ORIENT TRAVEL B.V.
Ervaringen van een districtsarts in een Javaanse
gemeenschap in Suriname (III)
Een bevalling aan boord van het veer over de Suriname-rivier.
Als een klein intermezzo in mijn verhalenreeks zou ik U een voorval willen ver
tellen van wat een arts kan overkomen, die werkt in een ontwikkelings- of Derde-
Wereld land. Tot die categorie mag Suriname nog gerekend worden, zeker
tijdens mijn eerste contract in 1966-1969.
In die tijd gingen we eenmaal per
maand van Albina naar Paramaribo
140 km) om boodschappen te doen,
medicijnen af te halen voor het hos
pitaal (met 20 bedden) en om andere
zaken af te handelen. In alle vroegte,
om 4 uur, vertrokken we uit Albina.
Eerst via de bauxietweg tot Moengo.
Een weg van ca. 50 km dwars door het
oerwoud. De grote woudreuzen ston
den toen nog aan de kant van de rij
weg. Op deze weg en in die duisternis
kon je nog tegenkomen een zwarte
panter, een "tijger" (d.i. de ocelot die
ze tigri-kati noemen), een grote harige
miereneter van wel 1 m. hoogte, wan
neer hij zich opricht, en ongeloofwaar
dig een kikker van wel 30 a 40 cm
hoogte. Bij het wegkruipen, springen
kon hij niet, leek het alsof een dikke
baby wegkroop. Zulke dikke dijen had
hij. Was deze eetbaar, dan had je een
lekkere portie swieké. Deze kikker be
hoort tot de grote soort Pipa-padden
(Bufo marinus). Het wijfje draagt de
eitjes op de rug. Bij de paring wordt
de legbuis van het wijfje op de rug
gedrukt en met het loslaten van de
eitjes op de rug worden deze ver
mengd met het sperma van het man
netje. Later verlaten de kleine donder-
kopjes het lichaam van de moeder.
Zelfs mijn schoonmoeder - oma Calbo
- kon haar ogen niet geloven bij de
aanblik van deze grote pad. Een kodok
bangkong was er maar een dwerg bij
vergeleken.
Daarna met het veer over de Boven
Cottica-rivier. Toen gold deze nog als
de smalste veerverbinding ter wereld,
totaal 90 m. breed. Over de geasfal
teerde weg Paramaribo-waarts.
We rijden dan door het dorp Taman-
redjo. Aan weerszijden van de weg de
huizen van de Javanen. De naam van
het dorp spreekt voor zichzelf. Huizen
variërend van bilik (gedèk) tot stenen,
lage woningen of huizen op neuten.
Maar altijd met een schoongeveegd
erf met de verschillende vruchtbomen
en bloemen, zoals kembang sepatoe
anga lampoe S.), kembang merak
kréré-kréré S.), kembang kenikir
géna, de heilige bloem voor de Hin
doestanen, zoals de melati voor de
Javanen), en de kembang goendoel
stamvaste, de bloem der liefde voor
de creool). Zelfs in de bloemen een
kleine United Nations. Zoals ook in
het gedicht "Wan Bon" (Eén Boom)
van de dichter Dobroe, pseudoniem
van de onderminister van Cultuur, R.
Ravoles.
Van de vruchtbomen vallen op de
mangga, de broodbomen - soekoen en
kloeweh, maar vooral de nangka
katahar door de Hindoestaan ge
noemd). Als gorie en als rijpe vrucht
onvervangbaar voor de Javaan en de
Indo.
En zo bereiken we dan na 140 km
gereden te hebben Meerzorg met aan
de overkant, gescheiden door de bre
de Suriname-rivier, Paramaribo. Om
07.30 uur bereikt ons het geluid van
de sirene van het Politie Hoofd Bureau,
wat er nu, na 25-2-'80, niet meer is.
Zovele keren heeft het ons heerlijk in
de oren geklonken, maand na maand,
jaren lang. Teken van het einddoel van
onze trip. Ook was het dan tijd, dat
we konden oprijden naar het veer. Het
grote veer de "Maratakka", goed voor
40 auto's.
Bij het oprijden werden we aangehou
den door het geroep van de veerbaas:
Dok, moeilijkheid! Een vrouw is bezig
te bevallen in mijn stuurhut. Ze was
op weg naar het hospitaal in Paramari
bo. Een Javaanse! De auto geparkeerd
en vlug met de trommel instrumenten
en een jerrycan naar boven de stuur
hut in- En ja hoor, daar lag op de "sta
len" vloer de aanstaande moeder, die
haar eerste baby moest baren.
Geflankeerd door een mbah (een oude
nènèk), zeker haar grootmoeder of de
doekoen baji en nog een andere Ja
vaanse medepassagiere. In dit tafereel
spreekt de gotong-rojong gedachte.
Neergeknield bij de jonge vrouw stelde
ik me voor als de dokter. Dus: "odjo
isin bik, akoe dokter, kowe ta re-
wang." (Wees niet verlegen, ik zal je
helpen). Benen even uit elkaar (me-
kangkang) om te zien hoever ze is.
Het hoofdje was reeds zichtbaar, maar
ook de ontlasting kwam mee. Vlug
oude kranten gespreid en zo lief, het
oude vrouwtje trok van onder haar
sarong haar onderjurk uit om die op
de kranten te leggen. Zo zal het kind
dan toch zacht ter wereld komen. Wat
ook gebeurde. Maar nu moeilijkheid
nummer twee! Geen schaar. Via een
raam van de stuurhut naar mijn vrouw,
Maud, beneden op het dek geroepen
of ze een schaar bij zich had. "Ja, een
nagelschaar". "Is ook goed!" "Geste
riliseerd" met wat eau de cologne
(misschien wel 4711), werd die door
mijn zoontje Koert van 6 jaar gebracht.
Zo worden kinderen al vroeg gecon
fronteerd met dit mooie gebeuren.
Met deze nagelschaar werd de navel
streng doorgeknipt, hopende dat de
tetanusbacil hier niet bij is. Nageboor
te kwam ook vrij spoedig en zo was
de bevalling achter de rug. En nu de
finishing touch. Het jongetje werd ge
kleed in de nieuwe hansop van de ted
dybeer van Koert. Als gegoten. De
jonge moeder heb ik op het buitendek
verder afgewassen met het water, dat
ik in de jerrycan bij me had op elke
lange tocht, en verder is ze door mbah
en die andere behulpzame vrouw aan
gekleed. De naamgeving is spoedig
geregeld. Hij zou naar mij genoemd
worden, namelijk Benjamin met als
roepnaam MIN. Zoals men hier altijd
goklustig is, heeft één van de helpsters
gauw een lot gekocht. Laat haar toch
100,trekken!
In 1973 kwamen we terug in Suriname.
Bij onze eerste tocht Paramaribo-Albi-
na ontmoetten we dezelfde veerbaas.
Bij onze begroeting was het eerste
dat hij me zei: "Dok, Uw zoon Min is
nu al een grote jongen." In stilte dank
te ik God, dat Hij het kindje behoed
had voor naveltetanus, wat in de
meeste gevallen de dood kan zijn voor
menige pasgeborene. Deze bevalling
heb ik altijd ervaren als de mooiste uit
mijn praktijk.
BEN DE LANG
is specialist op het Verre Oosten en biedt nog steeds de laagste
tarieven naar Indonesië aan
Retour AMSTERDAM JAKARTA f 1.800,—
NU OOK AANTREKKELIJKE TARIEVEN NAAR CALIFORNIË I I
Geen risico: U betaalt de reiskosten pas bij ontvangst van Uw tickets,
(slechts 10% deposito bij de boeking).
Laan van Meerdervoort 291
Tel.: 070 - 63 83 67
DEN HAAG
Singel 486 - 1017 AW
Tel: 020-23 74 84
AMSTERDAM
BUITEN KANTOORUREN
De heer F. Schirmer - Tel.: 075- 17 07 80 of de
heer J. T. G. Vaessen - Tel.: 045 - 21 33 04
21