Bezettingskroniek 1942-1945 (11)
Een overzicht van wat er buiten de kampen op Java en elders voorviel, ver
zameld uit kranten, brieven, dagboeken enz.
31 Maart 1944
In de kranten staat een foto van een
groep van 83 pas in Meester Cornelis
afgestudeerde assistent wedana's die
onder aanvoering van de tolk Miyoshi
in de Willemskerk in Batavia gaan
"bidden".
25 April 1944
De Java Shimbun schrijft dat de voort
durende moeilijkheden met de kiai's
niet eenvoudig zijn op te lossen. Hun
verkeerde denkwijze en conservatisme
moet volgens deze krant aan Westerse
invloeden worden toegeschreven. (De
Japanners zullen toch wel weten dat
zelfs regenten eerbiedig luisteren naar
rondreizende heilige mannen die hun
aftocht in 1945 voorspellen?)
29 April 1944
Tencho-setsu, d.w.z. verjaardag van de
Keizer.
Op straat veel tromgeroffel, zingen en
trompetgeschal. Het feestgeschenk van
Hirohito is de vrijlating van een aantal
Indo-Europeanen en Chinezen uit de
gevangenissen en interneringskampen.
Een Japanse krant becritiseert de ho
gere ambtenaren waarvan sommigen
nog steeds geloven in de terugkeer van
de Hollanders, hun zware taak niet be
grijpen, of aan de toestanden van vroe
ger blijven hangen. Regenten krijgen
niet meer dan 500,(minus kortin
gen) uitbetaald en mogen hun auto
alleen gebruiken om naar hun kantoor
te gaan.
Uit dit bericht in de "Voice of Nippon"
moet worden opgemaakt dat de krijgs
gevangenen niet regelmatig aan hun
familie mogen schrijven.
6 Mei 1944
De Japanse kranten maken melding
van anti-Japanse uitlatingen en gedra
gingen van de inheemse bevolking,
o.a. het roepen van bangsat in plaats
van banzai; het dragen van speldjes
met het V-teken en het cijfer 45;
oranje versieringen op bepaalde da
gen enz.
12 Mei 1944
In Oost-Java krijgen de koelies in de
steden 40 cent per dag, wat in ver
houding tot de gestegen kosten on
mogelijk laag is. Buiten de steden is
het gemiddelde loon 32 cent. Duizen
den Indonesische vrouwen willen graag
werken maar kunnen door gebrek aan
voldoende kleren niet op straat komen.
Een sarong kost 30,
19 Mei 1944.
Omdat de registratiegelden voor Indo-
Europeanen en Chinezen afgeschaft
zijn worden overal op Java "dankbaar
heidsbetogingen" gehouden. In Bata
via wordt bij deze betoging in de Die
rentuin door een Japanner een toe
spraak in het Nederlands gehouden
waarvoor hij natuurlijk veel applaus
krijgt. Maar de gevangenissen van de
P.I.D. zitten vol met Indo's. Als er
ergens iets fout gaat krijgen zij de
schuld. Bij de spoorwegen zijn naar
aanleiding van "sabotage" in Sema-
rang alle Indo-ambtenaren van de SS
gearresteerd.
28 Mei 1944
In Batavia moeten 20 chronische zie
ken, die om die reden buiten de kam
pen waren gebleven, zich om 5 uur
melden om geïnterneerd te worden. Ze
gaan onder geleide naar Bandoeng en
moeten eten meenemen. Het gezins
interneringskamp in Buitenzorg is op
geheven en de bewoners zijn naar het
Kramatkamp overgebracht. In de stad
worden door koelies schuilloopgraven
gegraven.
1 Juni 1944
De Java Shimbun kondigt aan dat de
residenten controlerende assistenten
met grote bevoegdheden naast zich
krijgen. Zonder de Rekenkamer en de
controleurs van het B.B., zoals onder
het vroegere Nederlandse gezag, zijn
dergelijke maatregelen onvermijdelijk.
