DR. SOFIE KRUYT: een warm hart,
een koel verstand en eindeloos
veel energie
"leder mens is medeverantwoordelijk voor het weizijn van zijn medemens. Maar
laten we nooit vergeten dat wijzelf in de eerste plaats verantwoordelijk zijn
voor wat we doen en laten."
Ze is de dokter Kruyt van Surabaya, er zal vrijwel niemand zijn die haar niet
kent of van haar gehoord heeft. In ieder geval kent men de instellingen die
onder haar leiding zijn opgericht, waar zij haar leven aan wijdt. Wie "Mardi
Santosa" zegt, denkt aan dokter Kruyt. Wie over Lembaga Kesejahteraan Ke-
luarga hoort praten, hoort vanzelfsprekend haar naam. De L.K.K. is een instel
ling die te maken heeft met gezinswelzijn en ontwikkeling, het opvangen van
ex-politieke gevangenen. Telkens een nieuw project om de mensen in Indonesië,
jong of oud, op alle mogelijke manieren te helpen, maar vooral te helpen zoeken
naar een mogelijkheid een nieuw of beter leven op te bouwen.
Kruyt is een naam die al ruim een
eeuw hoort bij de geschiedenis van
de residentie Surabaya, speciaal het
district Modjowarno. Een desa 12 km
ten Zuid Westen van Modjoagoeng
(Modjokerto) werd in de eerste helft
van de 19e eeuw een van de oudste
en een van de belangrijkste Christen
gemeenschappen van geheel Java.
In 1880 volgde zendeling Arie Kruyt
zijn vader Jan Kruyt op, die met Jel-
lesma tot een van de oprichters van
de gemeenschap behoorde. Uit zijn
eerste huwelijk werden drie dochters
geboren, uit zijn tweede huwelijk met
Anna Pijsel wordt het gezin opnieuw
verrijkt met drie meisjes: Asje, de
oudste, wordt dokter en vestigt een
goede reputatie in Surabaya.
Miep wordt vroedvrouw in Modjowar
no en later ook in Surabaya. Sofie
(Fiep voor vrienden) in 1913 geboren,
studeert in Nederland, legt in 1936 haar
apothekersexamen af in Utrecht. Tien
jaar later verwerft ze haar artsdiploma
MT
aan de Medische Hogeschool in Ja
karta. Zij zet vervolgens een driejarige
opleiding tot vroedvrouw op om de
verloskundige hulp in de dorpen te
verbeteren, de eerste stap tot de om
vangrijke organisatie die nu gezins
zorg in de ruimste zin van het woord
omvat.
Dit zijn een paar punten uit de familie
geschiedenis van Sofie Kruyt. Een
leven waarover net als dat van haar
ouders zo veel te vertellen valt, dat
er een boek over geschreven moet
worden. Aan dat boek is zij ook bezig.
Wat ik op deze pagina's kan opteke
nen zijn maar een paar indrukken,
waartoe ik in een veel te kort gesprek
met haar in de gelegenheid was. We
ontmoetten elkaar voor het eerst in
1972 (Tjalie was er toen nog bij) en
we bezochten haar kliniek-crèche aan
de Jalan Johar. Sindsdien zijn er drie
projecten bijgekomen: Ménur, Sido-
ardjo en Simoredjo. Toen ik dit jaar
in april in Surabaya was voor een paar
Dr. Sofie Kruyt
dagen stond zij op het punt naar Ne
derland te vertrekken, pas twee maan
den later kon ik haar spreken in Rot
terdam, waar ze logeerde.
Een rijzige figuur die de indruk geeft
veel groter te zijn dan andere vrou
wen. Dat is niet waar, het is de ma
nier waarop ze loopt met grote, kalme
stappen, waarop ze haar hoofd houdt,
iets gebogen, die de schijn wekken
dat ze groot is. Ja, ze is gewend altijd
iets neerwaarts te kijken, want de
mensen waar ze in Indonesië de hele
dag door omgeven is, vrouwen, kin
deren voornamelijk, zijn immers klei
ner dan zij.
Tot een persoonsbeschrijvng kom ik
niet, je "ervaart" alleen haar persoon
lijkheid. Misschien heeft ze grijze of
groene of blauwe ogen, misschien is
ze helemaal grijs of gedeeltelijk blond
of grijs, van andere vrouwen zie ik
zulke dingen, van dokter Kruyt zijn het
Zendeling Jan Kruyt (links) mede-oprichter van de Christengemeenschap Modjowarno werd
omstreeks 1880 opgevolgd door zijn zoor Arie (rechts) de vader van Sofie Kruyt. Zijn
vrouw Anna Pijsel was de eerste vrouwelijke arts in Indië die zowel op medisch als zen-
dingsgebied veel en belangrijk werk deed. In 1916 overleed Arie Kruyt, dochtertje Sofie
was toen net 3 jaar oud. Sofie was 16 toen haar moeder overleed. Het was bijna vanzelf
sprekend dat de drie dochters uit dit laatste huwelijk dezelfde roeping als hun ouders
volgden.
12
