Tempo-Doeloe
bij de bank (IV)
REISBUREAU HOLWERDA B.V.
19
Zoals ik reeds vertelde had de jongste employé te doen met allerlei loopwerk
zaamheden, waaronder het controleren en inpakken van in de kasafdeling klaar
te maken geldzendingen aan de suikerfabrieken in het achterland van Semarang.
Ik had dus dagelijks veelvuldig contact met de Chinese hoofdkassier, Tan Tek
Kwie en zijn helpers en vertoefde vele uren in de afgesloten kaskooi.
Men moest wel bewondering krijgen
voor de vaardige wijze, waarop de
munten en biljetten gesorteerd en ge
teld werden. De guldens en rijksdaal
ders werden in een grote stapel van
de ene hand in de andere gegoten als
een waterval. De klank van de vallen
de munten vertelde de hulpkassier di
rect of het een echte zilveren of een
valse was. Bij het toen nog hoge zil
vergehalte was vervalsing natuurlijk
een lucratieve bezigheid. Het kwam
dan ook vaak voor.
Was de stapel goedgekeurd op klank,
dan volgde het uittellen op de tafel.
Met elke handbeweging kwamen er
precies 5 stuks in een rijtje te liggen.
Af en toe kwam er wel eens een
zesde exemplaar mee, doch dit was
een uitzondering en werd schielijk her
steld. De kassiers wedijverden wat dat
betreft met elkaar. Elke 500,van
één soort werden vervolgens in linnen
zakjes gedaan, een touwtje er om, lak-
stempel op de label met parafen van
de inpakker en controleur en er was
weer één klaar.
Het bankpapier werd met even grote
vaardigheid geteld en gekeurd op echt
heid. Dat ging in één moeite door. In
snelle opvolging gingen de biljetten
door de rappe vingers, die door de
praktijk zo gevoelig waren geworden,
dat zij onmiddellijk een afwijkende pa
piersoort ontdekten. Een twijfelachtig
exemplaar werd eruit getrokken en na
der bekeken. Er zal werkelijk niet veel
doorgeslipt zijn als het vals was. Het
controleren van de hoeveelheid munt
geld was betrekkelijk eenvoudig; het
lag per soort klaar op de tafel in aan
tallen van 5. Dat was dus slechts een
kwestie van vermenigvuldigen. Munt
biljetten die het moeilijkst te tellen
waren en bankpapier, werden per soort
tot een bedrag van 1.000,gebun
deld. Het controleren van deze papier-
hoeveelheid was in wezen een on
mogelijke opdracht; ten eerste voor
een ongeroutineerde beginneling wat
tellen betreft, en ten tweede omdat
deze dezelfde stapels zou moeten ver
werken als 3 of 4 hulpkassiers te
gelijkertijd hadden verzet. Voorzichtig
polsen van oudere collega's leverde
weinig steun op. Zij hadden in hun
begintijd hetzelfde probleem gehad.
"Controleer maar zo goed mogelijk en
hoop verder maar voor de best. Denk
erom echter dat jij verantwoordelijk
blijft voor de inhoud van alle pakjes;
met paraaf en lakstempel
Geldelijk lag het risico bij de hoofd
kassier en diens borg, meestal een
kapitaalkrachtig familielid. Maar de
controleur kreeg van hogerhand wel
een slechte aantekening in zijn con-
duite-staat, als het tekort tenminste
niet te groot was. Het steekproefs
gewijze natellen was, vooral in het
begin, een penitentie. Met meewarige
gezichten keken de kassiers naar het
stuntelige natellen van een aantal pak
jes en zij zuchtten diep, als ik niet tot
het vereiste totaal kwam en weer op
nieuw moest beginnen. Zij hadden al
vele baroe's meegemaakt en begrepen
de situatie ook best. Een goede ver
standhouding met de kas helpt natuur
lijk. In dat opzicht had ik niet te klagen.
Ik leerde er zelfs te tellen in het Chi
nees. De Chinese kassiers waren
meesters in hun vak, daar was ieder
een het over eens. liedereen
Het geschiedde in Batavia dat een
goochelaar optrad voor de Kunstkring
en de volgende dag enkele zaken had
af te doen bij het Weltevreden-kantoor.
