Plichtsbetrachting
Reisbureau Holwerda B.V.
i
i-
Kustlicht op Java's Eerste Punt. (Foto P. J. J. Verbrugh, Off. b.d. Gouv. Marine)
De koelie bleef op zijn post.
Een klein nauwelijks opvallend krantenberichtje tussen al het schokkende nieuws
uit een wereld, die vlak voor de eerste wereldoorlog staat. Er wordt over heen
gelezen; alleen de zeeman zal zijn aandacht op scherp stellen. Het gaat over
een "stille wachter", een vuurtoren, waarvoor geldt:
"Ghij moet aan de wereld wijsen
Hoe en waer men vaeren sal."
Een ijzersterke, heel hoge toren, een
voorbeeld van technisch vernuft met
daar boven op een lichtbron. Elke dag
tegen zonsondergang wordt de licht
bron ontstoken en even na zonsop
komst wordt het licht gedoofd. Daar
zorgen twee lichtwachters voor, die
al of niet met familie en één of twee
koelies bij de vuurtoren wonen, geheel
afgesloten van de bewoonde wereld.
Periodiek, eens in de zes of zeven
weken komt de "kapal poetih" langs
met voedsel en brandstof, voorts voor
controle en onderhoud van de licht
installatie.
Zo'n "stille wachter" staat ook op On-
diepwater in de Gaspar straten ter
Oostkust Sumatra tussen Banka en
Billiton.
Zondagmorgen, 8 februari 1914 na het
doven van het licht en het vereiste
dagelijkse onderhoud, bekroop de
lichtwachters het verlangen - het was
mooi weer met stralende zon - met de
prauw een uitstapje te maken; te gaan
vissen, de omstandigheden waren daar
gunstig voor. Al gauw verlieten zij
beiden hun post met het prauwtje en
merkwaardig, hoe verder zij in diep
water kwamen, hoe grotere vissen
toehapten.
Zo fascinerend was deze bezigheid,
dat zij niet merkten, dat hun prauwtje
in de greep van de stroom was ge
raakt en zo ver van Ondiepwater was
afgedreven, dat terugroeien niet meer
mogelijk was. Tegen de avond was de
vuurtoren uit zicht.
De koelie, die alleen op de vuurtoren
was achtergebleven, vond het maar
wat vreemd, dat toen de zon ter kimme
neigde de lichtwachters nog niet te
rug waren. Eén ding wist hij maar al te
goed, wat er ook gebeurd was, de
lichtbron moest ontstoken worden, en
dus klom de koelie de toren in om het
licht aan te steken en het mechanisme
in beweging te brengen. Hij had het
de lichtwachters meerdere malen zien
doen, maar nu hij er alleen voor stond
"Wah, pigimaanaa?" Het licht wilde
niet branden. De koelie zag zich ge
noodzaakt naar beneden te gaan en
kwam terug met een"lampoe
templek" of een stormking.
Natuurlijk, hij kon niet voldoen aan het
voorgeschreven karakter (elke 15 sec.
schitt. 3 sec.) en ook niet de vereiste
lichtsterkte (zichtbaar 20 zeemijl) op
brengen doch hij dacht: "beter iets
dan niets".
De ganse nacht bleef hij daar boven
in de toren van ijzer van een gesloten
veelzijdige pyramide-vorm op een
hoogte van 61 meter boven hoogwater,
wind en weder dienende, "djaga" te
gen het uitvallen van het lampje. En
heus niet slechts een enkele nacht,
neen, meerdere nachten achter elkaar.
Over plichtsbetrachting gesproken.
Een gehele week lang duurde deze
zonderlinge situatie en namen de pas
serende schepen tot hun verwondering
een gloeiende spijker waar.
Verlossing uit deze benarde positie
kwam eerst maandag 16 februari. Toen
presenteerde het s.s. "Java" van de
Gouvernements Marine onder bevel
van Gezaghebber F. L. Nix het anker
nabij de vuurtoren en werden twee
andere lichtwachters aan wal gezet,
terwijl de 2de werktuigkundige van de
"Java" de werking van de lichtinstal
latie herstelde.
De verschillende passerende schepen
hadden namelijk de gloeiende spijker
van het kustlicht aan Batavia gerap
porteerd, waarop stante pede de "Ja
va" op onderzoek werd uitgezonden.
Van de beide vissers werd nooit meer
iets gehoord of gezien; zij werden als
verloren beschouwd. Zoeken naar hen
werd niet nodig geacht, weshalve het
s.s "Java" naar Tg. Priok terugkeerde.
Of de koelie als beloning voor de be
toonde buitengewone diensten een
paar vrije dagen op Java mocht door
brengen, vertelt het verhaal niet.
Een dergelijke plichtsbetrachting, die
"tempo doeloe" in alle lagen van de
Inlandse maatschappij werd aangetrof
fen, is o.a. de reden, waarom wij van
de "goede oude tijd" kunnen spreken.
F. C. BACKER DIRKS
Informatiebronnen:
"Nieuws van den Dag van Ned.-lndië"
van maandag 23 februari 1914; Lichten-
lijst van Ned. Oost-lndië; en Gedenk
boek Koninklijk Instituut van Ingenieurs
1847-1897.
VANAF 1 NOVEMBER 1980:
Amsterdam-Singapore-Jakarta v.v. vertrek 6 x per week 1850,
Amsterdam-Kuala Lumpur-Jakarta v.v. vertrek 1 x per week 1800,
Amsterdam-Jakarta rechtstreeks v.v. vertrek 5 x per week 1950,
Wij verzorgen ook alle andere bestemmingen.
Wij verzorgen bovendien:
Uw visum Uw reis- en annuleringsverzekering
Uw hotelreserveringen Uw informatie m.b.t. logeeradressen
VOOR NADERE INFORMATIE
Loosduinsekade 497
2571 CM 's-Gravenhage
Tel.: 070 - 46 89 50 of 46 89 51
Dagelijks geopend van 09.30- 17.30 uur
Zaterdag van 10.00- 15.00 uur
Woensdagmiddag gesloten
SELAMAT DATANG
13
