Kucubung of Ketjoeboeng
SCHILDERIJEN
Doornappel - Datura
De Datura of doornappel uit de familie
der Solanaccae of Nachtschadigen
kent wel 25 soorten. Als éénjarig kruid,
als struik- en boomvormig; gekweekt
en verwilderd.
De plant is net als alle nachtschade-
achtigen giftig. De Datura's hebben
een voorkeur voor vochtige zonnige
gebieden. Men ziet ze veel langs oe
vers. Ze komen overal ter wereld
voor, de mooiste in de tropen. De
plant heeft groene of houtachtige
stengels. De bladeren verschillen van
grootte, zijn gaafrandig, gegolfd, heel
zacht fluwelig behaard en langwerpig
toegespitst van vorm; aan het begin
van de voet ongelijk. De kleur is grij
zig groen. De wortels zijn knolvormig.
De trechtervormige bloemen kunnen
wit, geel, rose of paars zijn. Ze va
riëren in grootte van 8 tot 30 cm. Bij
de struik- en boomachtigen hangen de
bloemen en bij de kruidachtigen staan
de bloemen rechtop.
De Datura Métel wordt 2 meter hoog,
heeft 10 cm lange bloemen die wit of
paars zijn. De bloemen staan rechtop,
de ronde stekelige vruchten hangen;
de talrijke zaden zijn gelig bruin.
De Datura Stramonium wordt wel eens
dolkruid of duivelskruid genoemd en
is bijzonder giftig. In Indonesië groeit
de plant in de bergen. In Nederland in
het wild op bouwland. Dit kruid ruikt
onaangenaam. De bladeren zijn diep
getand en eirond. De 8 cm witte bloe
men en de stekelige langwerpige
doosvrucht staan rechtop. Ze worden
in droogboeketten verwerkt.
Bloemkelk en eigenaardig ongelijk op de
steel ingeplant blad van de kucubung (Da
tura Suaveolens).
Kecubung of Ketjoeboeng
(Datura Candida of witte doornappel)
De Datura Suaveolens draagt grote
hangende bloemen die qua vorm en
kleur op lelies lijken. Ze worden en
gelentrompet genoemd.
De Datura Candida (zie foto) behoort
tot de struik- en boomsoorten. De
bloemen zijn wit, bloeien rijkelijk en
zijn 18 cm lang. De bladeren staan
dicht opeen. Het is een mooi gezicht
om de kinderen te zien - hun armen
vol Datura's - in het berglandschap
van Sri Lanka, die de bus afsnijden
om te trachten de toeristen de bloe
men voor weinig geld aan te bieden.
Tegenwoordig is de Datura hier als
kamerplant te koop. Zomers kan de
plant naar buiten waar hij ingegraven
wordt op een zonnig plekje. Veel be
gieten en bemesten. Om een bossige
struik te krijgen kan men de plant
enige malen toppen. De topjes kunnen
in februari gestekt worden op een
warme ondergrond.
Verder kent men nog de Kucubung
Kasihan met enkele kleine witte bloe
men en de Kucubung merah of itam
met grote dubbele paarse bloemen.
Veel Datura's hebben een bedwelmen
de geur, vooral 's avonds en 's nachts.
Ze lokken daardoor nachtvlinders die
dan voor de bestuiving zorgen.
Als geneeskrachtige plant wordt ze
vele malen gebruikt, o.a.:
De vlezige wortels dienen als anti-
choleramiddel en tegen kiespijn. De
bloemen worden gedroogd, opgerold
en als sigaret gerookt tegen asthma.
De bladeren van de paarse Datura
worden gebruikt tegen reumatiek; Ku-
cubung-olie tegen gezwollen gewrich
ten en oorpijn (indruppelen). Bij kou
vatten worden de ledematen gemas
seerd met een mengsel van Kajoepoe-
tih met Kucubungolie. Tegen maden
wordt het fondament ingesmeerd met
Kucubungolie. De maden raken be
dwelmd en kunnen worden verwijderd.
Niet voor inwendig gebruik
Als men de gedroogde bloemen en
zaden verbrandt en de rook ervan in
ademt raakt men bedwelmd. Zo zegt
men dat dieven via een bamboekoker
tje rook in de slaapkamer blazen. Het
slachtoffer raakt dan in een diepe
slaap en de dief kan zijn slag slaan.
Tegengif; sterke koffie, frisse lucht
en wakker houden.
Een plant met vele eigenschappen.
NETTY SELDER
Als kind maakte ik een schilderij,
Het was in zwart en wit.
Dat witte dat was heel veel sneeuw,
Kale bomen was het git.
Want dat wist je van plaatjes uit Nederland
En Pa vertelde graag er van:
Baantje-glijden, sneeuwpop maken,
De vreugd die je dat geven kan.
Maar buiten scheen de tropenzon,
Een briesje als een warme zucht.
Bamboeblad fluistert heel stil,
Rijstdiefjes in hun vlucht.
Een beeld van zwart en wit zie ik nu,
Gevat in de lijst van het raamkozijn.
De auto's sjlossen langzaam door dat wit.
Waar zou dat strompelend mensje nog moeten zijn
Ik maak een schilderij met veel kleur:
Fel-geel-rood-oranje - veel groen,
Een gloeiend-blauwe koepel daar overheen
Net als zo'n plaatje van Indiëtoen.
P. STOLK
12