Hij moest onder meer wat zilvergeld
opnemen en liet zich een kleine reeks
rijksdaalders op de marmeren balie
van de kas uittellen.
Goed zichtbaar voor de uitbetalende
kassier stapelde hij de munten in zijn
hand en telde ze weer neer. Wah, één
tekort. Na wat zoeken en praten werd
het missende exemplaar uit het oor
van de kassier geplukt, waarop het na
tellen opnieuw begon. Nu waren er
2 tekort. Enfin, in die geest ging het
nog even voort, tot groot vermaak van
de wachtenden in de Bankhal en de
overige kassiers. Zij zagen met enig
leedvermaak hoe hun maat er tussen
genomen werd.
Onder grote vrolijkheid nam de goo
chelaar afscheid met een hand aan zijn
slachtoffer, op zijn eigen terrein ver
slagen. Maar hij lachte tenslotte ook
mee. Het was een leuke voorstelling
geweest.
Het was veel later, op één der kanto
ren, dat ik op een namiddag onver
wachts de kas ging controleren. Mijn
zoontje, een kereltje van 5 jaar, kwam
mij afhalen, vond mij niet in mijn kamer
en werd naar de kasafdeling gebracht.
Aldaar was Pa druk bezig met stapels
bankbiljetten, geassisteerd door een
paar employé's. Zoonlief keek met
open mond naar zoveel rijkdom. Hij
volgde het tellen en bundelen met aan
dacht en keek toe hoe alles in grote
trommels met hangsloten werd gestopt.
Vervolgens in optocht naar de kluis,
hek open, dan een aparte kast, daarin
de trommels opgeborgen; kluishek
weer dicht, grote deur dicht, handel
omgedraaid, cijferslot verstrooid en de
dagtaak was beëindigd. Huiswaarts.
Een week later; met vrouw en zoontje
ergens in een speelgoed-toko. Daar
ontdekte onze spruit iets wat hij wel
graag zou willen hebben. "Nee, zoon,
dat kost veel te veel, daar heb ik geen
geld voor. "Een lesje zuinigheid is nooit
weg voor de jeugd, dacht ik. "Wat?
Geen geld? en ik heb het zelf gezien:
stapels!" Na een toelichting mijner
zijds begreep hij wel dat hij geen kans
maakte en dat de uitdrukking van
"schatrijke bankier" gebaseerd is op
schijn
OUD-BANKMAN
WIJ BIEDEN AAN: Speciale "Paas Cruise", 13 dagen geheel verzorgd.
Vertrek van Rotterdam naar Madeira en de Canarische eilanden.
Uit 2 april - thuis 15 aprilf 1950,
Gran Canaria, vliegreis accomodatievanaf f 720,
Mallorca, vliegreis accomodatief 525,
Ibiza, vliegreis accomodatief 565,
Amsterdam - Los Angelesf 1440,
Amsterdam - New Yorkf 989,
Amsterdam - Vancouverf 1455,
Amsterdam - Toronto1110,
Sumatra - Java - Bali, 45 daagse reis incl. vlucht,
transfer en 14 dagen accomodatief 3490,
Amsterdam - Jakarta of Medan retour1800,
22 daagse tour op basis van logies/ontbijt in first class
hotels incl. transfer en excursiesf 4925,
stopovers: o.a. 4 dagen Penang, logies, ontbijt, transfer
en excursiesf 262,
8 dagen Bangkok en Pattaya, logies, ontbijt
en excursiesf 425,
Speciale korte tours naar: Manilla, Taipei, Hong Kong,
Tokyo, Pulau Langkawi, Chiengmai
Amsterdam - Bonaire, 16 dagen vliegreis logies 2500,
Amsterdam - Curasao, 16 dagen vliegreis logies f 2375,
Loosduinsekade 497, 2571 CM DEN HAAG - Telefoon 070-46 89 50 46 89 51
Dagelijks geopend van 09.30 tot 17.00 uur - zaterdags van 10.00 tot 13.00 uur -
woensdagmiddag gesloten.
