MAIN
TJONGKLAK
(DAKON)
O
00°"° °o'o o0
O
«0 o o o o o Q
°OoooooO
U° oo ooo°U
Q o o o o o o
O o O
O O O O
A
O
o o O O o
O
deze kosong?
O
O
o O O O O
*~l
I J. G. YSSEL DE SCHEPPER
1 ALLE VERZEKERINGEN I
Omdat verschilende lezers ge
vraagd hebben naar de regels
van het tjonklak-spel, is hieron
der in verkorte vorm het in Tong-
Tong van 1 mei 1975 gepubli
ceerde artikel van J. H. v.d. Walle
over dit aangename tijdverdrijf
nog eens opgenomen.
Zo wordt er gespeeld
Tjonklak kun je met 16 kuiltjes doen.
Veertien kleine en twee grote. Zo:
Als het laatste steentje valt in een leeg
eigen kuiltje (geen gudang), waduh, he-
weldeh dese! De speler, bij wie dat
lukt, moet alle steentjes uit het bakje
er recht tegenover pakken en in z'n
gudang doen. Z'n beurt is dan voorbij
en de ander moet verder spelen.
daar di-ambil
"li
Die grote bakjes zijn een soort gu-
dangs. De helft van de kuiltjes is van
A, de andere helft van B. Elke speler
heeft z'n gudang links - en z'n kuiltjes
aan zijn eigen kant van het bord.
Eerst zitten er in elk klein bakje zeven
steentjes (of schelpjes of bruine bo
nen of pitjes) en zijn de gudangs leeg.
Zoeten. Wie wint, begint. Die pakt de
steentjes uit één van z'n vakjes. Alle
steentjes. En nu maar strooien. Eerst
naar links gaan, langs de eigen gudang,
dan naar rechts en dan weer terug:
In elk klein kuiltje dat gemampird
wordt, één steentje laten vallen en ook
in de eigen gudang. Niet in de andere.
Als het laatste steentje in een bakje
komt, waar wat in zit, ajo terus! Alle
steentjes uit dat kuiltje pakken en dan
puter lagi! Geeft niet, of dat bakje niet
van jezelf is.
Komt het laatste steentje in de eigen
gudang: ook doorgaan. Met de steen
tjes uit een eigen klein kuiltje. Uit
welk? Mag zelf weten
Dan: weer spelen als eerst. Wie de
meeste dode bakjes heeft, begint nu.
Als de steentjes van één van de twee
op zijn, weer even tijd voor omong-
omong, en itjip dit en itjip dat. En zo
maar door, door, tot één speler minder
dan zeven steentjes heeft, om weer in
z'n bakje te doen.
Sommige mannen durven geen tjong-
klak te spelen. "Vrouwenspel", zeggen
ze. Gekheid natuurlijk.
In de ene streek zijn de mancalaspel-
letjes alleen voor vrouwen. In de ande
re alleen voor mannen. Mefuhva b.v.
(met wel 112 bakjes) - in N. Transvaal
- mag niet door vrouwen worden ge
speeld. Het wordt ook niet gespeeld
als het donker is geworden, omdat
er dan veerovers kunnen komen. Wordt
gezegd.
In de regentijd mogen geen pitten als
steentjes gebruikt worden. Dat zou
donderbuien aantrekken.
Ketik - ketik - ketik - ketok. Bijna over
al in Indonesië zijn mancala-spelletjes
gespeeld. Niet altijd dezelfde. Overal
hadden ze een andere naam (zoals b.v.
Meusuëb op Atjeh, Matu op Sumba en
Galatjang in Dara-dara op Celebes).
Zouden ze daar nóg bekend zijn?
En als het laatste steentje, dat je los
laat nu in een leeg bakje komt, aan
de overkant van het bord? Ook dan
is de beurt voorbij. Alleen: nu mag er
niets gepakt worden, om te simpan.
Er wordt gespeeld tot één van de spe
lers geen steentjes meer in z'n kuiltjes
heeft. De ander brengt dan alles, wat
hij nog in z'n bakjes heeft naar z'n
gudang. Wie de volste gudang heeft,
wint.
Je kunt ook zeggen: "Wat wint? Wie
wint?" Nietes! Ajo, even berdjadjan en
dan pukul terus!" Berdjadjan waarmee?
Nou, heel gewoon, met pisang goreng
en met saté, met rempèjèh, lemper
met gimbal met gandos, mettem-
peh, tahu, met ach schei uit, straks
helemaal gniler, ikke
Doorgaan maar! Als er verder wordt
gespeeld, neemt elke speler de steen
tjes uit z'n gudang en doet er telkens
weer zeven van in z'n bakjes. Hij moet
eerst z'n kuiltje helemaal rechts vullen,
dan dat ernaast, enzovoort.
Hier beginnen
J. H. v.d. Walle
Hier beginnen
In elk bakje komen nu zeven steentjes,
ofniets. Steentjes, die niet in de
kuiltjes mogen, moeten terug in de
gudang. Vakjes zonder steentjes: mati!
Doen niet meer mee.
FLORES-MOLUKKEN REÜNIE
Op zaterdag 27 april a.s. vindt in de
Houtrustrotonde te Den Haag de 20e
Flores-Molukken reünie plaats. Ook ex-
gevangenen uit de Singapore- en bur
gerkampen alsmede hun introducées
zijn op deze dag hartelijk welkom. Het
samenzijn vangt aan om 15.00 uur en
duurt tot middernacht. Om 17.30 uur
wordt er gegeten.
De kosten p.p. bedragen 35,incl.
maaltijd en 20,excl. maaltijd. Dit
bedrag, of een veelvoud ervan, dient
vóór 15 april a.s. overgemaakt te wor
den op gironummer 199.945 t.n.v. pen-
ningm. Flores-Molukken Reünie te Den
Haag. Het bank- of giroafschrift dient
als toegangsbewijs. Maaltijdbonnen
worden aan de zaal verstrekt.
Alle verdere informatie kunt u inwin
nen bij: L. JACOBS, Enschedelaan 63,
2541 CH Den Haag, tel. 070 - 67 77 15.
iniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii|jt
Alg. Assurantiebedrijf "Argo" j
j Kantoor en woonhuis Corn, de Witt-
laan 83, Den Haag, Tel. 070 - 55 71 72
miiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiï
21
