Grote en kleine zorgen in het Tjihapit-kamp
BATAVIA -
JAKARTA
REÜNIE
15 september 1984
Jaap Edenhal
te Amsterdam
De reünie voor iedereen
in heel Nederland
en daar buiten
KIND EN OORLOG (SLOT)
door Erna Janssen-Douwes Dekker
Na een jaar van betrekkelijke rust kregen we weer een nieuwe schrik: Het kamp
werd opgedoekt, we moesten weg- Waarheen? In open vrachtauto s staande
werden we naar het station gereden en in lange treinen gecommandeerd, 3e klas,
volgepropt, geblindeerd, alle kinderen moesten op schoot, in die hitte. Voor ons
compartiment met honderd mensen één W.C., en dat met al die buikzieke vrou
wen en kinderen. Een dame, die we als slank gekend hadden, kwam dik en rond
met moeite binnen. "Neen", zei ze lachend op al onze vragen, "ik heb geen
oedeem, maar ik heb 6 japonnen over elkaar aangetrokken. (We mochten alleen
een kleine boengkoesan meenemen I) "Wie er straks een jurk nodig heeft, kan
er eentje van mij krijgen I" Wat bijzonder aardig van haar.
Al gauw was het niet meer uit te hou
den van de stank van die ene W.C. die
nooit onbezet was, en van de kinderen,
die het niet meer uithielden en in hun
broek deden I En dan die vliegen, die
met ons meereisden Al gauw was het
drinkwater in onze flessen op, een
wanhoop Eindelijk, eindelijk, stopte
de trein aan een onbekend stationne
tje en mochten enkele vrouwen (een op
de tien) de flessen met water vullen.
Waar brachten ze ons toch heen, wat
wilden ze toch met ons doen? We kre
gen de indruk, dat ze soms weer ach
teruit reden en dan weer vooruit, zien
konden we niets. Meer dan 24 uur
duurde deze hel met huilende kinderen
en snauwende moeders, die over hun
toeren waren. Uitgeput en totaal onver
schillig, aan flauwvallen toe, moesten
we tenslotte eindelijk uitstappen. Het
bleek Moentilan te zijn. We waren
dankbaar, dat we weer lopen konden,
ieder met een klein kind op de rug en
met de gehate, opjagende Jappen-
stemmen: Lekas, Lekas Een oude
vrouw zakte in elkaar. Daar wist de
Jap wel raad mee. Een pak slaag en
een schop en ze stond weer op de
benen Twee vrouwen namen haar tus
sen zich in. Ik weet niet, hoe lang we
gelopen hebben, al dromend, toen wa
ren we er blijkbaar. Een rooms katho
liek internaat.
We werden in de klasselokalen inge
deeld. Water Maar helaas, de kra
nen waren afgesloten. De put een
rush op de put. Veel gekijf, gesoebat,
ook wel hulp. Enige dames deelden
dadelijk de werkzaamheden in: die
gaarkeuken, die schoonmaak, die wacht
(dat wisselde natuurlijk wel). Ja, we
moesten daar 4 uur wacht lopen met
zijn tweeën. Als we een Jap tegen
kwamen in de nacht, moesten we diep
buigen en zeggen: "itjo hari ma sen
of zoiets. Dat scheen te betekenen: er
is niets te melden. Een beetje Japans
tellen leerden we ook voor als we ap
pèl moesten houden, iedere morgen.
De wandluizen, die verschrikkelijke
wandluizen Er waren enkele houten
bedden, waar ze in zaten. Daar hadden
we de oudere dames in te slapen ge
legd. Wij lagen op de grond. Elsje was
heel knap in het uitpeuteren uit kieren
en gaten van die vieze stinkdieren.
En aangezien ze nog te klein was voor
een taak, mocht zij ze uit de bedden
zoeken, daar kreeg ze dan een thee
lepeltje suiker voor als beloning.
De jonge meisjes van 15, 16, 17 jaar
moesten met de zware etensdrums aan
een bamboestaak sjouwen, ze bezwe
ken er haast onder. En dagelijks waren
er sterfgevallen, dan zorgden andere
moeders voor de achtergelaten kinde
ren zo goed als ze konden. Een vrouw
had geprobeerd zich op te hangen,
maar dat kon natuurlijk niet ongemerkt,
zo op elkaar als wij zaten. En elke dag
meer zieken. De doden werden buiten
het kamp in de sawahs begraven. We
konden het zien door de W.C. raam
pjes. Wat werd er 's nachts gehuild en
niet alleen door de kinderen I Een lach
zag je nooit meer. Behalve één keer.
Onze ploeg moest toen stenen uit de
kali naar de kant brengen. We stonden
tot ons middel in het water en de Jap
stond op een grote steen, midden in
de rivier. Het was wel zwaar werk, zo
met zijn tweeën die zware stenen naar
de oever brengen. Aan de andere kant
vonden we het fijn eens een bad te
kunnen nemen, we deden dan net of
we uitgleden en gingen even in het
water liggen genieten. Want in het
kamp mochten we alleen om de paar
dagen een emmer water hebben om
onszelf en de vodden, die we nog
hadden, te wassen. Plotseling hoorden
we een geweldige schreeuw, de gladde
spijkerlaarzen van de Jap gleden langs
de steen omlaag en plons, lag die vent
in zijn uniform en pet in de kali I Wat
hebben wij een moeite gehad niet in
lachen uit te barsten en te klappen of
zo, maar blij waren we, blij
Onze vrouwelijke dokter, een schat,
was op een keer buiten haar boekje
gegaan volgens de Jap en moest dus
ten aanschouwe van iedereen gestraft
worden. Wat was die straf? Met de
handen op haar rug gebonden, werd ze
daaraan opgetakeld tot een halve me
ter boven de vloer, zo heeft ze daar
uren gehangen, het was niet om aan
te zien Onze kampoverste had ge
smeekt haar weer los te maken. De
Jap was niet te vermurwen. Wat had
ze gedaan? Waarschijnlijk een zieke
in "bed" gehouden, niet naar haar taak
laten gaan, of zoiets. De dokter gaf
geen kik, maar na een lange tijd
scheen ze toch te zijn flauw gevallen,
we waren niet gaan kijken.
Toen mocht ze tenslotte afgesneden
worden I Toen ze weer bijgebracht was
en weer wat zeggen kon, vroegen ze
haar, wat of ze 't ergste had gevonden.
En wat was haar antwoord "Ik
schaamde me zo, dat ik alles maar
moest laten lopen"
Er was één Hollandse jongen in ons
kamp. Hij was zestien jaar en moest
wel bij zijn moeder blijven, want de
stakker had geen benen en geen ar
men. Alleen een lijf met een hoofd, en
dat hoofd, daar mankeerde niets aan.
Soms lazen we hem voor, er waren in
de bibliotheek van de school nog wat
ouderwetse boeken gevonden. Soms
Veel nostalgische evenementen,
vele voorzieningen (o.a. kinder
crèche aanwezig), dansen af
wisselend met diverse entertain
ments, koud buffet met lekkere
hapjes.
Gezelligheid van begin tot eind.
Entree:
volwassenen 20,p.p.
kinderen t/m 12 jaar 10,p p.
Uw betaling dient u te voldoen op
postgiro 5557143 t.n.v. de pen
ningmeester Stichting Indische
Contacten en Cultuur te Amster
dam.
Volledige gegevens van aantal
personen vermelden.
Voor nadere inlichtingen:
telefoon 020 - 42 03 76 76 36 00
INTERNATIONAL
CATELLA GUESTHOUSE
US 20,voor twee personen
met ontbijt.
Inch: - Air conditioning
- Eigen gemakken
- Warm en koud water
Men spreekt Nederl. en Engels.
Mini bus voor tour is mogelijk.
Contact: Mrs. Clara, Tel. 01742-
3220 - Inf./Res. tel.: (022) - 56264
- 57334; Jl. Dr. Rum no. 12, Ban
dung, West Java, INDONESIA.
16
