ORIENT TRAVEL B.V.
De specialist op het Verre Oosten biedt aan
Speciaal tarief JAKARTAf 1.750,—
Geen risico: U betaalt de reiskosten pas bij ontvangst van uw tickets, (slechts
10% deposito bij boeking).
DE NIEUWE AMERIKA/CANADA-PROGRAMMA'S ZIJN NU UIT
Rokin 52 - AMSTERDAM - Tel. 020 - 24 25 38
Laan van Meerdervoort 291 - DEN HAAG
Tel. 070-63 83 67
Singel 486 - 1017 AW AMSTERDAM
Tel. 020-23 74 84
Groeneweg 1 - 1381 CM WEESP
Tel. 02940 - 1 48 88 1 79 58
zomaar iets wijs maken. Ze durfden
het niet aan en reden achterwaarts -
omdat ze in het mulle zand niet konden
keren - de helling op en naar Tosari
terug.
De grote stroom van toeristen komt
via Ngadisari naar het 'Bromo Permai
Hotel', dat op de rand van de Cemara
Lawang staat. Bureau van het hotel:
Jl. P. Sudirman 242, Probolinggo, tel.
21983. Plaats bespreken is in beperkte
mate mogelijk. De individuele toerist
bereikt Ngadisari-Dorp vanuit Probo
linggo met de 'kol umum' voor Rp. 500.
U meldt zich dan bij de 'tol', want U
betreedt een 'cagar alam', natuurre
servaat, en huurt een paardje of een
koeli, want naar het hotel is het nog
een drie kwartier lopen. Nu moet U
weten hoe het hier toegaat. Als U laat
op de dag arriveert, blijkt er in het
hotel geen kamer meer vrij te zijn,
want grote gezelschappen Westerlin
gen, Chinezen of Indonesiërs hebben
het afgehuurd. Probeert U ook maar
niet de manager achter de bar te
spreken te krijgen. De goede man
heeft het zo druk dat hij, wellevend
Javaan, ook de meest elementaire be
leefdheid heeft moeten laten varen. Hij
kijkt U nauwelijks aan. Daar staat U
dan met uw barang.
U bent dan aangewezen op de lange
rij nieuwe stenen kamponghuisjes
langs de weg die U zojuist bent op
gekomen. Het voorvertrek wordt ver
huurd, de Tengger-familie woont ach
ter. Links en rechts van de deur vindt
U een bed, schone sprei op verzoek.
Een petromax aan de zoldering, in
plaats van zo'n miezerig peertje van
110 volt, is dan een van die inciden
tele luxes waar Indonesië zo rijk aan
is. U hebt uw boek van Hella Haasse
of W. F. Hermans toch niet helemaal
voor niets meegenomen, U kunt lezen
in bed
Wat moet dat kosten, zo'n 'pengine-
pan'? Wij spraken de andere dag 'sa-
ekor hippy', die vroeg in de morgen
was aangekomen en maar Rp. 1000,-
betaald had voor een nacht. Tegen de
avond, als de meeste huisjes zijn ver
huurd, verkeert U in een lelijke positie
om te tawarren en kan het U 6000,-
kosten. De duurste kamer in het hotel
kost Rp. 4200,-, met W.C. en mandi-
bak.
Het sanitair in de penginepans is ui
termate primitief. Het water moet in
lange bamboekokers door vrouwen
worden aangedragen van twee km ver.
Wilt U baden, dan gaat U onder een
heldere sterrelucht de straat op en
zoekt, gewapend met een olielampje,
een gajong en een emmer water, naar
het steegje dat tussen de huisjes door
naar de mestvaalt leidt. U struikelt,
verblind door uw lampje, een rembran-
tiek en brokkelig trapje af en laveert,
vóór U in de diepte valt, een pikdon
ker badhok binnen, waar tenminste
géén kakkerlakken zijn. Op de hobbe
lige vloer vindt U wel een plekje waar
uw lampje en uw emmer willen blijven
staan. Als U de gedègwand aftast naar
een haak of een spijker of desnoods
een splinter om uw handdoek en uw
kleren aan op te hangen, dan lukt het
waarschijnlijk wel. In Indonesië lukt
alles, heus, als U geduld hebt en zich
weet te behelpen.
Het gezelschap dat het hotel heeft af
gehuurd wordt in het holst van de
nacht versterkt door andere gezel
schappen, die in bussen van heinde
en ver worden aangevoerd. Tegen vie
ren begeeft men zich, op paardjes of
te voet, massaal Bromowaarts, om de
feeërieke zonsopgang boven de don
kere Cemara Lawang te zien en en-pas
sant een blik in de krater te werpen.
Sommigen 'piepen hem dat' in ander
half uur tijds, om nog voor donker in
het Beach Hotel op Bali te zijn. De
Bromo-krater is alleszins de moeite
waard om te bekijken. Sedert de uit
barsting van 1980 zijn de binnenwan
den tot halverhoogte gevlamd in aller
lei kleuren, geel, wit, groen, rood, van
de gifgassen die er langs hebben ge
lekt. Witte stoomwolken ontsnappen
grommend en loeiend uit tal van zwa-
velgaten in de bodem en in de wand.
De meeste haastige Oriënt-reizigers
zullen het voldoende vinden, vast te
stellen dat wat hier aan natuurschoon
en natuurgeweld wordt geboden in
derdaad beantwoordt aan wat de reis
gidsen hadden beloofd. Er zijn ook an
dere mensen. We hebben een paar
keer kleine groepjes Indonesische
jongens en meisjes ontmoet, die voor
hun pure plezier in de Zandzee kuier
den, zonder veel besef van afstand of
tijd, zonder trui of regenjas, zonder
voedsel, zonder kaart, maar wel met
een fikse wandeling voor de boeg.
Vier uur 's middags, en dan nog hele
maal naar Gubug Klakah? Ik hoop dat
ze goed terecht zijn gekomen. Ach,
die argeloosheid is mij eigenlijk lief,
en panters of tijgers zijn er niet meer.
Wanneer U erover denkt, met een ge
zelschap de Bromo te bezoeken, wat
uiteraard het gemakkelijkste is, doe
het dan niet vanuit Jakarta. Toen wij
er waren, arriveerde er een groep
Fransen die de hele nacht hadden ge
reisd (zonder goed te beseffen hoe
ver het was), enmotorpech had
den gehad. Ze waren net een kwartier
te laat om de zonsopgang te zien en
moesten mopperend genoegen nemen
met een goed ontbijt. Doe het liever
vanuit Malang, waar U op de hoek van
Kayutangan en Jalan Semeru 'Toko Ka-
limantan' hebt. De eigenaar spreekt
Nederlands, het is zijn moedertaal. Ook
aanbevolen voor postzegels, prent
briefkaarten en Sungporcelein.
De gasten van het hotel vertrekken na
het ontbijt. Dan wordt er schoonge
maakt, en zo tegen tienen is het de
geschikte tijd om de nu weer mens
geworden manager te spreken en een
van de vrijgekomen kamers te be
machtigen. Wij zijn er vier nachten ge
bleven, maar moesten wel elke dag
vragen of het kon.
De bewoners van de penginepans
blijven vaak nog een dagje rond han
gen in de dorpsstraat van Ngadisari-
Hoog en zitten, gehuld in sarongs, en
- omdat ze de taal niet spreken - ge
huld in weemoedig of nors gepeins,
in de enkele warong die er is. Ze wis
selen met mede-zwervers ervaringen
uit die zijn opgedaan in Chiengmai of
Bangkok en evalueren eikaars program
ma voor Bali, Lombok en de Philippij-
nen. Daar aan de goedkope dis (Rp.
250,- inclusief thee) en onder de sui
zende petromax-lamp - die elk half
uur moest worden afgehaakt en opge
pompt - ontmoetten we allerlei men
sen: een Duits student in de geologie,
een Engelse onderwijzeres uit Hong
kong, een Javaanse metselaar uit Ma
lang, die een nieuw huis op Ngadisari
bouwde. Buiten klonk de gamelan, uit
een cassetterecorder.
Van Ngadisari uit maakten we tochten,
de Zandzee in en de bergen op. We
meenden de paden van vroeger nog
wel te kennen, maar waren er niet op
verdacht dat ze over grote afstanden
konden zijn dichtgegroeid. Daar kun
nen moeilijkheden van komen. Op de
Cemara Lawang moesten we ons door
welig tierende bramen een weg banen.
Toen we verderop wéér voor bramen
kwamen te staan, lieten we ons maar
liever van een steile helling vallen in
een hooggelegen djagoengveld, waar
we een begaanbaar pad vonden. Het
pad voerde ons in een slordig bos vol
(lees verder volgende pagina)
11
