Afscheid van Ems v. Soest
Toen we elkaar voor het laatst passeerden op de Frederik Hendriklaan zag ik
Ems wel, zij mij niet. Maar ik liep door, zonder haar even te groeten, Ems liep
aarzelend als in gedachten verzonken, ik had 10 kilo kattebaksteentjes onder de
ene en een tas vol boodschappen aan de andere arm. En zo ontstaan situaties
waarop mensen elkaar zien, zonder te beseffen dat het voor het laatst is. Een
afscheid op een alledaagse dag, dat bestaat toch niet
OOOR
osset.
KUttTHAfl
Toch was het op die dag de laatste
keer dat ik Ems van Soest zag. Niet
lang daarna werd ze ziek, werd opge
nomen in een ziekenhuis waar ze niet
meer uit kwam. Niemand vertelde me
dat, er was niemand die het contact
legde tussen Ems en mij, of Ems en
Moesson. De laatste Moesson die ze
in handen kreeg was die met djamboe-
voorplaat. "Doe de groeten aan Lilian"
had ze aan het (enige) familielid dat
haar kwam opzoeken, nog gezegd. De
dag daarna overleed ze.
De laatste rimpels in het water zijn
weggetrokken, het leven gaat verder,
ook zonder Ems van Soest. Wie ze was
hoef ik niet meer te vertellen eigenlijk:
schrijfster van meer dan 30 boeken,
journaliste (in de '30-er jaren), werd op
25 maart in 1908 in Hilversum geboren
als Emma Ingelina Helena van Soest.
Toen ze 2 jaar oud was ging ze met
haar ouders naar Indië waar haar vader
een theeplantage had in Midden-Java.
Haar kindertijd bracht ze door met het
uitzicht op de Merbaboe en de Merapi.
Ze had een heerlijke Indische jeugd en
dat "Indische" heeft voorgoed een
stempel op haar gedrukt. En op de
boeken die zij schreef. Zij was de
schrijfster van het eerste moderne In
dische meisjesboek (De Pauw), Melati
van Java (Thérèse Hoven) schreef
romans vóór de eerste wereldoorlog.
Ems vertelde: "Ik las eens "Nonni
Dorsvliet" van Gerda van der Horst. Er
stond: "Ze lag op de bank en riep:
Baboe kassi stangan I" Ik keilde het
Ems van Soest op latere leeftijd.
boek in een hoek, nam de typemachine
van Wim (haar broer) en schreef achter
elkaar "De Pauw", mijn eerste boek.
Ik heb altijd getracht het Indische leven,
mijn leven zo precies mogelijk weer te
geven. Kluitman is jarenlang mijn uit
gever geweest. Voor mijn eerste boek
kreeg ik 100,
In de zes jaren dat Ems van Soest aan
Moesson verbonden is geweest, heeft
ze over haar leven verteld. We hebben
haar familie, haar ouders en broers
leren kennen op papier. Ze had een
onderhoudende manier van vertellen,
ze was wijs, had een groot gevoel voor
Ems van Soest als 19-jarige schrijfster van
haar eersteling "De Pauw".
humor en een fotografisch geheugen.
Verdriet en eenzaamheid heeft ze ge
kend. Ze verloor haar jongste broer
door een tragisch ongeval, haar oudste
broer met wie ze na de dood van haar
ouders mee optrok, studies maakte en
reisverhalen schreef, overleed in 1963.
Ems werkte bij het Ministerie van Bui-
tenlandze Zaken. Na haar pensione
ring werd het nog stiller om haar heen.
Ze woonde in een klein kamertje in een
bejaardentehuis, klaagde nooit, al moet
het voor haar die gewend was aan
royale huizen, aan wijdse uitzichten een
beklemming geweest zijn. De meest
afschuwelijke dingen kon ze vertellen
op een grappige, spottende manier.
Ze leefde in boeken en documenten,
ze schreef voor ons en voor zichzelf,
voor zover haar steeds slechter wor
dende ogen het toelieten. "Nu kan ik
al met één oog goed zien," vertelde ze
na een operatie, "ik wacht op de twee
de". Die tweede operatie is niet ge
komen, is niet meer nodig geweest.
Een dag na haar verjaardag, 26 maart
BOEKEN DOOR EMS I. H. VAN SOEST
De Pauw (debuut), 1930 - Op den Ach
tergrond, 1931 - Harriët, 1932 - Astrid,
1933 - Het Bergkoninginnetje, 1934 -
Pauli's Leerschool, 1934 - Het Stuur in
handen, 1934 - Joke wordt mens, 1935.
De eerste 7 boeken geschreven in
Semarang. Het 8ste beëindigd in Den
Haag,
Jonge Zwervers, 1936, geschreven aan
boord, beëindigd Semarang. - Alleen in
het volle leven, 1937, reis Jap. boot
"Fushimé Maru", Indië (Semarang).
In oktober 1937 naar Brussel.
De Wereld die wij veroveren moeten,
1937 Indië/Duitsland - Wij die jong zijn
(Italië) 1937 - Theeland. Roman, 1938 -
De Nieuwe Koers (Brussel) - Ons is
de Toekomst (Engeland), 1939 - De
Kern.
In oktober 1939 naar Nederland
Mei 1940- 1945 oorlog - Medewerking
aan: Zó leven wij in Indië, 9 drukken.
Kleuren in de Zomer, Franse Rivièra,
1940.
1946- 1953 na-oorlogse serie
V voor Nicoly, 1946, 2 drukken - Wij
weten wat wij willen, 1947 - Adorée,
Spanje, 1947 - Het mooiste beroep,
1948, oorlogsherinneringen.
Een Wajang in Gods handen, kampleven
in Indië, 1949 - De Hollandse vrouw in
Indië, 1950 - Jasmijn en de Wervelwind,
1951 - Het dolle gebeuren in de club,
1952 - Een vreemde Comedie, 1953 -
Elsbeth's vuurproef, 1953 - Lodoïska
verovert Parijs, Tenny krijgt het ge
daan. Boek en periodiek 1948.
overleed Ems van Soest. Schrijfster
van boeken die aan tienduizenden
meisjes en vrouwen zoveel genoegen
hebben verschaft. Op die dag kreeg
Ems haar ogen terug, zag ze de mach
tige hellingen van de Merbaboe, de
lieflijkheid van Salatiga, rook ze de
4
