Scheepsrecht
cAngrek^Èoelan
door A. F. Calkoen
Het was begin 1940 toen ik met de andere leden van ons Medans advocaten
kantoor bij de oudste partner Mr. Timmer ontboden werd. Het ging over een
aangelegenheid waarin een van onze allerbelangrijkste cliënten, de Koninklijke
Petroleum Mij. onmiddellijk rechtsbijstand en actie onzerzijds vroeg. Wat was het
geval Voornoemde Oliemaatschappij had een aanzienlijk bedrag te vorderen
terzake van diesei-olie geleverd aan 2 Duitse vrachtschepen. Die zouden spoedig
de haven van Sabang aandoen om daar voor de laatste maal in Nederlands Indie
brandstof in te nemen.
Maar het was al te laat, want na uit
varen vielen de vrachtschepen in de
macht van de fregatten van de Royal
Navy die hen opwachtten op de hoge
zee en opbrachten naar Singapore.
Daar werd bij onderzoek heel wat oor
logstuig aan boord aangetroffen. De
schepelingen werden in Brits Indië ge-
interneerd. Voor hen was de oorlog
afgelopen. De schepen werden in ge
bruik genomen door Engelandonze
bondgenoot na Hitlers inval in Neder
land luttele weken later.
Ondanks allerlei pogingen was de
Koninklijke Petroleum Mij. er niet in
geslaagd van de Duitse reders een
cent te ontvangen voor een aantal
brandstof-leveranties en als die sche
pen na in Sabang diesel bijgepompt te
hebben het zeegat zouden kiezen kon
men vermoedelijk naar betaling fluiten.
Daarom had de Shell manager in Me-
dan van zijn hoofd-directie opracht ge
kregen alles op alles te zetten voor
onmiddellijke en totale invordering. De
beste en laatste kans daarvoor was om
conservatoir beslag te leggen op de
schepen, dus deze aan de ketting te
laten leggen in de haven van Sabang
tot zekerheid en volledige betaling door
de Duitse reders.
Vlot verdeelde mijn chef de voor om-
streven doel te vervullen werkzaam
heden onder zijn medewerkers. Maar
naast het belang van cliënte was er
nog een ander aspect aan deze zaak.
Er bestonden aanwijzingen dat de Duit
se schepen een nogal mysterieuze reis
hadden gemaakt, wapens en andere
contrabande aan boord hadden en
bepaald geen gewone vrachtschepen
waren.
Daarom kon worden verwacht dat de
brandstof en of vivres bij Sabang grote
Nazi-kapiteins bij het innemen van
haast zouden maken om toch vooral
na het uitlopen van de haven niet in
handen te vallen van de Royal Navy.
Het was dus zaak spoed te betrachten
met het leggen van scheeps-beslag en
dat zo efficiënt te doen dat de schepen
onmogelijk uit zouden kunnen varen
zonder toestemming van de haven
meester.
In de door Jan Piet Timmer voortreffelijk
geleide gedachtenwisseling werden
spijkers met koppen geslagen. Mr. Ar
nold van Rossem, die met de uitvoering
belast werd, attendeerde op de moge
lijkheid van geweldadig verzet van de
nazi-schepelingen tegen het te leggen
scheeps-beslag... wat natuurlijk steeds
een beschamende en vernederende er
varing is voor een zeeman. Daarom
adviseerde hij dat het beslag gelegd
zou worden "met de sterke hand" d.w.
z. met bijstand van Rijkspolitie onder
verantwoordelijkheid van het binnen
lands bestuur van Atjeh.
Mr. Timmer vond dit een goed idee en
zou terzake contact opnemen met de
Gouverneur van Sumatra die bevoegd
was om de betrokken civiele en mili-
10
taire autoriteiten telegrafisch in de
kwestie te betrekken. Ik slaagde er
gelukkig vlot in om van de President
van de Raad van Justitie te Medan
machtiging te krijgen, om beide sche
pen in Sabang, dus nog in het ressort
van dit rechtscollege aan de ketting te
leggen tot zekerheid van de schuld aan
de Shell.
