HOE MALANG AAN HAAR NAAM KWAM
Wapen van de stad Malang met eronder de wapenspreuk: "Malang nominor sursum
moveor" (Malang is mijn naam, en vooruit is mijn streven).
door Prastomo
Malang groeit gestadig uit tot een grote stad. Langs de grote weg tussen Malang
en Singosari zijn geen rijstvelden meer te zien. Malang is nu dichtbevolkt, daar
om is het klimaat niet meer zo koel als toen, nu is het er iets warmer. De stad
Malang is altijd een schoolstad geweest. Onder de Nederlandse regering had
de stad genoeg middelbare scholen, zoals HBS en AMS en andere particuliere
middelbare scholen. Nu heeft Malang haar eigen Hogescholen, zoals de Univer-
sitas Brawijaya, de Universitas Merdeka, de Universitas Mohama diyah en Nah-
datul Ulama. Men heeft ook seminaries, zowel Protestantse als Katholieke.
Het koele klimaat van Malang komt
door de omringende hoge bergen, de
Ardjoeno in het Noorden, het Tengger-
gebergte en de Semeroe in het Oosten,
de Kawi in het Westen en de Keloed
met haar gevaarlijke aktieve krater in
het Zuiden. De Telaga Wendit aan de
grote weg naar Toempang in het Oos
ten is een trekpleister voor toeristen,
lokale en buitenlandse. En in het Zui
den in Karangkates heeft de regering
een groot kunstmeer gebouwd dat heel
Oost Java van electriciteit voorziet.
In het jaar 1938 werd bij Gouverne
mentsbesluit het motto van het stads
wapen aangenomen "Malang Nominor,
Sursum moveor"' (Malang is mijn naam
en vooruit is mijn streven). Tijdens het
50 jarig jubileum van de stad Malang
in 1964 kreeg Malang een nieuw mot
to, Malangku Qeswara", gekozen
door de beroemde Prof. Dr. R. Ng.
Poerbotjaroko. Malangku geswara is
een naam van een tempel, gebouwd
tijdens de regering van Ken Arok, 7
eeuwen geleden, vermoedelijk liggend
in de stad Malang of in de buurt daar
van, maar tot nu toe nog niet gelokali
seerd.
In een akte van het jaar 907, bekend
als de Piagam Kedoe, en in een an
dere akte de Piagam Singhasari, werd
de naam Bathara Malangku geswara
reeds vermeld, verder was er in ge
schreven dat degene die de Piagam
bezaten, vereerders waren van Bathara
Malangku geswara, Bathara Puteg-
16
wara of Putikeïwara, Kutusan en Tu-
legwara. De tempel werd gebruikt als
begraafplaats van de regeerders of
koningen. Verder kreeg de tempel de
naam van degene die erin was begra
ven.
Koningen na hun dood kregen een ere
titel Bathara, zoals Malangku geswara.
Na zijn dood werd Bathara Malangku
geswara en de tempel waarin hij was
begraven genoemd Candi (Tempel)
Bathara Malangku geswara.
Malang is ook de naam van een heu
vel, de Gunung Buring, ook Gunung
Malang genoemd. Op de top daarvan
werd eens een tempel gebouwd. Men
bouwde toen tempels niet op bergen,
maar op heuvels, die gemakkelijk te
bereiken waren.
Volgens Krom en Stein Callenfels was
een andere naam van Gunung Buring
"Palendit" of "Wendit", tijdens Ken
Arok's tijd reeds bekend om haar
mooi uitzicht. Sommigen meenden dat
Malang iets negatiefs zou betekenen,
zoals ongeluk en pech? Zeker niet, in
Bahasa kromo of beschaafd Javaans
wordt Malang Mambeng, zoals Pasu-
ruhan Pasedahan en Kediri Kedinten
wordt. Het is gebleken dat 90% van
de namen van steden, desa's, rivieren,
bergen in Java afgeleid zijn van bomen,
dieren en tempels.
Bijvoorbeeld de stad Banyuwangi
geurig water, Pasirputih wit zand,
Cirebon rivier van rebon (rebon
betekent kleine garnalen), de stad
Semarang omdat zij dicht bij de tem
pel Semar ligt, Sumbermanjing (Sum-
ber waterbron, manjing erin gaan)
dus Sumbermanjing een waterbron
die ineens in de aarde verdwijnt. Het
is dus duidelijk dat Malang een ver
korting is van Malangku geswara.
In de buurt van Kabalon aan de oever
van de Brantas, dicht bij de tegen
woordige Chinese begraafplaats, was
een grot waar men kon mediteren. Tot
nu toe is die plaats nog gebruikt door
ahli-ahli kebathinan (filosofen). Daarom
was Kabalon toen ook drukker be
zocht dan andere plaatsen, maar niet
zo druk als Singhasari de hoofdstad.
In Negara Kertagama is ook geschre
ven dat Kabalon ook de plaats was
waar Dewi Koesoemawardhani of Bhre
Lasem (Mooie vrouw) zetelde. Zou
het tegenwoordige Kampung Kebalen
dicht bij Kotalama en Kotabedah het
bovengenoemde Kabalon zijn? Best
mogelijk, want Dewi Koesoemowar-
dhani, als enige troonopvolgster, moest
zich terugtrekken om te mediteren op
stille plaatsen dicht bij de tempels
waar haar voorouders begraven wa
ren, voordat zij gekroond werd. Een
van haar voorouders is Bathara Ka-
genengan, waar de tempel Bathara
Kagenengan in de buurt van Kebalen
ligt.
Waarom werd Kebalon in Malang ver
anderd en was Malang populairder
dan Kabalon? De naam Kabalon was
toen populair voor de adel, nakome
lingen van Ken Arok en andere be
langrijke personen, terwijl het gewone
volk de naam Malang (ku geswara)
verkoos omdat het iets heiligs inhield.
Volgens "The History of Java" van
Raffles, behoorde Malang in 1812 tot
de Residentie Pasaruan met de hoofd
stad Pasuruhan. Misschien nadat men
plantages in de omgeving bouwde en
spoorwegen aanlegde, achtte de re
gering het nodig om de hoofdstad van
Pasuruhan naar Malang te verplaatsen.
In 1824 kreeg Malang haar eerste
Resident.
Een paar jaartallen
1767 - Malang bezet door de VOC, in
die tijd was de Bupati Adipati
Malojokoesomo.
1812 - Malang behoorde tot de Resi
dentie Pasuruan. De Regent
was Toemenggung Kartonegoro
1824 - Een Resident werd benoemd.
1828 - Malang kreeg een plein
(Aloon-Aloon)
1914 - 1 April. De stad Malang werd
een gemeente, maar had nog
geen burgemeester. Resident
Broekveldt was voorzitter van
de gemeenteraad met als leden
8 Europeanen, 2 Indonesiërs
en 1 vreemde Oosterling.
1915 - Waterleiding werd aangelegd.
1930 - Malang kreeg een Gemeente
kantoor.
- Wethouderschap gevormd met
R. Soekardjo Wirjopranoto en
Mr. G. L. Kelder als leden.