6 Juni 1944
De nood onder de bevolking wordt
steeds groter. De trottoirs voor de res
taurants zijn bevolkt met zwermen be
delaars. Kinderen proberen de etens
resten van de borden te pakken en
drinken wat er nog in de glazen en
kopjes is achtergebleven. Voor de rijst-
pakhuizen zijn de gehele dag mensen
bezig op de grond gevallen korrels op
te rapen. Langs de wegen liggen de
eerste doden. Er is opnieuw een re
gistratie van Indo's begonnen. Het ge
rucht gaat dat de mannen in werk
kampen worden opgesloten.
7 Juni 1944
Uit de Java Shimbun: "De rust op Java
is maar schijn, we leven op een vul
kaan, de chaos is op komst. Vele land
genoten beseffen dit niet en gaan door
met hun luie leventje van prostituées,
eten en drinken. Wie denkt dat de ver
dediging van Java aan het Indonesische
leger en de keibodan (hulppolitie) kan
worden overgelaten is een idioot. Java
zal door een handjevol Japanners moe
ten worden verdedigd."
15 Juni 1944
Uit een artikel in de Java Shimbun:
"De P.I.D. heeft op het ogenblik de
handen vol met allerlei "perkara's".
Alle Ambonnezen moeten worden ge
registreerd".
16 Juni 1944
Het is nu niets bijzonders meer 's mor
gens mensen aan de kant van de weg
te vinden die 's nachts overleden zijn.
Het zijn er in Batavia iedere morgen
vijf of zes, die bepaalde wijken van de
stad schijnen op te zoeken, zoals
Senen en Glodok. Meestal zijn het
mensen van buiten, vooral Javanen. Op
de pasars is steeds minder te krijgen.
De nachtpasar op Senen bestaat niet
meer. Wie één van de schaarse kippen
wil kopen moet met een lapje stof
betalen. Op Pasar Baroe lopen tien
tallen mensen die in plaats van een
sarong een dikke tikar om hun middel
hebben gebonden.
In 1944 bereikt het Japanse schrikbe
wind van arrestaties en onder folterin
gen afgewogen bekentenissen zijn
hoogtepunt. Wie ooit een radiobericht
uit het buitenland heeft afgeluisterd
of doorgegeven, aan ongeoorloofde
steunverlening heeft meegewerkt,
briefjes, geld of pakjes naar geïnter
neerde burgers of krijgsgevangenen
heeft doorgestuurd of geruchten heeft
helpen verspreiden, is volgens Japanse
begrippen schuldig aan gevaarlijke
tegen Nippon gerichte ondergrondse
activiteiten. In de gebouwen van de
Kempeitai en de P.I.D. hangen grote
borden aan de muren waarop, als dra
den van een spinneweb, alle onder
martelingen afgedwongen verbindingen
tussen personen en organisaties staan
opgetekend.
Door de constante bedreiging wordt
het leven buiten de kampen met al zijn
materiële zorgen en nooit aflatende
spanningen haast ondragelijk. Het ge
luid van naderende auto's in de straat,
het gevoel van alle kanten bespion-
neerd te worden, de huiszoekingen en
de razzia's, het oppakken van vrienden
en kennissen en de vele geruchten
maken het leven voor velen tot een
hel. ledereen weet nu wat het betekent
in de handen van de Kempeitai te val
len. De onmenselijke folteringen leiden
er vaak toe dat niet-begane misdaden
worden bekend, niet-bestaande samen
zweringen worden toegegeven en na
men van onschuldigen worden ge
noemd. Het sterftecijfer onder de ge
vangenen tengevolge van mishande
lingen, ziekten, uithongering en exe
cuties is ontstellend hoog.
BZ
(wordt vervolgd)
Bijdragen aan deze serie ontvangen
van:
L. v.d. Worm-Flohr
F. Dubois
M. Moscou-de Ruyter
IMPERIAL BENEVOLENCE
TO ALL PRISONERS
On the occasion of the anniversary
of the Birthday of His Imperial Ma
jesty The Emperor, to be celebrated
on April 29th, all prisoners will be
permitted to write to their families.
This plan was made by the generous
Nipponese Government to bestow
favours of the Emperor's benevolen
ce even on all enemy prisoners to
commemorate the 3rd Imperial Birth
day in the Greater East Asia War.
22
