Weg uit Holland [1962]
Indische spekkoeken
TUNAS Trade, Tours Travel International B.V.
De "Maasdam" verliet de haven van Amsterdam op een mooie avond in maart
1962. Aan boord waren ongeveer 400 emigrerende Indo's op weg naar een nieuw
vaderland, met nieuwe hoop voor een betere toekomst, een gelukkiger bestaan.
Wij waren aan boord van deze mooie boot: mijn vrouw en ik en onze kinderen.
Bijna ieder met wie ik gedurende de overtocht een gesprek voerde gaf een ver
haal vol pijnlijke ervaringen en frustraties, klachten van wanbegrip, discriminatie,
misverstand en achterstelling. Kortom de verhalen gingen over intens leed, in
tens hartzeer en verdriet. Er was een gezinshoofd dat kort voor zijn vertrek een
hartaanval had gehad maar die, zo zei hij, "liever in den vreemde wilde "onder
gaan" dan in Holland Ik was er niet zo erg aan toe maar ik had genoeg
redenen om weg te gaan en hier volgt mijn verhaal:
Toen we in 1956 uit Indonesië in Hol
land aankwamen werden we neergezet
in een pension in Valkenburg. Daar
keek ik spoedig uit naar een passende
betrekking. Ik vond in het Leraren Vak
blad verscheidene vacatures, zodat ik
mijn keuze kon doen.
"Laten wij het in Veendam proberen,"
zei ik tegen mijn vrouw. Toen ik de
Valkenburgse opvang-ambtenaren me
dedeling deed wat voor plannen ik
had, had je hun gezichten moeten
zien. Een ambtenaar kwam met de op
merking: "Hoe kan jij uit Indië een
betrekking als leraar wensen. Dat zal
je nooit lukken."
Ik stoorde me niet aan deze opmerkin
gen en schreef mijn sollicitatiebrief
naar de Rector van het Lyceum in
Veendam. Later probeerde ik genoem
de ambtenaar duidelijk te maken dat ik
in Holland had gestudeerd en dat ik
dus evenveel recht had op een open
plaats, als ieder ander, bij het onder
wijs. Hij kon daar echt niet bij.
Ik ontving een uitnodiging van genoem
de Rector om naar Veendam te komen.
Bij aankomst aldaar bleek de man ziek
te zijn. Ik dacht: dit bezoek loopt mis,
maar hij verzocht mij bij hem thuis te
komen waar hij te bed lag. Toen ik
aanbelde opende zijn vrouw de deur:
ze keek wat verbaasd, bestudeerde mij
van voor en achter. Ik voelde haar
ogen mij volgen. De arrogantie maakte
me ziek. Toch liet ik me niet kennen.
Toen ik de Rector de hand drukte be
gon het "verhoor". Hij moest van alles
en nog wat weten, vooral mijn politieke
achtergrond en inzichten.
Tot mijn verbazing ontving ik van deze
man een schrijven dat ik aangenomen
was. Hij zou de Inspecteur schrijven
en ool^de Directeur van de Rijks HBS
te Groningen, omdat dit een combina
tie-betrekking betrof. Ik moet zeggen
dat ik in Veendam heel prettig heb
lesgegeven en dat ik daar door leer
krachten zowel als studenten geres
pecteerd werd. Ik kreeg een extra
baan in Veendam aan de avond-am
bachtschool en werd zeer bevriend met
de fijngevoelige directeur van deze
school I
Maar in Groningen ging het mis De
kennismaking met de directeur van de
HBS verliep stroef en mijn mede-colle
ga in tekenen was een verroeste leer
kracht die nog steeds geloofde in na
tekenen van zijn creaties op het school
bord. Van mijn vernieuwingsideeën
- bezoeken aan het plaatselijk Museum
en buiten tekenen - wilde hij niet veel
weten.
Het werd erger toen ongeveer f 180,
tekengeld was ontvreemd. Het geld
was door mij in de eerste maanden
van het tweede schooljaar geïnd en di-
rekt gedeponeerd in een sigarendoos
in de kast in de kamer van de Direc
teur. Mijn tekenlokaal was in een apart
gebouw en hoogst zelden ging ik naar
het hoofdgebouw, niet anders dan voor
vergaderingen. Alleen de directeur en
de conciërge wisten af van de aan
wezigheid van dat beetje tekengeld.
