BIJ DE VOORPLAAT
DE SMAAK VAN DE STRAAT
Er zit iets magisch in het smaakje van "eten van de straat" en dat magische zou
volgens mijn moeder de oorzaak zijn van cholera, typhus en diarree. Niet dat in
mijn tempo doeloe al geschermd werd met het woord "magie", maar je zou dat
bijzondere smaakje daar wel aan toe kunnen schrijven. "Wat jullie lekker vinden
zijn de miljoen bacteriën die je binnenkrijgt," wist mijn moeder. "Och," zei Pa,
die met eten van de straat was grootgebracht, "laat ze." Alles van de straat
verkoper smaakte anders dan thuis. Mijn moeder en kokki maakten ook zalige
dingen, maar roedjak, petjel, tahoe petis, dawet, gado-gado, die m o e s t je ge
woon van de toekang djoealan eten om voor enkele minuten in de zevende hemel
te kunnen vertoeven.
Eten van de straat werd door 80% van
onze zorgzame moeders streng ver
boden en 80% van ae kinderen at dus
stiekem wél. Mijn moeder had zo haar
eigen systeem van wat wel en niet
rnocnt. Katjang en kedelé reboes, goe-
la katjang, katjang goreng en andere
gekooKte of gebakken snoeperijen
mocht wel, eterijen zoals roedjak,
gado-gado, tahoe etc. waren taboe.
Maar nu de logica: de verKopers wer
den wel binnengeroepen en dan werd
er naar hartelust gesmikkeld door de
hele familie. Wel uit eigen borden en
kommetjes, of desnoods pisangblad
dat eerst door de baboe was scnoon-
gelapt. Om je ziek te lachen eigenlijk!
Ik heb mijn leven lang alles van de
straat gegeten, zeker toen ik van het
wakend oog van Ma vandaan was. Ook'
in de bezettingstijd toen dranken en
eterijen nóg besmettelijker konden zijn
door gebrek aan schoon water, en er
veel meer arme, vieze schooiers waren
die allemaal dezelfde kommetjes en
glaasjes gebruikten. Ik herinner me
dat ik eens - na uren wachten in de
hitte op krijgsgevangenen die ergens
zouden werken en die we bij het weg-£
rijden wat wilden geven - het niet meer^
kon uithouden en bij een stroop-verko-|
per een glaasje dronk. Tot ontzetting!
van de andere meisjes die zeiden dat
net tevoren een djèmbèl hetzelfde glas
had gebruikt. Dat was geen discrimi
natie maar gevoel voor hygiëne.
Maar U ziet, ik leef nog, die arme man
misschien ook.
Maar dat eten van de straat kennen
we in Nederiand ook en de reactie van
kinderen is dezelfde: Patat en kroket
smaken van de kraam lekkerder dan
thuis. Mijn zoon vertikt het nog steeds
tnuisgebakken patat te eten, die moet
op de hoek gehaald worden. En de
smaak van zo n muurkroket, ik zou niet
weten hoe zo'n ding in elkaar wordt
gemetseld. Dat zijn zo van die ge
heimen waar je nooit achter komt.
Zo'n prachtig "Aziatisch kookboek",
zoveel recepten, maar beslist niet van
dat eten dac die man op de voorplaat
verkoopt. En toch eet heel Azië "van
de straat".
Rogier wist niet meer waar hij het
plaatje schoot. Aan de pikoelans (ook
die op de achtergrond) te zien, niet in
'West-Java; Surabaya misschien, waar
veel Madoerezen verkopen. Typisch
Madoerees die naar boven gebogen
jukken met versieringen, saté- of soto-
verkopers. Dit moet een nasi-soto ver-
Ikoper zijn. Schep rijst, schep soto,
rauwe taugé, wat brambang goreng en
daon brambang er bovenop en klaar is
de smakelijkste luch die U zich wensen
kunt daar. Hier smikkelen de kinderen
van hun patatje mét (mayonaise).
Het is de magische smaak van de
straat die het 'm doet, heus L.D.
OPROEP
Op verzoek van de Generaal-majoor
der mariniers T. Rudolphie, de com
mandant van het Korps Mariniers, ben
ik bezig met een boek over de Mari
niersbrigade in Oost-Java tijdens de
turbulente jaren van 1946-1950.
Ik heb de medewerking gekregen van
brigade-generaal der mariners tit. b.d.
G. P. Giesberts uit Doorn, die mij weer
in kontakt heeft gebracht met vele nog
levende leden van het korps mariniers
die aan de eerste en tweede politionele
aktie hebben meegedaan.
Op 10 december 1985 zal het korps
mariniers haar 320 jarig bestaan vie
ren. Deze viering zal in het teken staan
van de Mariniersbrigade. Herdacht
wordt o.a. dat deze brigade ruim 40
jaar geleden werd opgericht. Ik ben nu
bezig met het vergaren van informatie
over deze brigade, maar ook over de
mensen die op een of andere manier
bij de strijd in Oost-Java betrokken
waren. Ik denk hierbij o.a. aan hetgeen
er in Soerabaja gebeurde voordat de
Ghurka's en Shiks kwamen, de moord
op 400 Nederlanders en die op de
Britse commandant en de gevechten
die hiervan het resultaat waren. Maar
ook de gevangenen in de kampen in
Oost-Java, de planters, die hun suiker
fabrieken weer moesten opbouwen en
zij die ervaringen hebben opgedaan
met de Indonesische strijdgroepen.
Want in "Het dagboek van de Mari
niersbrigade" mogen de burgers niet
ontbreken, want het was toch om hen
dat mariniers, KNIL en OVW'ers hun
bittere strijd hebben gestreden.
De lezers van Moesson zullen mij een
genoegen doen door zoveel mogelijk
informatie te verstrekken specifiek
over Oost-Java. U kunt mij schrijven
door middel van de redaktie van dit
blad of naar mijn huisadres:
Wim Hornman, Heereweg 132,
1871 EM Schoorl, tel. 02209-2221.
FILMERS UIT INDIË
De heer Misbach Yusa Biran,
directeur van het Indonesische
filmmuseum in Jakarta zou ten
behoeve van de geschiedenis
van de Indonesische film graag
informatie ontvangen over twee
filmers die voor de oorlog in
Indonesië hebben gewerkt, te
weten de heer Krüger en de heer
Carly. Krüger maakte twee films
'Loentoeng Kasaroeng' en 'Kar-
nadi Bandar Bangkang'. Carly
verliet Nederlands Indië in 1932
en heeft eveneens twee films
daar gemaakt: 'Karina zelfopof
fering' en 'Zuster Theresia'. Wie
informatie over deze mensen kan
verschaffen, hen gekend heeft of
weet waar hun familie woont
kan schrijven aan: H. Misbach
Yusa Biran, Sinematik Indone
sia, Pusat Perfilman H. Usmar
Ismail, Jl. H. R. Rasuna Said,
Jakarta 12950.
OUD-BANDOENGERS
OP SCHEVENINGEN
Een groepsfoto in Moesson en
het kan niet missen: mensen her
kennen zichzelf of worden her
kend. Mieltje de Vries zag zich
zelf terug op de voorplaat van
Moesson van 1 oktober jl. en zij
gaf ons de namen van enkele
anderen op de foto.
Hier volgen ze:
1e rij v.l.n.r. Netty Fortgens,
Meyer, Fred Maliën, Philips, Rob
Herklots, Frank ten Hoedt.
2e rij knielend, vanaf 3e van
links: Nelly Staverman, Theo
Lutz, Mieltje de Vries, Zusje van
Polanen Petel, Schmidt, Ferry
Jüch, Joke Lemmens, Van Praag.
Linksboven: Miesje en Anneke
van der Riet, Theo de Leau, Piet
de Jager, Jurie de Jong, Emy
Young, Zus Dersjant, Pleun Vol-
ker, Volker jr., Jelly Hemmes,
Dicky Hemmes, Miesje van Ga-
lenlast van Kuyk.
Wie weet binnenkort een reünie
in Scheveningen van oud-Ban-
doengers op Scheveningen I
Ook Lientje van Leeuwen (thans
wonende in Kaag) heeft zichzelf
en anderen herkend: Johnny Cor-
smit, Benny Roelofz Valk, de
meisjes Berenschot en Holst Pe
likaan, Jetty Boxman, Liesje en
Dolf v.d. Oyen. Verder Jules Per-
ne, Fanny Gebing, Dolf Mulder,
Max Sultan van Pontianak, meis
jes Versieyen, jongens Hille en
Valk. Lientje schrijft dat het nu
echt niet allemaal 80-ers zijn.
Zelf is ze pas in de 60.
2
