Bogowonto
BIJ DE VOORPLAAT
INDONESIË LAND VAN ONS HART
BOEKBESPR EKING
I
INDISCHE
OVERLEVERINGEN
Een mooie naam voor een mooie rivier.
Toch is ze nog nooit bezongen geweest
zoals de Bengawan of de Donau, de
Rijn, de Mississippi, de Wolga, de
Seine. Nu zal dat wel komen doordat
die rivieren door gebieden en langs
steden stromen waar veel mensen wo
nen en daar zitten dus componisten
en dichters onder. Maar de Bogowonto
stroomt door dunbevolkte streken en
dan moet het dus toeval zijn dat daar
iemand zit die iets anders wil dan
gewoon baden of vissen.
Weet U precies waar de Bogowonto
ontspringt? Voor U nagekeken, want
ik was het zelf ook vergeten: op de
Zuidelijke helling van de Soembing
(Midden Java) in de afdeling Wono-
sobo, residentie Kedoe. Ze stroomt
langs Poerworedjo, nah, nu begint U
al een idee te krijgen. Een histo
rische rivier is de Bogowonto ook,
want Dipo Negoro, de opstandeling uit
de Java Oorlog (1825-'30) wilde - dat
zegt men - om bijgelovige redenen de
Bogowonto niet overtrekken. Dat had
zijn gevangenneming tot gevolg en de
oorlog was daarna gauw afgelopen.
Er is een heilig graf op de Soembing,
of dat met Dipo Neqoro te maken
had
Aan welke kant van de Bogowonto ik
ook zou zitten, heden ten dage, ik
zou er gewoon blijven zitten, niet
overtrekken. Liefst zou ik een pondok-
je willen neerzetten, daar waar Melle-
ma stond toen hij deze foto maakte.
Iedere dag opstaan met het gezicht op
wuivende klapperbomen, elke avond
de lampoe templek aansteken als de
zon gouden kruinen aan de horizon
zet. Het gespetter van een late baad
ster, kippen die met onderdrukt ge
kwebbel hun vaste slaapplaats voor
de nacht opzoeken. Ergens een hond
die aanslaat omdat de tjikar van de
buren thuiskomt. Dan is er de nacht,
plotseling en volkomen. Niet aange
kondigd door aanfloepende straat
verlichting, niet door het tv-journaal.
Geen tv, geen radio, geen tv-gids om
te zien wat je mist en niet wil missen.
Obat njamoek en de lampoe templek,
de lucht van klobot, van gebakken
vis die de buren verderop voor het
avondmaal aan het goreng zijn. Dat
maakt me hongerig, ik moet zelf ook
nog eten. Vuur aanmaken, rijst opzet
ten. Geen zin, is er een warong in de
buurt die nog wat eetbaars verkoopt?
Te ver, morgen maar, zorgen dat alles
gedaan is voor het donker wordt.
De stilte maakt slaperig. Soms even
het geluid van water, de Bogowonto.
De Bogowonto, bogobogowonto, een
lied, een cadans, Een gedicht maken,
een lied maken op de Bogowonto
Morgen, als ik rijst gekookt heb
L.D.
In Indië gewoond hebben betekent er
van blijven houden, ervan blijven hou
den betekent teruggaan, teruggaan
betekent erover willen vertellen, schrij
ven, dia's en foto's laten zien. Aan dit
verlangen hebben honderdduizenden,
toegegeven en wat de komende gene
raties ons ook mogen verwijten, nooit
dat er weinig over Indonesië is ge
schreven of vastgelegd op de plaat
Trouwens, de jongelui trekken er zelf
ook vol branie op uit, vaak nog met
meer vertrouwen dan de ouwelui die
kritisch staan tegenover elke veran
dering.
Willem Drossaard ging enkele malen
naar "zijn" land terug en zijn hart
vloeide over van herinneringen en
nieuwe ervaringen. Een man die be
wust geleefd en gewerkt had in de
tropengordel, van hart en verstand
een opslagplaats had gemaakt van
historie en cultuur, hij kon niet anders
dan na het tweede weerzien zijn er
varingen en gedachten op papier zet
ten. Een uitstekend tekenaar, schilder,
fotograaf èn een goed verteller zorgde
hij voor het tot standkomen van een
unieke reisgids.
Geen gids in de nuchter-zakelijke be
tekenis: opsomming van hotels, be
zienswaardigheden, tips en prijzen,
maar een lange "dongengan" vol wijs
heid en romantiek, humor en boeiende
wetenswaardigheden. Willem Dros
saard vertelt het hoe en waarom, hij
zet persoonlijke herinneringen in een
nieuwe lijst en omlijst de dingen van
nu met gedachten aan vroeger. Prach
tige aquarellen, prachtige foto's van
de heren Reerink en Bruynzeel die tot
het reisgezelschap behoorden. Wat
toch even een vraagteken zet bij de
onaanzienlijke omslag, een bijzonder
lelijke vlag die een kostbare lading
dekt, kennelijk niet door Drossaard
getekend of gekozen I Een boekje met
een warm hart en daarom als leesboek
of gids warm aanbevolen I
"Indonesië, land van ons hart" -
Willem Drossaard
Prijs f 32,50 f 4,25 porto.
door LARMOYEUR
Soembing.
Eens ging een man op jacht. Z'n schre
den richtten zich naar de Soembing;
want daar krioelde het van wilde var
kens. Het was de beste plaats, waar
hij heen kon gaan, dacht hij. En zo
stapte hij voort met z'n geweer, z'n
sabel en z'n jachtmes.
Aan de voet van de Soembing geko
men, ontmoette hij een stokoude man.
"Waar gaat dat heen?" vroeg die.
"De Soembing op," antwoordde hij,
"varkens schieten."
"Pas maar op met je varkens schie
ten," waarschuwde de oude, "het is
gevaarlijk daar boven op de berg."
"Oh wat," zei de jager, "gevaarlijk op
de berg? Hoe kan dat nu I Ik geloof er
niets van."
"Je moet het zelf weten," zei de grijs
aard hoofdschuddend, "ga je gang dan
maar."
En de jager ging z'n gang. Dapper
stapte hij voorwaarts. Wat kon hèm
gebeuren? Toen hij 'n heel eind ge
lopen had en al mooi op de helling
gevorderd was, ontmoette hij een stok
oud vrouwtje.
"Waar ga je heen?" vroeg ze.
"Nog hoger de berg op," zei hij, "var
kens schieten."
"O, doe het toch niet," smeekte ze,
"hoger op de berg is het zo gevaarlijk,
je komt er niet heelhuids af."
"Wat kan mij daar nu overkomen?"
vroeg hij.
"Ik weet het niet," zei het vrouwtje,
"maar doe het niet
"Ik geloof er niets van", zei de man
weer.
"Nu, dan moet je 't weten," zei óók
de vrouw.
En evenmin naar haar als naar de man
luisterend, stapte de jager verder.
Helemaal alleen hoog de Soembing
op.
Plotseling zag hij niet ver van zich af
rook uit de grond komen. Verbijsterd
keek hij er naar. RookEn die rook
verdween weer en toen stond er een
groot vet varken. Op dezelfde plaats,
't Was natuurlijk uit de rook ontstaan.
De man laadde z'n geweer en bracht
het aan de schouder. Maar, voor hij
kon mikken, bleef hij precies zo staan:
hij was in een stenen beeld veranderd.
Dat had het varken gedaan. En dat
beeld staat er nu nog.
Wat doet een mens ook zo hoog de
Soembing op I
2