Van Rossem maakte telefonisch en te
legrafisch de nodige regelingen voor
Sabang en zodra de gerechtelijke stuk
ken in zijn bezit waren vertrok hij in de
namiddag per huurauto volgeladen met
benzine jerrycans en met een betrouw
bare chauffeur naar Kotaradja en Sa
bang. Dat werd een eindeloze nachte
lijke rit vertraagd doordat grote kudden
vee soms de vrij smalle weg versper
den en door bandenpech. Van het na
tuurschoon van Noord-Sumatra zou hij
meer genieten op de terugrit.
Bij zijn aankomst in Sabang waren de
autoriteiten volgens afspraak paraat
Middels motor-barkas ging de advo
caat vergezeld van een kleine eenheid
gewapende politie aan boord, stelde
de gerechtelijk stukken tot scheeps-
beslag in handen van de kapiteins tot
hun woede en schrik. In normale tijden
worden schepen inderdaad met een
ketting met de kade verbonden al dan
niet verzegeld; maar een lak is snel
verbroken, een ketting gemakkelijk
doorgezaagd. Men had te doen met
strijdvaardige tegenstanders en over
duidelijk waren meer doeltreffende
middelen vereist om de schepen te im
mobiliseren. Daarom had de advocaat
uit Sabang een scheepsmachinist mee
genomen. Toen deze laatste aan de
slag ging om een onderdeel van de
scheepsaandrijving te demonteren en
kapitein en schepelingen in de smiezen
kregen dat ze dan de plaat niet meer
konden poetsen, wilden ze zich daar
tegen verzetten. Duitse machinisten
trokken boos revolvers en schepelin
gen liepen morrend te hoop om demon
tage te verhinderen. Maar Mr. van Ros
sem gaf geen krimp, dat lag niet in zijn
natuur en de Duitsers gaven hun rebel
se houding op onder dreiging van
karabijnen en klewangs der veld-poli-
tie. Even goed ging het verder verloop.
De Duitse reders betaalden de volle
dige brandstof-claim plus rechtskosten
in ijl tempo, om maar zo spoedig mo
gelijk het beslag opgeheven en de
schepen het zeegat uit te krijgen.
Ons reservefonds voor moeilijke dagen
Moesson wil geen subsidie. Het wil voort
bestaan alleen als U dat wilt. Met uw steun
poekoelen wij teroes
Hieronder laten wij, onder hartelijke dank
zegging aan alle schenkers, de verant
woording volgen van de giften die zijn
binnengekomen voor het reservefonds voor
Moesson over de maand juni 1985.
E. C. van Ahee 25,(in de nrs. 19 en 20
werd per abuis vermeld A. C. van Ahee);
J. C. v. Altenburg 25,A. Burg 10,A.
M. H. de la Croix 10,J. A. Dubois 25,
J. L. M. Dijkgraaf 10,-; L. C. F. de Graaff
25,H. A. Grieshaber 10,T Heijman
10,—; V. Huitink 10,—; J. C. L. Jansz 10,—
H. Kohlbrugge 10,R. Mariouw 40,
B. M. Naberman 20,J. A. Pieters 50,
H. de Quant 10,F. J. J. Robberson-Mo
lenaar 50,L. M. Robilotti 10,J. J.
Schlette-Bonjer 100,R. Sebo-de Graaff
25,L. E. V. Simao 10,W. Stout 25,
I. Volmer 20,G. Vroomen 3,N. H.
Wichers-Bleckmann 10,J. Willemsen-
Sterckx 10,N.N. 12,20.
Totaal ontvangen in juni '85 f 575,20
Voor het K.N.I.L. in juni ontvangen:
Mevr. E. Intveld 100,
Voor STAL 18 in juni ontvangen:
J. Olive f 400,
de orchidee
voor Uw vensterbank.
en andere soorten.
Dagelijks geopend van 10 - 5 uur,
ook op Zaterdag.
Orchideënkwekerij
D. J. Kloezeman
Karstraat 15, Bemmel (Betuwe)
einde A 15, driemaal rechtsaf
