poirrié
DE SPOOR- EN TRAMWEGEN IN HET VOOROORLOGSE INDONESIË
1e klas Ind. restaurant
"Daar heeft onze
wieg gestaan
In het nummer van 1 september j.l. vertelde ik, hoe ik gedurende enige tijd iedere
dag per trein tussen Pradjekan en Bondowoso op en neer reisde, teneinde in
laatstgenoemde stad naar school te kunnen gaan. Dat was dan het eertijds
locaal zo bekende boemeltje Panarukan-Bondowoso. Ik zou dus enigszins te
recht kunnen stellen, dat de spoorwegen in die streek een min of meer be
langrijke rol in mijn leven hebben gespeeld, althans in mijn jeugdjaren. Dit
geldt uiteraard ook voor de kinderen van Pradjekan en omstreken, die even
eens iedere dag gebruik moesten maken van dit vervoermiddel.
Ik heb altijd belangstelling voor loco
motieven gehad, d.w.z. stoomlocomo
tieven, welke voor mij nog altijd staal
tjes van technisch kunnen zijn. Elec-
trische en Diesellocomotieven spreken
mij niet al te zeer aan, alhoewel ik in
mijn Amerikaanse periode wèl met
enig ontzag heb staan kijken naar de
enorme Diesellocomotieven, welke men
daar op de lange afstanden pleegt te
gebruiken. Maar stoomlocomotieven
met hun van balanceergewichten voor
ziene grote stalen wielen, die worden
aangedreven door een ingenieus stel
sel van drijfstangen, zijn voor mij het
einde. Een voorbeeld van zo'n stoom-
reus is de tienwielige locomotief, type
1 'EH 2 van de Deutsche Bundesbah-
nen.
Ook de spoorwegen in Indonesië ken
nen dergelijke geweldenaren, n.l. de
grote Krupp-locomotieven, welke op
de lange afstanden, in bergachtig ter
rein dikwijls met twee achter elkaar
werden ingezet. Met plezier denk ik
vaak terug naar het machtige blaffen
de geluid, dat zo'n locomotief voort
bracht en dit geluid werd dan bege
leid door het gesis van ontsnappende
stoom.
Maar om het spoorwegennet van heel
Indonesië tot stand te brengen, is er
eerst héél wat pionierswerk verricht
sinds het begin van de tweede helft
van de vorige eeuw, ook op het gebied
van het stoomtramwezen.
De Deli Spoorwegmaatschappij op Su
matra was een particuliere instelling,
doch de rest van de spoorwegen op
dit eiland viel onder de Staatsspoor
wegen, zoals de Zuid-Sumatra Spoor
wegen, de spoorwegen op Sumatra's
Westkust en de Atjeh Spoorwegen.
Het reizen over de lange afstanden was
vóór de tweede wereldoorlog al een
comfortabele aangelegenheid. In de
eerste klas wagons waren de ruiten
der compartimenten gemaakt van
blauw of groen zonwerend glas. De
sneltrein Surabaya-Batavia, de zogehe
ten ééndaagse, beschikte over een uit
stekende slaap-accommodatie en spijs
en drank waren er in ruime mate voor
radig. Ik denk hierbij persoonlijk aan
de uitstekende nasi goreng, welke
werd geserveerd op de lijn Surabaya-
Kalisat via Probolinggo, Klakah, Tang
gul, Rambipudji en Djember. Al die za
ken waren toen al tot in de puntjes
geregeld.
Voor ik dit stukje ga besluiten met het
opnoemen van de aanwezige tram
lijnen, wil ik nog even stilstaan bij twee
vóór de oorlog bekende sneltreinen,
namelijk die tussen Jakarta en Bogor
en die tussen Jakarta en Bandung.
Ook in deze treinen schijnt het reizen
plezierig te zijn geweest, maar zelf
heb ik er, als Oosthoeker, nooit in
gereden. Met genoegen denk ik hierbij
aan een beschrijving van zo'n reis van
de hand van de onvolprezen Indische
auteur Hein Buitenweg.
Als slot zou ik willen noemen de
stoomtramlijnen op Java. Dit waren
achtereenvolgens de Semarang-Cheri-
bon Stoomtrammaatschappij, de Sema-
rang-Juana Stoomtrammaatschappij, de
Serayu-dal Stoomtrammaatschappij, de
Oost-Java Stoomtrammaatschappij, de
Modjokerto Stoomtrammaatschappij,
de Kediri Stoomtrammaatschappij,
de Madura Stoomtrammaatschappij,
de Pasuruan Stoomtrammaatschappij,
de Malang Stoomtrammaatschappij en
de Bataviase Stoomtrammaatschappij.
Of al deze maatschappijen nog be
staan ben ik niet te weten kunnen ko
men, maar van de spoorwegen in het
moderne Indonesië weet ik wèl, dat
ook hier electrische en Dieseloco-
motieven bezig zijn de majestueuze
stoomlocomotieven van hun plaats te
verdringen. A P0UTSMA
"Tijdens deze vakantie is mij duidelijk ge
worden, waarom Uw landgenoten in Neder
land zo worstelen met dat identiteitspro
bleem!"
Wegens omstandigheden ter
overname aangeboden
in het midden des lands. Event.
ook te pachten.
Prijs nader overeen te komen.
Br. onder no. 2930.
BINNENKORT VERSCHIJNT
De tweede bundel cartoons van
POIRRIÉ.
MOESSON REEKS
Ook bij Moesson verkrijgbaar:
"PASAR MALAM"- Lp
f 22,90 porto f 3,—
"PASAR MALAM"- casette
24,90 porto f 2,40
TOKO MOESSON - DEN HAAG
V - et!
Het locomotiefje van het Wonokromo-treintje staat nu als een antiek ding tentoongesteld vlak bij het Station Semoet nu Stat. Kota).
Vijf jaar geleden reed dit treintje nog, thans is het een bezienswaardigheid geworden Station Gubeng, weinig veranderd
