liD üJÜJb'tL Wffl QJËlMJtD EJH
"Toen ik de reeds volle Pendopo
Agung Sasonosewoko (troonzaal) be
trad, voelde ik alsof een andere we
reld mij had omgeven. De geur van
Melati en Kenanga bloemen vermengd
met wierook, drong door alles heen
en maakte mij duizelig en bevangen.
Een gevoel van gelukzaligheid over
kwam mij omdat ik dit elk jaar mag
meemaken. Nadat de Sunan plaats
had genomen op zijn Dampar Kencana
(troon) gaf hij de naderbij gekropen
Nyai Tumenggung opdracht om te be
ginnen. Op dat moment kon men een
speld horen vallen. Plotseling wordt
de stilte verbroken door een hoge
toon van de heilige rebab Kyai Gran-
tang (een tweesnarige viool), die de
Suluk (melodiewijze) Patetan Bedhaya
Ketawang inzet, gevolgd door een
mannelijk koor, slechts bijgestaan door
enkele gamelan instrumenten, t.w. de
Gendér en de Gambang (een bronzen
en houten Xylofoon)."
Onder het beheerste gezang van deze
Suluk Patetan Bedhaya Ketawang,
verschijnen de 9 Bedhaya vanuit het
binnenste van de Kraton, de Dalem
Ageng Probosuyoso, langzaam en
statig, de ogen neergeslagen in volle
bruidstooi in de troonzaaJ, gaan links
om van achter de troon, totdat zij voor
de vorst gezeten de gebruikelijke
sembah hebben gemaakt in afwach
ting op het teken van de vorst, dat de
dans kan worden begonnen. De Be
dhaya zijn getooid in een donkerblau
we kain dodot Banguntulak Alas-ala-
san, slechts voor deze gelegenheid,
waaronder uit tussen de enkels een
sleep van wijnrood gebloemde cindé
zijde. Om het middel een gouden gesp
bezet met juwelen, waaraan ook de
sjerpen (Sampur) van cindé zijde zijn
vastgemaakt, nodig voor gebruik bij
de dans. Het haar achterover gekamd
tot een brede haarwrong opgevangen
in een netje van melati bloemen (Bo-
kor Mengkureb) met daarin een gou
den haarspeld in de vorm van een
Garuda-Mungkur. Aan de bovenkant
van de haarwrong gouden haarspelden
met uitstekende spiralen waarop vlin
der-motieven (Cunduk Mentul). Een
platte kam met juwelen bezet (Cunduk
Jungkat) midden op het hoofd. Rechts
en links op het voorhoofd bij de haar
lijn enkele gouden met briljanten be
zette decoraties. Opmerkelijk is de
lange tros (ca. 1 m) van geregen me
lati bloemen, die vanachter de haar
wrong over de rechterschouder naar
voren komt te hangen tot bijna voorbij
het middel. (Tibo Dhadha).
De 9 Bedhaya hebben eik een naam:
no. 1 heet Batak, no.'s 2 en 3 Èndèl
ajeg en weton, 4 en 5 de Apit ngarep
en mburi, no. 6 de Apit Meneng, no. 7
de Gulu, no. 8 de Dhadha en de laat
ste no. 9 heet Boncit. De Bedhaya
Ketawang bestaat uit 3 bedrijven. Het
eerste gedeelte duurt ca. 16 min., het
tweede bedrijf duurt het langst n.l. ca.
40 min., en het laatste bedrijf onge
veer een half uur. Met de pauzes tus
sen de bedrijven duurt de opvoering
ongeveer 100 min. Volgens Pangeran
Hadiwidjojo heeft hij nog meegemaakt
dat een opvoering 2y2 uur duurde, be
hoorlijk ingekort dus.
Na de afscheids-sembah aan de vorst
verlaten de 9 Bedhaya even plechtig
en statig als bij opkomst de troonzaal,
maar gaan nu rechtsom voor de troon
naar het binnenhuis van de Kraton, de
Dalem Ageng Probosuyoso. Na het
einde van de Patetan Bedhaya Keta
wang ca. 8 min., staat de Sunan op en
begeeft zich eveneens in de richting
van de Dalem Probosuyoso, gevolgd
door zijn Ampilans, dragers van de
Rijkssieraden, onder de tonen van de
traditionele Gending (melodie) Colo-
pito of Undur-undur Kajongan. De
ceremonie is dan ten einde.
Behalve het vrouwelijk koor bestaan
de uit ca. 9 zangeressen, de Sindènan
Bedhaya Ketawang Ageng, die om
beurten de diverse fasen van de dans
bezingen, is de gamelan begeleiding
zeer summier. Slechts 5 instrumenten
spelen mee; de Kendang (een grote
FONDS RESTAURATIE
KRATON SURAKARTA
Bijdragen voor de restauratie van de
kraton kunnen worden gestort op
Spaarrekeningnr. 3576.147.225 t.n.v.
Coöperatieve Rabobank "Schevenin-
gen" B.A. onder vermelding van:
"Fonds Restauratie Kraton Surakarta".
Het postgironr. van de Bank is 262130.
Totaal binnengekomen bedrag per 29
november 1985: f 3.479,Alle be
gunstigers van het fonds hartelijk dank
voor hun gift
trom), de Kenong en de Ketug (een
grote en kleine liggende gong), de
Kemanaks (op bananenschillen gelij
kende bronzen metalen), die tegen
elkaar geslagen een monotoon cadans
geven, zoals 121 - 121 - 121 etc. speci
fiek bij Bedhaya en Serimpi dansen,
een heldere duotoon; en ter afsluiting
de grote Gong.
Na dit gelezen te hebben, zult U
zich waarschijnlijk afvragen, wat is nu
de betekenis en de bedoeling van dit
alles? Nu dan, volgens Surakartase
Kraton-kringen c.q. Pangeran Hadiwi
djojo, is de Bedhaya Ketawang de
zinnebeeldige huwelijks voltrekking
tussen Kanjeng Ratu Kidul Kencana-
sari, de Godin der Geesten, die haar
Kraton heeft op de bodem van de
Javaanse Zuidzee genaamd Sakadho-
mas Bale Kencana, met de Panemba-
han Sénopati Ingalogo Soetawidjaja
(1575-1601), stamvader van de Mata-
ramse vorsten.
De Bedhaya Ketawang is dus een in-
wijdings ritueel van een nieuwe dynas
tie. Het huwelijk tussen de zichtbare
en onzichtbare wereld, versterkt de
macht (sakti) van de regeerders van
Mataram. Het spreekt dus vanzelf dat
deze Bedhaya-dans tot de meest sa
crale en mystieke ceremonieën be
hoort van het Rijk Surakarta-Hadinin-
grat.
DEELNEMER
LAAN VAN MEERDERVOORT 326A - 2563 AM DEN HAAG - HOLLAND TEL. 070 - 63 39 23
TELEX 32674 NIT-NL.
REISGELDEN
MULTI-TICKET met stopover mogelijkheden in Singapore, Sumatra, Java en Bali,
eventueel ook Bangkokf 2.505,
10-daagse reis Medan-Jakarta inclusief overtocht per boot van Padang naar
Jakarta (vol pension)f 1.100,
10-daagse busreis Java-Bali (dagelijks ontbijt 6 lunches)f 1.200,
Aansluitend is het verblijf op Bali (Sanur/Kutastrand) te verlengen (op basis
van logies ontbijt) per dag v.af 45,
27-daagse reis Singapore, Sumatra, Java Balif 4.975,
3-daagse Lombok-tourf 325,
AL ONZE REIZEN KUNNEN AANGEPAST WORDEN OVEREENKOMSTIG
UW WENSEN EN BUDGET!
19
