I
V.G.S.S.O.
Praten met geluid en gebaren
Vereniging 'GORDEL VAN SMARAGD'
HET KRUIS
Zaterdag 2 juni 1984
VGSSO-Dagtrip - Boottocht: Arnhem - Emmerich v.v.
Dringend gezocht
17
door Hilda
MOMENTEN UIT MIJN LEVEN (7)
Ja mensen, is het jullie opgevallen dat
Batavianen altijd met geluid praten
Waarom weet ik niet. Ik ben zelf een
anak Betawi, maar omdat ik een vrouw
ben misschien, kan ik me niet herinne
ren ooit ook met geluid gesproken te
hebben. Wel is het mij bij de mannen
opgevallen, iedere man voor zover ik
mij herinner. Een vrouw, een heel en
kele. Zo hadden wij vroeger een tijdje
een jongen in huis opgenomen. Pa
overleden, ma leefde in armoede met
nog drie andere kindertjes aan de rand
van de kampong. Hij ging naar een
technische school, maar zijn moeder
kon het niet bekostigen.
Op een dag kwam hij heel opgewon
den van school thuis. Hij had een on
geluk zien gebeuren. "Lui, erg zeg. Hij
reed op zijn fiets en werd door een
auto aangereden. Die vent reed veel
te hard, ik bedoel die vent met de
auto. Tjiet, kedeboek klottok, daar lag
de fietser op de grond en dat bloed uit
zijn hoofd lui (terwijl hij een gebaar
maakte met zijn hand, bewegende van
hoofd naar de grond), adoe klietiek,
klietiek." Wij - ondanks het tragische
van het verhaal - brullen van het
lachen. "Hoe Reg, hoe Reg?" en die
onnozele, die niet begreep dat we hem
in de maling namen, deed het laatste
weer over. "Reg, wat bedoel je met
klottok?" vroegen wij. "Ja, zijn hoofd
natuurlijk die op de grond viel. Net
het geluid van een klappa batok."
Maar ikzelf had ook de eigenaardige
gewoonte met handen en voeten te
praten. Nu gelukkig niet meer.
Op een dag - ik was getrouwd en had
toen al zeven kinderen - werd ik op
gebeld door een kennis, die ons wilde
opzoeken. Hij woonde in Jakarta Cen
trum en wij Kebayoran, BPM-complex.
"Waar is het waar jullie wonen? Hoe
moet ik er komen?" Ik probeerde het
hem zo goed mogelijk uit te leggen en
hoorde gegiechel van de kinderen.
Terwijl ik verder in de telefoon sprak,
keek ik naar hen en kreeg in de gaten
dat mijn man allerlei gebaren maakte
met zijn rechterhand naar links, rechts;
zelfs vlak langs zijn neus. Toen pas
begreep ik en betrapte me er zelf op
dat ik al die gekke gebaren maakte
om de man aan de andere kant van de
telefoon duidelijk te maken hoe hij bij
ons thuis kon komen. Gek hè? Zou je
nu werke.lijk denken dat je op zo'n
manier die man duidelijker dan dui
delijk kon uitleggen
Kwam één dezer dagen een kennisje
op bezoek. Zij is al sinds 1958 hier in
Nederland, vroeger anak Betawi. Kwam
mij vertellen van haar twee weken in
Israël. Erg interessant. "En hoe was
het eten?" vroeg ik. Natuurlijk weer
een Indische die van lekker eten houdt
die zo'n vraag stelt. "Nou," zei ze, "als
je van dat eten houdt, behoef je geen
honger te lijden. Grote stukken kip,
vlees, vis en altijd een slaatje erbij,
maar de gekookte groenten hopeloos,
boontjes njèk, worteltjes njèk!" Ik had
moeite mijn lachen in te houden en
dacht: "dit moet in Moesson
(Mij verteld door een ex-POW-er)
Het was aan het begin van mijn krijgs
gevangenschap dat ik, in 1942, in de
Chinese Hogeschool te Glodok, in het
voormalige Batavia, zat. Op een dag
kwam een Japanse patrouille van twee
man, het vertrek binnen waar ik, met
anderen, was ondergebracht. Eén van
de soldaten bleef voor mij stilstaan en
wees naar een paar kralen van de
rozenkrans die ik om mijn hals droeg.
Ik moest mijn militair overhemd los
knopen, waardoor de crucifix zichtbaar
werd. Hij bekeek het kruisbeeld en zei:
"Kristie, kristie."
Ik beaamde dat ik Christen en Katho
liek was. De rozenkrans moest ik af
doen en aan hem geven. Hetzelfde ge
beurde met het overhemd en de overi
ge kledingstukken. Zodat ik tenslotte
alleen nog in mijn "blootje" stond. De
man verwijderde zich en kwam terug
met een laken, dat hij om mij heen
drapeerde. Hij was toen zowat een
half uur weg geweest.
"Moto koi" (kom mee), zei hij tegen
mij. Ik volgde hem naar een leeg ver
trek. Daar lag een groot houten kruis
op de grond, dat kennelijk door de Jap
snel in elkaar was gezet. Daarnaast
stond een bak met grote, lange spij
kers en er lag een hamer. Intussen was
een tweede Japanse bewaker binnen
gekomen. Mij werd gelast op het kruis
te gaan liggen. Ik kreeg angstige voor
gevoelens van wat er ging gebeuren.
Toen ik op het kruis lag werd de bak
met spijkers op de marmeren vloer
omgekeerd. De eerste bewaker pakte
een spijker op, zo ongeveer ter dikte
van de pink. Op dat moment schoot
het als een flits door mijn brein: "God,
als U werkelijk bestaat, dan is nü de
tijd gekomen om mij te helpen." Of het
toeval was, of dat het zo moest zijn,
op datzelfde ogenblik werd er door de
wacht, bij de toegang tot het hoge
schoolgebouw een bevel geschreeuwd.
Later bleek dat er een Japanse kolonel
op bezoek kwam en het krijgsgevan
genkamp voor inspectie gereed moest
worden gemaakt.
Ik moest van het kruis af. De kleren
die ik had uitgetrokken en had mogen
meenemen, werden mij toegegooid en
ik moest terug het kamp in. Van de
betrokken Japanse bewakers heb ik
nimmer meer iets gehoord.
ELS
Aan BOORD DANSEN m.m.v. "ENTERTAINERS" en "REMOTION"
BINGO met 4 draagbare zwart/wit TEEVEE'S als HOOFDPRIJZEN.
Volop "INDISCH ETEN" van "Pa Djenggot" I
Vertrek uit ARNHEM: 10.30 uur - Terugkomst in ARNHEM: 24.00 uur.
PRIJS (inclusief NASI RAMÈS van "PA DJENGGOT"
LEDEN 35,p. persoon - NIET LEDEN f 40,p. persoon
Bij voldoende deelname BUSSEN uit diverse plaatsen. Prijs 15,
AANMELDINGEN en INLICHTINGEN
Secr. VGSSO - Corellistraat 2 - BOXTEL - Telefoon 04116 - 7 42 77
Lieve HUISGENOTE Ift. 45-60
jaar (kost en inwoning).
Voor Artsenweduwe 71 jaar in
Amsterdam-Zuid. Huishoudelijke
hulp aanwezig.
Inlichtingen bij mevrouw DON,
tel. 03405 - 6 31 79 na 20.30 uur.