Op een dag hield ik de congiërge aan
en net dat ik over het vermiste geld
wilde praten, trok hij een mes en raak
te ik in een handgemeen met hem. Ik
had deze agressiviteit niet verwacht.
Enkele collega's moeten deze scène
gezien hebben. Niemand kwam te hulp.
Ik deed het best de zaal te verlaten.
De directeur stond niet aan mijn zijde.
Ik bracht de Inspecteur op de hoogte
van het gebeuren, maar het had niet
veel effect.
Een kapelaan uit Veendam met wie ik
samenwerkte om Indische gerepatri-
eerden op te vangen en te helpen
- een goede vriend dus - die inmiddels
naar Groningen was verhuisd, raad
pleegde ik. Ik besprak een plan om de
zaak voor de Justitie te brengen want
ik wilde geklaard worden. Tot mijn te
leurstelling kreeg ik van deze kapelaan
te horen "dat ik de zaak toch zou ver
liezen
De directeur, die zich een humanist
noemde, was ook erg kritisch omtrent
mijn wijze van cijfers geven voor teke
nen aan mijh leerlingen. Kortom: ik
paste niet in het decorum van zijn
lerarencorps, maar dat durfde hij mij
natuurlijk niet in mijn gezicht te zeggen.
Hij was opgelucht toen ik na 2 jaar
dienst mijn ontslag indiende, maar ik
eiste van hem een uitstekende verkla
ring voor een betrekking elders. Deze
gebeurtenis heeft er toe geleid dat ik
dit land wilde verlaten. Ik heb ook nog
een groot schilderij gemaakt dat ik
betitelde: "De Groningse Leugen,"
waarin ik een dubbelfiguur met demo
nische trekken centraal stelde.
In 1959 vertrok ik met mijn gezin naar
Leiden waar ik een betrekking aan
vaardde aan het Agnes Lyceum waar
ik met veel genoegen les gaf. Toen ik
mijn plannen bekend maakte aan de
sympathieke Rector was hij erg ver
baasd en heeft hij geprobeerd mij van
mijn emigratieplannen af te brengen.
Dat was niet nodig want we stonden
gereed Holland te verlaten.
Het ga U allen goed
J. SCHLECHTER
ALLEMAAL BEESTJES
Op een zomerdag kwamen onze kinde
ren gehaast binnenhollen met de mede
deling dat ze voorlopig binnen bleven
spelen. Want buiten vloog een hele
zwerm enge beesten rond. Ik wou wel
eens zien hoe die enge beesten er uit
zagen. Het waren zowaar prachtig ge
kleurde libellen. Oranje, rode, groen,
zwart gestreept. Dezelfde soort die ik
sinds Indonesië niet meer heb gezien,
op dat moment 20 jaar geleden.
Ik vergat alles om me heen. Nam als
vanouds een sluiphouding aan. Mijn
arm gestrekt, duim en wijsvinger toe
geknepen en tjoep I Trots dat ik
nog zo behendig was. De kinderen
keken sprakeloos toe.
Daar deden we als kind wedstrijden
mee. Onder het vertellen door bond ik
om iedere libel een draadje. Die het
snelst en verst vliegt heeft gewonnen
(ik ving twee libellen).
Ze vlogen door de huiskamer, die
prompt in gedachten in een wijds rijst
veld veranderde. Tot ik verschrikt
"dierenbeul" hoorde zeggen. Mijn
droombeeld spatte uiteen. Gauw heb
ik de draadjes doorgeknipt. We heb
ben de libellen in het echte "Hollandse
Groen" vrijgelaten.
Ik was heel even terug naarZO
VER WEG.
G. VAN HOUTEN-SCHIPPER (56)
TANTE NON's
Franco thuis in speciale verpakking.
Min. 500 gram f 20,
Min. 750 gram f 25,
stort op giro 38 92 616
Mevr. F. Y. Robert-Flamand
Mozartlaan 629
5011 SP TILBURG, tel. 013-56 08 35
385 Beeklaan Telex: 34193 tunas nl.
2562 AZ DEN HAAG Telefoon 070-63 92 27 63 89 94
Uw Indonesië en Verre Oosten reis op de maat van uw beurs en wen
sen gesneden
Agent voor Europa van P.T. TUNAS INDONESIA TOURS TRAVEL Jakarta
kantoren: Medan, Padang, Yogya, Surabaya, Bali, Ujung Pandang, Bandung,
Singapore, Hongkong, USA.
13
