Moesson's
kleurenvoorplaat
kalender
met Pasardagen
Mohammedaanse (arabische)
en Javaans-Mohammedaanse kalenders (slot)
Prijs 15,—;
Woekoe.
De Javanen gebruiken twee weken,
een zeven- en vijf-daagse, respectie
velijk woekoe en pasar genaamd.
Dertig woekoe's vormen een tijdkring,
waarin zij met de volgende namen
worden aangeduid:
1.
Sinto
16.
Pahang
2.
Landep
17.
Koeroe
3.
Woekir
Weloet
4.
Koerantil
18.
Marakeh
5.
Toloe
19.
Tambir
6.
Goembreg
20.
Madhan-
7.
Warigalit
koengan
8.
Wari-
21.
Maktal
gagoeng
22.
Woeje
9.
Djoeloeng
23.
Manahil
Wangi
24.
Prang Bakat
10.
Soengsong
25.
Bala
11.
Galoengang
26.
Woegoe
12.
Koeningan
27.
Wajang
13.
Langkir
28.
Koelawoe
14.
Mandhasia
29.
Dhoekoet
15.
Djoeloeng
30.
Watoe
Poedjoet
Goenoeng
Die tijdkring is weer onderverdeeld in
zes groepen van 5 woekoe's, die dus
ieder zeven pasars bevatten.
Pasar
De vijf dagen van die marktweek he
ten:
1. Pahing
2. Pon
3. Wage
4. Kliwon
5. Legi
Mangsa.
Ten behoeve van de landbouw is door
de Javanen het zonnejaar verdeeld in
twaalf delen, mangsa's genaamd.
In 1855 (Chr. jaartelling) is door de
Soesoehoenan van Solo die indeling
onder de naam van Pranatamangsa
als volgt geregeld:
EEN SOEMENEPKLOP EN
BUITENISSIGE BANKBILJETTEN
Graag wil ik rechtzetten wat blijkbaar
in de informatie verkeerd is overge
komen (Moesson 15 okt. 1983, p. 22).
Ik heb n.l. geen roepiahbiljet met over
druk Soemenep in mijn bezit; voor
zover ik weet bestaat zoiets zelfs niet.
Wat waarschijnlijk bedoeld was, is
een munt (b.v. een Maria Theresia Ta-
Ier) met "klop" of stempel van Soe
menep. Een "klop" is een merkteken
ingeslagen op een normale, in omloop
zijnde munt. Zo'n "klop" wordt gesla
gen om of de waarde van de munt te
veranderen, of om aan te geven dat
zo'n munt geaccepteerd is als munt
van een ander land. Dat laatste zou het
geval kunnen zijn als een land zelf
geen munten kan aanmaken.
Waarom er munten in omloop waren
I. Kasa aantal dagen 41
aanv. vlgs. Chr. kalender 22 of 23 juni
II. Karo aantal dagen 23
aanv. vlgs. Chr. kalender 2 of 3 aug.
III. Katiga aantal dagen 24
aanv. vlgs. Chr. kalender 25 of 26 aug.
IV. Kapat aantal dagen 25
aanv. vlgs. Chr. kalender 18 of 19 sept.
V. Kalima aantal dagen 27
aanv. vlgs. Chr. kalender 13 of 14 okt.
VI. Kanem aantal dagen 43
aanv. vlgs. Chr. kalender 9 of 10 nov.
VII. Kapitoe aantal dagen 43
aanv. vlgs. Chr. kalender 22 of 23 dec.
VIII. Kawoloe aantal dagen 26 of 27
aanv. vlgs. Chr. kalender 3 of 4 febr.
IX. Kasanga aantal dagen 25
aanv. vlgs. Chr. kalender 1 of 2 maart
X. Kasadasa aantal dagen 24
aanv. vlgs. Chr. kalender 26 of 27 mrt.
XI. Dhesta aantal dagen 23
aanv. vlgs. Chr. kalender 19 of 20 apr.
XII. Sadha aantal dagen 41
aanv. vlgs. Chr. kalender 12 of 13 mei
De lengte der maanden is hierbij in
verband gebracht met de schaduw
lengte op de middag van een rechtop
gezette staat in verschillende tijdstip
pen van het jaar. Hierbij wordt de
schaduwlengte op 21 juni in vieren en
die op 21 december jn tweeën ver
deeld. De zes op die wijze verkregen
onderdelen zijn op weinig na aan el
kaar gelijk. Het 4de jaar moet telkens
schrikkelen door de Sate mangsa één
dag langer (27 dagen) te laten duren.
Het eerste Pranatamangsa-jaar begon
22 juni 1855 (Christelijke jaartelling).
- ongeveer 18e eeuw - met "klop" van
Soemenep weet ik niet. Soemenep
was tot 1847 een min of meer zelfstan
dig sultanaat op Madoera. Ik vermoed
dat de handel voor en met Soemenep
belangrijk was, en dat men in het han
delsverkeer een handelsmunt nodig
had.
De Maria Theresia Taler was een ge
wilde munt in de handel in Azië, Afri
ka, Arabië. Het was praktisch deze
munt te nemen en er een Soemenep
"klop" in te slaan.
Zijn er ook Moesson lezers die meer
over dit onderwerp kunnen vertellen?
Wat papiergeld betreft, zijn er ook een
aantal interessante zaken waar ik
graag wat meer over zou willen weten.
Daar is dan in de eerste plaats de
kwestie van "overdruk". Op een bil-
6 Prachtige kleurenfoto's van Rogier
(waarvan U reeds enkele als voorplaat
heeft gehad) sieren het tweemaande
lijks kalendarium.
Losse platen naar zelfgekozen volg
orde op te plakken op aangegeven
plaats. Makkelijk om later de platen
in te lijsten
Formaat 28 x 48 cm.
inclusief verzendkosten f 19,50.
Bij bestelling van meerdere exempla
ren worden portokosten minder.
Wanneer U de kalender zelf komt
halen en U wilt er een enveloppe bij
hebben dan betaalt U 1,extra.
jet (de J.P. Coen, 25 gulden, 1929) dat
vroeger normaal gecirculeerd heeft,
vindt men aan de achterkant de over
druk Republik Maluku Selatan. Zijn
deze biljetten ook na de oorlog in
circulatie geweest, en voor hoe lang?
In de tijd van de Indonesische revolu
tie is er ook papiergeld in omloop ge
bracht, dat nogal ruw gemaakt is. In
dit voorbeeld is het papier slechts aan
één kant bedrukten een bedrag
van 10.000 Roepiah doet wel erg aan
oorlogs-inflatie denken. Ik kan hier in
Amerika wel wat informatie over e.e.a.
krijgen, maar weet nog niet "het fijne
van de zaak." Ook is het vreemd dat
in de catalogus van papiergeld van de
VOC, Nederlands Oost Indië en Indo
nesië, geschreven door Johan Mevius,
met geen woord gerept wordt over
de bovengenoemde uitgaven. Waar
om eigenlijk niet? Ook wordt er geen
melding gemaakt van zgn. "kamp
geld". Hiervan geef ik een voorbeeld
dat ik in een Amerikaanse veilingcata
logus tegenkwam.
Het is een soort bon a.h.w., blijkbaar
goed voor: een cent, voor het inter
neringskamp Allasvallei. De bon
draagt een 60 c. N.l. postzegel, met
overdruk van het Japanse leger in
Sumatra. Ik kan de Allaslanden wel in
de atlas opzoeken en vinden in Noord
Sumatra, maar "what about" interne-
rings kamp Allasvallei? Wat was dat
voor kamp? Waarom is daar kamp
geld uitgegeven en in welke coupu
res? Was het het enige kamp waar
kampgeld is uitgegeven?
Zo zijn er vele vragen, die rijzen naar
aanleiding van een stukje eenvoudig
bedrukt papier of een oude munt. En
dat is juist het leuke van de numis
matiek, vind ik. Zo'n munt of zo'n
"vodje" kan de sleutel zijn tot een
brok geschiedenis.
THEA H. TEUNISSEN
VAN ASSENDELFT
5
