Beroering in Blang-Mé
Boekhandel Moesson
"scriptie? op reis?-1
Indonesië nu:
zien en leren
BOEKBESPREKING
telefoon 070 - 54 55 00
Door Victoria Kaulbach en Dr. J. J. C. H. van Waardenburg
Als we laat in de avond toch nog aan dit boek beginnen zijn onze verwachtingen
hoog gespannen. We hebben immers een paar weken geleden op de selamatan
van Moesson, kennis gemaakt met één van de schrijvers dhr. van Waardenburg.
We zijn toen onder de indruk gekomen van de vitaliteit van deze oud-resident,
die de leeftijd van de zeer sterken, ruim gepasseerd is. Tijdens het gesprek blijkt
zijn liefde voor zijn vroegere bestuurlijke taak, die hand in hand gaat met zijn
grote kennis van land en volk in het oude Ned.-lndië.
Het boek boeit direkt en houdt de aandacht gevangen tot de laatste bladzij.
Tijdens het lezen valt het ons op, hoe weinig wij vroeger wisten van wat er bui
ten Java gebeurde, al had soms de school wel eens wat verteld van gewoonten
en gebruiken op bv. Sumatra en Celebes
In dit boek maken we kennis met Atjeh
in de dertiger jaren, ongeveer een
maand na het neerstorten van de on
fortuinlijke "Uiver" met o.a. Berretty
aan boord. Enerzijds geven de schrij
vers ons een getrouw beeld van leven
en werken van de Europeanen aldaar,
anderzijds worden wij geconfronteerd
met het wel en wee van de Atjehse
bevolking en dit alles tegen de achter
grond van een machtige imponerende
natuur en de ruim honderdjarige con
troverse tussen de autochtone bevol
king en de "Kompenie". De conse
quenties hiervan werken nog bij velen
in volle "vredestijd" (1934) door, zij
het versluierd in het openbare leven,
maar heftig en de gemoederen op
zwepend in de beslotenheid van ge
heime "ondergrondse" vergaderingen,
vaak onder leiding van een geëxal
teerde geestelijke leider. Tijdens het
lezen worden wij zo ongemerkt goede
vrinden met het gezin van de jonge
adspirant-controleur; zij, voor het eerst
in de tropen, betrekkelijk kort ge
trouwd en in blijde verwachting, hij,
volledig bewust van de zwaarte en de
hoogheid van zijn ambt, zoekt voort
durend naar een verantwoord even
wicht tussen de eisen van de dienst
en zijn nooit aflatend verlangen naar
het geliefde vrouwtje thuis in het gro
te huis. "Boven" de adspirant is daar
de oudere vaak zieke - malaria - con
troleur Boerema en de schrijvers te
kenen zo fijntjes de aanvaarde hiër
archie in dit korps met het bijpassende
decorum als het zwangere vrouwtje
enthousiast de auto begroet, waarin
de luitenant Monteiro ('n vriend) en
de controleur Boerema zitten; Montei
ro wuift opgewekt terug, Boerema
buigt licht voorover en groet hoofs
Prachtige sfeertekening van de - toen
- zo belangrijke rangen- en functie
verschillen I Het dagelijkse werk van
Stef, de jeugdige adspirant wordt uit
voerig tot in details, spannend en
overtuigend beschreven, zijn wikken
en wegen bij de besluitvorming, zijn
zorg om het zo goed mogelijk te doen;
het - zo nodig - raad vragen bij de
oudere en dus wijzere; wij lezen het
in concentratie en zijn er - ook - bij.
Niet minder overtuigend krijgen wij
een indringend beeld van de Atjehse
gemeenschap, waar adat, koran en
de heilige oorlog zo n belangrijke rol
- blijven - spelen. We worden voort
durend geconfronteerd met de gepas
sioneerde instelling van dit krijgshaf
tige volk.
We zien dit bij Galoeng, de eenvoudi
ge tani uit het verre bergdorp, die
boven zijn stand getrouwd is met de
flirtzieke Biroegi, waarbij Galoeng
langzaam maar zeker naar een toe
stand van razernij gedreven wordt
door haar kille hautaine houding en
later nauwelijks verborgen overspel...
Het gruwelijke einde, in een situatie
waar geen compromis mogelijk is en
waar ook de marechaussees een rol
in spelen, wordt zo meeslepend be
schreven, dat het ons stil maakt; licht
en schaduw zijn in de tropen toch
contrastrijker dan in Holland
Naast dit drama in het persoonlijke
vlak, maken de schrijvers ons deelge
noot van de niet altijd vlekkeloze gang
van zaken bij het inheemse bestuur,
terwijl we ook een aantal dissidenten
zich langzaam zien ontwikkelen tot een
geheime strijdbare verzetsgroep.
Dan zijn daar nog de lotgevallen van
twee exploratie-experts van de BPM,
die bij een heilige waterval geolo
gische gegevens moeten verzamelen
en op allerlei tenen gaan staan. De
beschrijving van het wel en wee van
dit "jut en jul" team is zo knap en
beeldend, dat wij menigmaal met een
glimlach de dingen zien gebeuren I
Naast onze waardering voor het boek,
qua opzet, opbouw en stijl worden we
hier en daar extra getroffen door ju
weeltjes zoals: "het ging met zijn hu
welijk net als met zoet riet; als het
uitgezogen was, spuwde men het
kauwsel uiten "het oog ziet
slechts, wat het hart voelt".
Resumerend; "Beroering in Blang-Mè"
is zoals gezegd een boek dat boeit
van het begin tot het einde, niet alleen
omdat het zo goed geschreven is,
maar ook omdat het ons dingen ver
telt, waar we vaag iets van weten en
die nu helder en duidelijk - om nooit
meer te vergeten - uit de doeken ge
daan zijn.
AvL.
Zojuist verschenen:
"BEROERING IN BLANG-MÈ"
door Victoria Kaulbach en
Dr. J. J. C. H. van Waardenburg
Na "Opstand in Lhong" de tweede
Atjehse roman van deze schrijvers.
Waar Opstand in Lhong speciaal de
revolte met oorlogstoestanden be
schrijft, is in "Beroering in Blang-Mè"
vooral de nadruk gelegd op het be-
stuurswerk van de ambtenaren en het
wel en wee van de bevolking.
Voorzien van enkele foto-illustraties.
Prijs f 32,50, porto f 4,25
Eind juli verschijnt;
"INDISCHE NEDERLANDERS"
Een onderzoek naar beeldvorming
door Annemarie Cottaar en
Wim Willems
Prijs f 22,50, porto f 4,25
Weer in voorraad: "IK EN BENTIET"
door Tjalie Robinson. Het enige boekje
in het enig echte petjok.
Prijs f 13,50, porto f 2,30
EXPOSITIE
"DRUKWERK UIT INDIA"
India, een land even groot als Europa
zonder Rusland, met bijna 750 miljoen
inwoners is in het westen vooral be
kend als ontwikkelingsland. Het kampt
met dezelfde problemen waarmee vele
ontwikkelingsgebieden te maken heb
ben: overbevolking, analfabetisme en
een grote verscheidenheid aan bevol
kingsgroepen en talen, waardoor de
communicatie bemoeilijkt wordt.
De expositie "Drukwerk uit India" be
oogt een indruk van dit land te geven
door de presentatie van uiteenlopende
vormen van drukwerk. Aan de hand
van teksten wordt verwezen naar de
sociaal-economische situatie.
De expositie is te bezichtigen t/m 28
oktober a.s. en wordt gehouden in het
Volkenkundig Museum,
Kloosterstraat 24 (achter de schouw
burg), Tilburg, tel. 013-43 1586.
Openingstijden: werkdagen 10-12 uur;
14-17 u. zo. 14-17 uur.
Literatuur voor toerisme en
middelbare school.
Door Mr. H. C. Kemp
32 pagina's, 273 referenties
ISBN 90-6718-003-3
Bij de boekhandel of per post thuis
14,80.
Bankcheque of girobetaalkaart
aan Afd. Modern Indonesië, KITLV,
L Postbus 9515, 2300 RA Leiden. U
32
