EILAND DER DEMONEN
Mijn Kramers' Woordenboek geeft als uitleg voor het woord "Demonen": Boze
geesten, duivels. En als je slechts een uurtje op Bali zit, het Eiland der Demonen
en je maakt kennis met de "inheemse bevolking" dan moet je wel toegeven dat
dit de enige juiste bijnaam is voor Bali
Want, my goodness, wat een verschrik
king is datIk ben natuurlijk helemaal
gewend aan de rest van Indonesia met
zijn rustige, goed opgevoede en beleef
de (maar persé GEEN onderdanige!)
bevolking, dat geef ik direkt toe. Ik
ben tot nu toe drie maal in Bali ge
weest, maar ik kan U verzekeren dat
ik daar in no time op de hoogste kast
zat vanwege de brutaliteit van de Bali
nees. De laatste keer was ik er ook
hem dan ook wel met de paplepel in
gegoten. Je kan niet in het kleinste en
achterlijkste gehuchtje komen en zo
maar een plaatje schieten van een
"klein, schattig Balineesje" of de dreu
mes staat in een flits voor je met op
geheven bedelend knuistje en vraagt
in vlekkeloos Engels: Please money I
Na één zo'n trip naar de binnenlanden
kom je gewoon ontgoocheld door het
verregaande materialisme van de be-
Massage, cold drinks, schelpen, schilderijtjes en verkoopsters. Kijk er zit nog een touriste
ook op dit zoekplaatje.
met mijn schoonouders, dat zijn nog
echt van die "tempo-doeloe-Javanen"
en die waren gewoon onthutst door de
"onbeschoftheid" van de doorsnee Ba
linees. ("Wij hebben altijd geleerd dat
wanneer je met iemand spreekt, je
minstens op gelijke hoogte met hem
moet zijn en als hij ouder is of een
hogere positie heeft, liever lager, maar
dat kennen ze hier helemaal nietful
mineerden zij elke keer weerToen
ik na mijn eerste keer op dit eiland
Lilian iets hierover schreef, knetterde
zij meteen terug: en dan die
grenzeloze brutaliteit om te verwach
ten dat iedereen zich kan laten wijs
maken dat alles wat ze doen en laten
voortspruit uit hun religie, terwijl een
blinde koe kan zien dat het uitgekookte
handelaren zijn
Zo is het precies en ik haal Lilian in
dit geval maar even aan want zó kort
en krachtig had ik het toch nooit kun
nen zeggen I
Gewiekste handelaren, dat zijn ze. En
daardoor zie je op Bali eigenlijk ook
maar heel weinig Chinezen. Geld zoe
ken, geld maken? De Balinees kan het
zelf veels te goed en misschien zelfs
beter dan de Chinees I Maar het wordt
volking in je hotelletje terug en neem
je voor om maar ver van alle fraaie
landschappen, tempels en inhalige be
volking te blijven en rustig op het
strand te bakken in de zon. In Den
Haag zegt men bij zo'n gedachte: "Dat
had je zeker gedroomd!" en inderdaad,
want als een bijbelse sprinkhanen
plaag stort de bevolking zich juist daar
op de rustzoekende tourist en kan hij
werkelijk geen oog dicht doen. Geen
seconde ben je alleen. Om even een
kleine greep te doen uit de dingen die
men je probeert aan te smeren: prent
briefkaarten, ice cream, kouwe hapjes/
drankjes, schilderijtjes, batik, payungs,
houtsnijwerk, kettingen en armbanden,
hoornen beeldjes, hoeden, kleding, ti-
kars, koperwerk, antiek, T-shirts, waai
ers, schelpen, opgezette schildpadden,
schaakspelen, bikini's, vruchten en last
but not leastmassage I
Maar danjaja, misschien ben ik
toch wel te erg gewend aan de be
volking van Java. Want als ik alleen
maar die handen van deze masseuses
zie met die zwartgerande nagels en zo
adoeoehhnee zeg, probeer
dan maar liever bij mijn buurman een
eind verderop I Echt waar, de Balinees
is doodgewoon "goor" vergeleken bij
al zijn Indonesische broeders en zus
ters. En als je dan die viezige bevol
king zo ziet vraag je je werkelijk af
waar al die fotografen hun romantische
plaatjes schieten van blinkend schone
Adams en Eva's baaiend in de wilde
natuurwant sorry hoor, ik heb
zelden een fris-ogende Balinees ge
zien I
En dan die doodgewone troep die ze
je daar proberen te verkopen op het
strand als echte Balische kunst. Haha-
ha. Nu pas begrijp ik Rudolf Bonnet
die me eens zei: "Eén op de zoveel
duizend Balinezen is werkelijk kreatief,
de rest zijn moorddadig gewiekste na-
apers I" En Rudolf kan het weten
Mijn advies is: Ga alleen naar Bali als
U abnormaal korte tenen hebt en van
circus houdt. Had Mr. Barnum soms
een scheut Balisch bloed? Hij zei im
mers: "There is no business like show
business I"
ROGIER
ALS COVARUBIAS
EENS TERUG KON KOMEN
In 1937 verscheen "Island of Bali" van Mi
guel Covarubias. Hij was schilder en teke
naar, zijn vrouw Rose fotografe. Ze wilden
een jaar op Bali blijven om te tekenen,
schilderen en fotograferen, ze bleven 4 jaar
maar toen had Covarubias, gefascineerd en
verrukt van Bali, het materiaal bij elkaar
voor een van de beste naslagwerken over
dit prachtige eiland. Hij bestudeerde alle
aspecten van het leven op Bali, godsdienst,
cultuur, taal, leefgewoonten maar bovenal
het karakter van de Balinees. Met liefde en
wijsheid zette hij zijn bevindingen neer,
samen met zijn vrouw illustreerde hij ze.
Wie dit "Island of Bali" van Covarubias leest
is inderdaad overtuigd van een paradijs
eiland en is vervuld van de droomwens het
eens te zien.
Zou het gegaan zijn als bij een verfilmd
boek, waarvan later blijkt dat de film niet
beter is. Heeft Covarubias zich vergist?
Neen, zijn gegevens zijn naderhand door
deskundigen bevestigd, Bali was zoals hij
het beschreef.
Ik geloof dat, wie het boek leest, begrijpt
hoe erg Bali met het vorderen van de tijd
en het stijgen van het aantal touristen ver
anderd is. Onder invloed is gekomen van
tourisme lang voor de interesse voor Indo
nesië werd geboren. De bewoners zijn zich
gaan gedragen, hebben zich geplooid naar
de image die de tourist hem toedacht. En
de Balinees heeft klaarblijkelijk dat plooi
bare karakter. Aan die indruk heb ik nooit
kunnen ontkomen, Rogier ook niet en dat
maakt onze veroordeling zo scherp. Soe-
karno heeft de vrouwen van Bali willen be
schermen tegen de onbeschaamde Wester
se opvattingen van sex, door ze te verbie
den met ontbloot bovenlijf te lopen. Omdat
hij zelf niet vies was van vrouwelijk bloot,
is hem deze maatregel als "schijnheilig"
aangerekend. Maar ik kan hem volkomen
begrijpen.
Bali heeft geen bescherming meer nodig.
Men vindt het best zo, heel goed zelfs. Maar
als u wilt weten hoe het was toen Covaru
bias er woonde, die zou zijn boek moeten
lezen. Want hij heeft de droom nog als
werkelijkheid meegemaakt.
L.D.
24
