HERINNERINGEN BIJ EEN KALI
I-
De droge bedding van de Ciliwung in Bogor, vlak bij de grole pasar bij de botanische tuin.
(Foto: Rogier)
Op weg via de oude route van Jakarta
naar Bandung, zette ik in Bogor aan
gekomen de auto aan de kant om een
foto'tje te maken. Ik deed dat op de
Grote Postweg ongeveer daar waar
de voormalige Laan v.d. Wijck op uit
komt. Ik had een panoramisch uitzicht
op een dal waar de Kali Ciliwung, voor
af nog stromend door de Botanische
Tuin, naar weg verder vervolgde. Dat
gedeelte werd "Het Tranendal" ge
noemd en de woonwijk daarboven nog
steeds "Kota Paris".
Toen ik daar zo stond gingen mijn ge
dachten terug naar mijn jeugdjaren. Nu
ik volwassen en dus ook groter ben
geworden maakte de rivier op mij geen
indruk meer. Misschien wel weer als
het zou gaan banjiren, het bruine wa
ter koken, de golven wit-schuimende
koppen krijgen en de stroom versnel
len, zodat je al meedrijvende met de
benen vooruit, rekening dient te hou
den met obstakels als stenen onder
het wateroppervlak. Nu lijken er in de
rivierbedding meer grote keien te lig
gen dan dat er water is.
Voordat er beneden in het dal wonin
gen werden gebouwd was het een
sawahlandschap waar ook karbouwen
graasden. Als de kudde voor een bad
naar de kali werd gedreven, sprong ik
van een "galangan" op één van de
brede ruggen. Ter geruststelling van
het dier uitte ik dan kalmerende klan
ken als: "Lod-lod-lod" Zo reed ik dan
op een karbouw met de kudde het
water in.
Toch zou het een mooie foto kunnen
worden met de hangbrug over de ri
vier en de bambustoelen op de voor
grond. In mijn jeugd zou ik hier nim
mer zijn blijven staan in bewondering
voor het landschap, aangezien de maat
staven om iets mooi te vinden vroeger
voor mij op een heel ander vlak lagen.
In mijn jeugd zou ik een vogel pas
mooi gevonden hebben als die uit ge
negenheid voor je op je schouder wilde
blijven zitten, ongeacht de kleur of die
nou geel zou zijn als de kapodang,
grijs als de kutilang of zwart als de
kaleng. De kutilang zou bovendien van
het veld opspringende of opvliegende
insecten navliegen en daarna op je
schouder terugkomen. Nu echter vind
ik vogels pas mooi in volle vrijheid in
de natuur.
Hier in de buurt moest ergens de be
tonnen trap zijn waarlangs je naar be
neden kon komen. Naar de badplaats
van de familie Goodliff en de kali
Toen ik nog niet voldoende was ge
groeid leerde ik zwemmen bij "De
Kleine Steen". Wat later mocht ik over
gaan naar "De Grote Steen" en ein
delijk veel later naar "De Torpedo
Steen", met de jongens van het St.
Vincentius Weeshuis.
Daar aan de kant was een boom die
ons gelegenheid gaf om haar stam te
beklimmen en van een zekere hoogte
in het water te springen. Die boom is
er nu niet meer. Ik bleef nog voor kor
te tijd verzonken in gedachten toen de
treurige herinnering aan mijn twee jaar
oudere broer mij overviel. Met hem
zwom ik toen veelvuldig in deze kali.
Hij was een goede zwemmer. Toch
verdronk hij in de Kali Cisadane bij
Tangerang. Tijdens de landingen van
de Japanse troepen aan Java's noord
kust was hij commandant van een bri
gade dienstplichtigen. Hij zwom de
rivier over om het terrein aan de over
kant, van waaruit schoten klonken, per
soonlijk te verkennen. Toen hij terug
zwom zagen zijn manschappen dat hij
halverwege plotseling in het water ver
dween. Het kon kramp zijn geweest.
Aangezien zijn lichaam niet werd te
ruggevonden, kwam hij op de lijst van
vermisten.
Ik kwam weer tot mijn positieven door
een stem vanuit de geparkeerde auto
die informeerde of de foto inmiddels
gemaakt was. Teruglopend in de rich
ting van de auto keek ik nog even naar
de met kenaribomen omzoomde Laan
v.d. Wijck. Als iemand in mijn jeugd
jaren zou hebben beweerd, dat hij die
laan mooi vond, zou ik hem niet be
grepen hebben. Nu vind ik die inder
daad mooi, hoewel toch niet zo mooi
als die eerder was geweest.
J. F. BERKHOUDT
galangan verhoogde
sawahafscheiding
kepodang wielewaal
kutilang lijsterachtige zangvogel
kaleng spreeuw (buffelpikker)
kaleng mas edelspreeuw
19
