INDISCHE
NEDERLANDERS
Niet alleen van Smaragd
Annemarie Cottaar en
Wlm Willems
een onderzoek naar beeldvorming
"Vrees niet, want Ik ben met U;
Zie niet angstig rond,
want Ik ben uw God"
iesaja 41:10
Heden nam God tot Zich mijn innig
geliefde man, onze lieve broer, zwa
ger, oom en neef
CEZAR WILLEM RUDI
VAN CASAND
op de leeftijd van 65 jaar.
Amsterdam: A. M.E. van Casand-Lensen
Rijswijk (Z.H.): E. J. Dahler-van Casand
L. A. Dahler
Princeton N.J. F. E. Dumpel-van Casand
(U.S.A.): F. Dumpel
en verdere familie
1 augustus 1984
2e Helmersstraat 85 hs,
1054 CE AMSTERDAM
In Indonesië zie je tegenwoordig het
einde van de maand als een dreigende
wolk naderbij komen. Want als het
einde voorbij is, begint de nieuwe
maand, met alle rekeningen, die in ver
band met de zgn. "pembangunan"
steeds hoger worden. Het is net een
weegschaal waarvan de ene schaal
vastgeroest is, maar de andere alleen
maar omhoog gaat. Het zal allemaal
best kloppen, want het Internationaal
Monetair Fonds zegt dat Indonesië het
heel goed doet- Gelukkig voor die he
ren worden zij niet begenadigd met een
Indonesisch salaris (of erger nog: een
Indonesisch pensioen), anders zou
hun mening wel anders zijn.
Het aantal todong- en rampokpartijen
spreekt boekdelen en de moorden op
pasgeboren kinderen nog veel meer I
Nu heeft de Indonesische regering in
gezien dat de zgn. leerplicht een frase
is. Allerlei hoge heren worden tegen
woordig gedwongen (uit zichzelf doen
ze het niet) om arme kinderen te
"adopteren". In het bijzonder de kleine
kranteverkopers en de jongetjes van
de ladangs en sawahs. Maar vergeten
wordt dat deze jongetjes (en meisjes)
niet alleen voor zichzelf werken, maar
voor hun hele familie. Wanneer zij ge
dwongen worden om naar school te
gaan, betekent dat dat het huishouden
niet meer in stand is te houden. De
verdiensten van de kinderen zijn na
melijk niet onaardig, soms zelfs meer
dan die van papa. De gevolgen zijn
voorspelbaar: minder voeding en meer
ziekten.
Dan heeft ook Indonesië werkeloos
heidsproblemen. Wat moet men doen
met nog meer werklozen, want het
middelbaar en hoger onderwijs leveren
nu al afgestudeerden af die niet aan
de slag kunnen komen. Dit probleem
zal alleen nog maar toenemen wan
neer nog vele "sekolah dasar" abitu
riënten er bij komen. Wanneer de am
bitieuze projecten van de regering op
industriegebied beginnen te draaien,
zullen er inderdaad arbeidsplaatsen
bijkomen, maar het aantal kinderen
neemt ook voortdurend toe. Als die
nieuwe "intellectuelen" op de arbeids
markt verschijnen, willen ze natuurlijk
niet meer aan de patjol of langs de
straten kranten venten. En dat terwijl
de oplossing van het werkeloosheids
probleem juist in die patjol ligt.
Enfin, de tijd zal het leren, maar met de
mooie dromen over een gouden tijd die
over 20 a 30 jaar vanzelf zal aanbre
ken, zal weinig worden bereikt, vooral
wanneer je bedenkt dat vele andere
ontwikkelingslanden - meer gediscipli
neerd - gaan industrialiseren. Maar
een prettige droom is ook wat waard,
vooral wanneer je van de honger niet
in slaap kunt komen OBSERVER
"Zouden we voor elke sub-groep moe
ten beseffen of bevroeden dat er spra
ke is of kan zijn van een eigen cultuur
en identiteit? Boeren, Limburgers, Frie
zen enz. hebben ook een sub-cultuur.
Wij tasten die niet aan, maar stimule
ren ook niet. Men moet er zelf invulling
aan geven".
"Werd de Nederlandse samenleving
voorgelicht over de komst van repa
trianten?"
"Niet van overheidswege, wel door
kerkelijke en particuliere organisaties,
die - zoals gezegd - toen een uitste
kend integratiekader vormden. Vanuit
parochies, clubs e.d. werden repatrian
ten begeleid en dat heeft goed ge
werkt. Wat de voorlichting betreft, door
het Instituut voor Perswetenschappen
van de Amsterdamse Universiteit, dat
onder leiding stond van prof. Presser,
is in de jaren 50 onderzocht hoeveel
aandacht kranten en tijdschriften aan
repatrianten besteedden. Conclusie
was dat de socialistische pers de min
ste interesse toonde."
"Repatriëring en socialisme?"
"Socialisme en kolonialisme zijn ver
schillende dingen. Voor en na de oor
log waren de socialisten lange tijd ver
tegenwoordigd in de verschillende re
geringen. Het is dus bepaald niet on
denkbaar dat in sommige socialistische
geledingen ook ten aanzien van repa
trianten een zekere reserve bestond
Zij waren immers de rijk geworden
kolonialen. De late uitkering van de
achterstallige soldij is misschien in dit
licht mede te verklaren."
"Wordt het wel en wee van Indische
Nederlanders nog gevolgd en de
tweede generatie?"
"Niet meer, de integratie is voltooid.
In dit kader wil ik opmerken dat in elke
levenslijn vroeg of laat een breuk ont
staat. Door oorlog, een misstap of wat
ook. Het is onmogelijk die breuk te
helen door maatschappelijk werk. Per
soonlijke activiteit is vereist om op
nieuw te beginnen, waarbij dan zo no
dig ten dele teruggevallen kan worden
op professionele hulp. De tweede ge
neratie volg ik ook niet. Die is hier op
gegroeid en heeft alle faciliteiten gehad
om hier een bestaan op te bouwen."
"Laatste vraag. Toen de Indo-Europea
nen hier kwamen, werden ze gezien
als Indo-Europeanen of als Nederlan
ders?"
"Voor mij waren ze toch meer Neder
lander dan Indo-Europeaan. Ze waren
in Indië toch in sterke mate verbonden
geweest met een Nederlandse omge-
ZOJUIST
VERSCHENEN
Annemarie Cottaar (historica) en Wim Willems (literatuur
wetenschapper) werpen een nieuw licht op de eerste fase
van het assimilatie-proces van de Indische Nederlander.
Een kritisch onderzoek naar wat er in de literatuur over de
Indo-Europeaan in de koloniale samenleving werd geschre
ven en de wijze waarop in krantenartikelen, enquetes e.d.
werd gereageerd op de komst van de repatrianten.
Prijs f 22,50, porto f 4,25
BOEKHANDEL MOESSON - Pr. Mauritslaan 36 - 2582 LS Den Haag
5
