MOESSON S ORIGINELE VOORPLATEN KALENDER
Nederlanders overzee
KUNST-AGENDA
Nog op tijd voor de Kerstboom
BOEKBESPREKING
prestaties achteruit. Tenslotte kwam
een maand of drie voor de grote va
kantie het verlossende: "Neem haar
maar mee, zij gaat toch niet over".
Weg bevrijd uit het huis-met-de-kluis,
bevrijd uit dat onderwijslokaal als uit
een enge cocon.
Om meer op krachten te komen, moest
ik de bergen in; Poedjon met zijn na
tuur, koude lucht, bloemen. Na 2
maanden op de Kloosterschool van de
Zrs. Ursulinen te Malang, alles inge
haald te hebben werd ik "onvoorwaar
delijk" verhoogd. Ik nam mij voor van
mijn leven niet meer te blijven zitten,
of te zakken voor een examen.
Een kinderziel is als weke was. Elke
indruk is een stempel voor zijn verdere
leven. Hij zuigt de indrukken op, maar
kan ze nog lang niet verwerken. Het
hangt van zijn individualiteit af (sterk
of zwakke), of hij er doorheen komt.
De Jogjase indrukken waren beslist
onplezierig. Het leerde je de onoprecht
heid en onzedelijkheid van hen die
boven je meenden te staan. Maar het
leerde je vooral: eenzaamheid opvul
len met zinvol bezig-zijn.
Het bracht een sterk verbonden-raken
met natuur en natuurgebeuren; groot
aanpassingsvermogen, zelfstandigheid.
Misschien ook wel een - nog volkomen
onbewust - vertrouwen in de leiding
van het Leven. De periode duurde net
lang genoeg, om er niet onderdoor te
gaan en de stap te mogen maken in
een soort Paradijs, waar je de gelegen
heid kreeg je vleugels te leren uit
slaan. Na 65 jaar weet je: deze Jogjase
periode móest er zijn, om je ontwik
keling volkomen te maken in de vor
ming van het karakter. Ik ben er Jogja
dankbaar voor.
FREDERIKE POTTER
(wordt vervolgd)
In de Haagse Pasadenha, Galerie
Groenmarkt/Venestraat tot en met 31
december '83 - Ma. van 13.00-17.00 u.
Di. t/m. Za. 10.00-17.00 u. Do. 10.00-
21.00 u.
Expositie van 7 kunstenaars, zeefdruk,
keramiek, olieverf, pentekening, foto
grafie. Schitterend werk dat ook in het
buitenland de aandacht trok. Aandacht
voor de Indische kunstenaars Bart
Filet (grafiek/zeefdruk) en Cisca Kok
(keramiek). De moeite waard Zeker
als U toch aan het shoppen bent.
MUSEUM NUSANTARA, Delft,
St. Agatheplein 4.
Vanaf 16 december "De wereld van
de wayang".
Prachtige tentoonstelling, voor ken
ners maar zeker voor hen die meer
over de wayang willen weten. Ook
wayang-voorstellingen. Voor inlichtin
gen hierover tel. 015-13 31 11.
Vandaag telefonisch besteld, overmorgen in huis
6 Lieflijke Indonesische taferelen in kleur. Kalender met PASARDAGEN
plus bijbehorende tekst en uitleg.
Prijs f 15,19,50 inclusief porto. Per 2 stuks f 35,incl. porto.
BOEKHANDEL MOESSON - Pr. Mauritslaan 36 - Den Haag - Giro 6685
Telefoon 070 - 54 55 00
De eerste vijftig jaar 1600-1650
"Nederlanders overzee" beschrijft de met de weergaloze
groei van de Nederlandse handel gepaard gaande vestiging
van een overzees rijk in de eerste helft van "De Gouden
Eeuw". Deze expansie had plaats in de periode dat de
Lage Landen het toneel vormden van de tachtigjarige oorlog
tegen Spanje. Lag omstreeks 1550 het economisch zwaarte
punt nog in de Zuidelijke Nederlanden en was Antwerpen
de grootste haven van Europa, honderd jaar later was deze
situatie totaal gewijzigd: het centrum van de overzeese
handel (die voor het grootste deel in Nederlandse handen
was) had zich naar Amsterdam verplaatst. Mede door het
aanzien dat de jonge Republiek van de Zeven Verenigde
Nederlanden door haar overzeese vestiging had verkregen
werd zij bij de vrede van Munster in 1648 een van de mach
tigste mogendheden in Europa.
In het eerste deel van het boek wordt een uiteenzetting
gegeven van de economische ontwikkeling en het leven van
de verschillende bevolkingsgroepen in de Nederlanden. De
V.O.C. werd in 1602 opgericht, die in korte tijd een uitge
strekt handelsnet langs de kusten van Azië opbouwde en
aan het bedrijf van de Compagnie (door de auteurs de
eerste multinational genoemd) wordt ruime aandacht be
steed. Vanzelfsprekend had deze overzeese expansie strijd
tengevolge met andere mogendheden die al eerder een
imperium hadden opgebouwd zoals Spanje en Portugal,
zowel in de Nieuwe Wereld (Brazilië, het Caraïbische ge
bied) als in Azië, en met concurrenten als Engeland en
Frankrijk. In het bedrijf van de West-Indische Com
pagnie speelde de kaapvaart een belangrijke rol, de op
brengst van de door de roemruchte Piet Heyn buitgemaakte
Spaanse zilvervloot bedroeg het voor die tijd reusachtige
bedrag van 12 miljoen. Deze georganiseerde kaapvaart
droeg veel bij tot de ontwrichting van de Spaanse heer
schappij in het Caraïbische gebied.
Niet alleen op de tegenwoordige Nederlandse Antillen, maar
ook elders in dit gebied werden pogingen tot duurzame
vestiging ondernomen. Hierbij waren vooral kooplieden en
kolonisten uit de Zeeuwse steden actief, zoals op het eiland
St. Eustatius, dat zij Nieuw-Walcheren noemden. Van de
lotgevallen van deze volksplantingen, waarvan de meeste
mislukten, wordt een levendig en boeiend verslag gedaan.
Naast bekende namen (Curagao, St. Maarten enz.) ook on
bekende, zoals Tobago, "het eiland van Robinson Crusoë").
Het derde deel handelt over de Nederlandse zeevaart en
de daaruit volgende vestiging in Azië en de Indische archi
pel (de Molukken, de stichting van Batavia). Naast de ge
schiedenis hiervan gaan auteurs in op de heersende toe
standen in de diverse landen (China, Japan, India) waar de
Nederlanders kwamen.
De lezer zal in het in een onderhoudende stijl geschreven
boek een duidelijk overzicht vinden van de Nederlandse
overzeese expansie in de betreffende periode. Met spanning
kijken wij uit naar het vervolg van dit deel van "Nederlan
ders overzee". De historie van het Nederlandse overzeese
rijk bestaat immers niet alleen uit veroveringen en zeeslagen
(een indruk die de lezer bij kennisname van dit boek licht
zou kunnen krijgen), maar ook, vooral in de 20e eeuw uit
een zich steeds verder uitstrekkende bestuurszorg. Dit as
pect wordt bij beschouwingen op het gebied van de kolonia
le historie nogal eens verwaarloosd en wij hopen daarom,
dat het in een volgend deel de aandacht zal krijgen die het
verdient.
"Nederlanders overzee" is aantrekkelijk uitgevoerd en fraai
geïllustreerd met talrijke reproducties van oude afbeeldin
gen alsmede met recente foto's van gebouwen en andere
historische monumenten, die uit het beschreven tijdperk
dateren.
Ch.M.
"Nederlanders overzee" - de eerste vijftig jaar 1600-1650 -
door Leonard Blussé en Jaap de Moor - f 29,90, porto f 5,25
19
