Landhuis Tandjoeng Oost in vlammen opgegaan
TUNAS Trade, Tours Travel International B.V.
Elke bewoner slaapt in een staalbuis-
ledikant met kapokmatras op een wit
laken en een gestreepte deken. Boven
dien heeft elk bed een witte klamboe,
die 2 keer per jaar in de Kesusteran
gewassen wordt.
De gebouwen zijn alle oud en wrak;
voortdurend moeten ze worden opge
lapt, maar ze hebben tegelvloeren, ze
zijn licht en luchtig en ze zijn schoon!
Men leeft en werkt op Sani in strikt
coöperatief verband; de vrouwen be
reiden de gemeenschappelijke maal
tijden, de mannen werken op het land
of in de kippenfarm of op het erf. leder
naar eigen lichamelijk vermogen! Want
2 mannen lopen met een beenprothe
se, van vele anderen zijn handen en
voeten geschonden en meestal liggen
er een paar op bed met koorts en pijn
als gevolg van de beruchte re-aktie.
Maarieder krijgt evenveel
Behalve onderdak, voedsel en me
dische verzorging, krijgt iedereen Rp.
3.500,per maand zakgeld en Rp.
4.000 per kwartaal kleedgeld. Dat is
echt geen vetpot, maar er zijn zeer
velen die het met minder moeten doen.
Enze werken er hard voor I Op
Sani II staat een polikliniek (een sa
menwerkingsverband van de Zusters
en de Overheid) waarvan ook de be
volking in de omtrek druk gebruik
maakt.
Iedere dag is één van de Zusters dus
op Sani aanwezig en ook Zr. Giovanni
en Br. Leo (de 2 enthousiaste initiatief
nemers en leiders) komen er regelma
tig even binnenwippen.
De 24 leprozen van Sani hebben uit
hun midden een bestuur gekozen, be
staande uit 1 vertegenwoordiger van
de oudere mannen, 2 van de jongere
mannen en 1 van de vrouwen. Regel
matig wordt vergaderd en alles ge
schiedt in open overleg, ledereen kan
zich persoonlijk overtuigen van de
oogst en de eierproduktie; de verkoop
van eieren gebeurt op een open ga
lerij waarbij iedereen aanwezig kan
zijn. Natuurlijk zijn er weieens proble
men, maar die worden meestal in on
derling overleg opgelost. Vanzelspre-
kend is er een vast kader van regels
die uitsluitend het welzijn van Sani
beogen. Wie het projekt wil verlaten
om een kansje te wagen in de "echte"
maatschappij, krijgt na veel praten en
adviezen een startkapitaal mee. Sinds
het bijna 15-jarig bestaan van Sani
hebben 25 personen de sprong
"naar buiten" gewaagd.
Van 8 hunner weet Zr. Giovanni zeker
dat ze zich met succes hebben kunnen
handhaven. Bij anderen is het mislukt,
die zitten in leprozerieën en andere
projekten in de omgeving. De deur van
Sani blijft voor hen gesloten, want hun
plaats is allang ingenomen door een
ander. Er is nl. een wachtlijst van ge
gadigden, omdat Sani goed bekend
staat, óók bij de Overheid. Uitbreiding
is mogelijk maar wordt niet nage
streefd. "We kunnen dat niet behap
pen," zegt de nuchtere Amsterdamse
Giovanni.
(wordt vervolgd)
Het Huis Tandjoeng Oost (ook wel Huis Groeneveld genaamd), aan de weg tussen Jakarta
en Bogor. (Foto Ned.-lndië Oud en Nieuw)
In de voormiddag van 8 mei is het oude landhuis Tandjoeng Oost in vlammen
opgegaan. Tragisch was dat er juist plannen werden gemaakt om het oude huis
tot een museum te herscheppen, maar nu resten er slechts geblakerde muren
en zullen die museumplannen wel voorgoed van de baan zijn.
Uit het door pater Adolf Heuken S.J. geschreven en samengestelde boek "His
torical Sites of Jakarta" (Cipta Loka Caraka, 1982) destilleer ik het volgende
Het lid van de Raad van Indië, Pieter van den Velde, kocht de grond van de
verbannen kapitein der Chinezen en de Regent van Tjiandjoer, Aria Wiratanoe
Datar. Rond 1756 begon hij het huis te bouwen maar overleed reeds in 1759.
Het huis plus landgoed ging toen achtereenvolgens over in de handen van
Adriaan Jubbels en Jacobus Johannes Craan. Via de dochter van de laatste werd
het landgoed eigendom van de suikerlord Willen Vincent Helvetius van Riems
dijk, maar die besteedde niet veel aandacht aan zijn landgoed. Anders dan een
van zijn 24 kinderen, Daniël, die er een modelboerderij van maakte met 6000
koeien. Dat was zo rond 1830.
Daniël vertoonde zich zelden in Batavia en sprak beter Maleis dan Nederlands.
Hij was getrouwd met een inheemse, Mea, bij wie hij drie dochters kreeg. De
oudste heette Diana en trouwde met Tjalling Ament. Haar graf samen met nog
13 andere leden van de familie Riemsdijk-Ament ligt nog, zij het in verwaarloosde
toestand, op het oude landgoed. Na haar dood ging het oude landhuis met lande
rijen over in het bezit van de familie Ament, ook een bekende naam uit het
voorbije Tempo Doeloe.
Na de japanse bezetting werd het huis een woonkazerne van de indonesische
politie, d.w.z. dat hun families daar woonden. En net zoals in de oude tangsi's
vroeger kookt ieder gezin daar, dikwijls binnenshuis, zijn eigen potje. Vroeger
op houtvuur, nu op petroleum komfoortjes. En zo is het gebeurd, op die morgen
van de 8ste mei. Een baboe (o neen, "pembantoe roemah tangga" moet je nu
zeggen) was in slaap gevallen naast het brandende komfoortje en had niet in de
gaten dat het ontploft was en dat de vlammen reeds langs de muur naar boven
lekte. In minder dan drie uren was Tandjoeng Oost een uitgebrand geval.
Samen met de oude Harmonie weer een stukje geschiedenis van het oude Indië
voorgoed voorbij.
D.H.
385 Beeklaan Telex: 34193 tunas nl.
2562 AZ DEN HAAG Telefoon 070 - 63 92 27 63 89 94
Uw Indonesië en Verre Oosten reis op de maat van uw beurs en wen
sen gesneden
Agent voor Europa van P.T. TUNAS INDONESIA TOURS TRAVEL Jakarta
Kantoren: Medan, Padang, Yogya, Surabaya, Bali, Ujung Pandang, Bandung,
Singapore, Hongkong, USA.
V,A'
f."r
35
