radioberichten
kunnen worden opgevangen enz. enz.
15 maart 1943
Asia Raja verneemt uit Bandoeng dat
als onderdeel van Java's "herstel" be
gin maart weer een groot aantal Ne
derlandse ambtenaren (hoofdzakelijk
Indo-Europeanen) zijn ontslagen, d.w.z.
82 in Bandoeng, 40 in Djakarta, 41 in
Soerabaja, 65 in Semarang, 2 in Ta-
sikmalaja en Magelang, 13 in Poerwo-
kerto en Jogja, 6 in Malang, 5 in Probo-
linggo, 3 in Tjeribon, Soerakarta en
Djember, 1 in Modjokerto, Loemadjang
en Wonosobo en 8 in Madioen.
Drie pastoors van het kerkje op de
Chaulanweg in Batavia zijn in verband
met de onderzoeken naar ondergrond
se activiteiten door de Kempetai weg
gehaald.
De Java Shimbun zet zijn artikelen
reeks over spionage voort. Daarin
wordt gezegd dat iedere buitenlander
de Japanse geest probeert te onder
mijnen en twijfel probeert te zaaien.
Hun gevaarlijkste argument is dat in
een lange oorlog de Japanners het
onderspit zullen delven.
Taniguchi gaat nog steeds door met zijn
waarschuwingen tegen de onbetrouw
bare Hollanders. Er zijn helaas Japan
ners die blanke vrouwen bewonderen
en graag vriendschappelijk met blanke
mannen verkeren. Als afschrikwekkend
voorbeeld noemt hij een werkende
Hollander met een band om de arm
die thuis een ongezegeld radiotoestel
bezat en nieuws verspreidde, en het
schandalige feit dat Hollanders (bij de
Gasmaatschappij) weigerden banzai te
roepen, terwijl weer andere Hollanders
(bij de Meteorologische Dienst) ver
klaarden niet ten bate van het Japanse
leger te willen werken enz. Alle Japan
ners op Java moeten een voorbeeld
van hoge plichtsbetrachting zijn.
Via Londen komt 't bericht dat de jour
nalist R. K. Pekelharing op 11 maart
via Radio Batavia verteld heeft dat het
moreel in de kampen goed is en dat
de gevangenen de gehele dag bezig
zijn met het dragen van zakken rijst,
het graven van sloten, bouwen van
barakken enz., en dat hoewel de voe
ding onvoldoende is de gezondheid in
het algemeen bevredigend is. Hij klaag
de er over dat de kampbewoners te
weinig contact met hun familieleden
hebben omdat slechts éénmaal in de
2 of 3 maanden een briefkaart met zeer
weinig inlichtingen mag worden ont
vangen.
De Java Shimbun publiceert een inter
view met de Nederlandse, Engelse,
Australische en Amerikaanse krijgsge
vangenen in Japan, waaruit weer eens
het mentaliteitsverschil tussen Japan
en het Westen blijkt. Het blad schrijft
dat zij zich niet schamen gevangenen
te zijn en alleen over hun gezin en het
einde van de oorlog praten (een Ja
panner zou harakiri gepleegd hebben).
Verder wordt er nog verteld dat er
wrijvingen zijn tussen de Hollandse en
de andere krijgsgevangenen. De Ja
panners proberen de gevangenen met
lichaamsoefeningen de aan Japan sinds
de Godentijd overgeleverde onverge
lijkelijke "Nippon Seishin" in te hame
ren, hen te purgeren van hun theorieën
en ze de werkelijke waarden en de Ja
panse bushido (erecode) te laten be
grijpen.
De gehele familie Djajadiningrat is door
de Asia Raja geïnterviewd en de ge
hele familie is woedend over het re
sultaat omdat zij als verbeten vijanden
van 'alles wat Hollands is zijn voorge
steld. Zij hebben zich bij de krant be
klaagd echter zonder enig resultaat.
Uit een uitsluitend voor Japanners be
stemde "geheime" brochure met "aan
wijzingen voor hier woonachtige land
genoten" staat dat het Japanse volk
met zijn superieure geest voorbestemd
is om van de hele wereld één huis te
maken onder vaderlijk bestuur van de
Japanse Keizer. Het enige wat dit doel
in de weg staat is de "misplaatste
trots" van andere volken en hun "im
morele opstand" tegen het Keizerlijk
gezag. Amerika en Engeland zijn tegen
Japan opgestaan waardoor Japan ge
dwongen is het zwaard van de kastij
ding te trekken en een heilige oorlog
te beginnen.
Hoofdstuk 4 gaat over het doel van de
Gunsei (Militair Pestuur) op Java. In
donesië zal "op hoogstaande wijze"
geregeerd worden en de Indonesiërs
zullen zich gelukkig voelen als keizer
lijke onderdanen.
1 april 1943
Op geheel Java begint een anti-spio-
nage week. De hoofdcommissaris van
politie in Batavia, luitenant-kolonel
Ikeyama, spreekt in de schouwburg de
Japanners toe terwijl de Indonesiërs
door luitenant-kolonel Murase van de
Kempeitai worden toegesproken. Op
de belangrijkste kantoren worden anti-
spionage oefeningen gehouden.
Vanaf 1 april mogen geen Amerikaan
se of Engelse films meer in de bios
copen vertoond worden.
De bezitters van safe-loketten in ban
ken zijn opgeroepen. Na de onteige
ning van auto's en frigidaires is hier
mee dus het langst gewacht. In bijzijn
van een Japanner worden de loketten
geopend, de inhoud wordt eruit ge
haald en met de inventarislijsten ver
geleken, waarna de eigenaar met een
"kwitantie" naar huis gaat. ledereen
blijft beleefd en niemand spreekt over
onteigening.
Er zijn moeilijkheden bij de inschrijvin
gen van de Geneeskundige Hoge
school die weer geopend zal worden.
Van de vroegere G.H.-studenten wor
den niet meer dan 60 toegelaten en
voor het eerste studiejaar wordt 30%
voor de NIAS gereserveerd. Er zijn 300
aanvragen en daarom moeten verge
lijkende toelatingsexamens worden af
genomen.
Voor de anti-spionage week krijgen
alle vijandelijke mannen en vrouwen in
Batavia een rode band om de arm
waardoor ze bij de komende oefenin
gen herkend kunnen worden. Voor de
Japanners zijn de bepalingen ook stren
ger geworden. De Kempeitai heeft be-
(lees verder volgende pagina onderaan)
18
