BIJ DE VOORPLAAT (Foto: R. I. Mellema)
TELOKBETONG
Op een paar verloren voetstapjes in Belawan Deli na (waar we op doorreis naar
Europa (60 jaar geleden) op een oceaanstomer moesten overstappen) heb ik in
Sumatra geen sporen achtergelaten. Ik heb er nooit gewoond, nooit gelogeerd,
ben er zelfs nooit meer op doorreis geweest. Wat ik nu erg betreur omdat ik
weet dat het ook niet meer gebeuren zal. Maar ach, er is zoveel in je leven
dat je eens wenste en dat nooit in vervulling kwam, met het verstrijken der jaren
heb je daar wel vrede mee. Je krijgt zoveel andere dingen waar je nooit van
gedroomd had, ja toch?
Toch is Sumatra als een grote onbe
kende aan mijn geweten blijven zeu
ren. Waarom in vredesnaam belandde
ik tegen heug en meug op Bali en
werd ik, toen ik destijds op het punt
stond uitgezonden te worden naar de
Riouw Archipel door een dolle hond
gebeten zodat ik mijn opdracht kwijt
raakte. Werkelijk als iets niet voor je
bestemd is, forget it
Mijn moeder heeft lang op Sumatra
gewoond. Op Padang en Fort deKock.
Mijn zusje en ik waren nog heel jong
toen ze erover vertelde. Ook had ze
als kind in Telokbetong gewoond, zei
ze. Als ze "Telokbetong" uitsprak
gierden we het uit en begonnen elkaar
op het hoofd en rug te slaan van de
pret. Waarom, vraag me niet wat kin
deren van 4 en 6 jaar als koddig er
varen, maar voor ons had Telokbetong
een magische uitwerking op onze lach-
Hierna volgde een geanimeerd ge
sprek met het tweetal Leger der Heils
Officieren, waarvan de een Majoor B.
Pany was, een Javaan en zijn collega
een Batak. Laatst genoemde viel van
verbazing bijna achterover toen bleek
dat deze Belandah op klètèks met hem
in het Maleis kon converseren, omdat
hij zelf geen Nederlands sprak.
Hij was ook onder de indruk dat ik
vlak in de buurt van zijn geboorte
streek, nl. de Batak landen rond de
boorden van het Tobameer, geboren
was. Pohon Linde is nl. een anak Me-
dan. Om een lang verhaal kort te hou
den, we maakten foto's, babbelden
nog wat en wisselden adressen uit.
Vanuit zee vorig jaar schreef ik mijn
nieuwe Sobat Pany, die o.a. aan het
hoofd staat van een kindertehuis in
Medan, een briefje en kreeg later een
alleraardigst schrijven van hem terug,
uiteraard in keurig Nederlands. Afge
zien van zijn belevenissen in het alge
meen, bleek dat het tehuis te lijden
heeft van overstromingen tijdens de re
gentijd. Want wat is nl. daar het geval?
Langs hun tuin loopt een sloot, een
slökan of parèt zeiden wij vroeger, en
die loopt tijdens de regentijd over.
2
spieren.
"Jullie zijn gekke kinderen" lachte Ma
mee, maar daar ging haar goede her
innering aan Telokbetong. Of slechte,
ik ben het nooit te weten gekomen.
Je vraagt als kind zoveel niet wat je
zou moeten vragen aan je ouders en
zoveel wel wat je liever had moeten
inslikken. Mijn moeder kwam uit een
zeer groot gezin en zoals dat vroeger
ging, bij de plotselinge dood van een
der ouders, namen de oudste, ge
trouwde kinderen de jongeren onder
hun hoede. Zo kwam mijn moeder ge
loof ik ook op Sumatra te wonen, ter
wijl ze feitelijk in Batavia het liefst was.
Padang was zo mooi en Fort de Koek
ook vertelde ze. De bergen zijn er zo
hoog indrukwekkend en het uitzicht op
de baaiIk luisterde maar slecht en
onthield nog beroerder, het is later
wel wat verbeterd dacht ik, anders was
Het water zet dan de tuin blank, waar
na oen deel van dit water het huis
binnenstroomt. De problemen zijn
duidelijk: verkleumde kindervoetjes,
schimmel, etc. Zij zijn nu aan het spa
ren om aan voldoende geld te komen
om een dijkje of een dam te kunnen
bekostigen die het water moet gaan
beteugelen. De geraamde kosten zijn
3 miljoen roepiahs, hetgeen - als ik
het goed heb - zo'n 3000 US is (is
dat niet wat veel voor een dijkje? -
red. M.).
De brief gaat verder in een blijmoe
dige sfeer, bezoek aan kerken, zijn
predikantes werkzaamheden, scholen
van het Leger des Heils, etc. Toen ik
die brief gelezen had, begon ik te den
kenstel voor dat we hen daar in
Medan gaan helpen. Stel voor, dat we
dat bedrag geheel of gedeeltelijk bij
elkaar kunnen krijgen. Wat zou dat een
énorme hulp en moed gevende steun
voor deze mensen daar kunnen zijn.
Zodat ik U allen zou willen vragen:
Draagt U ook een steentje bij? Hoeft
geen kolos van een baksteen te zijn,
elk klein steenje is welkom en vele
kleintjes maken immers iets groots
Deze zelfde oproep komt ook in het
het met mijn journalistieke loopbaan
ook maar niks geworden, rnaar toch...
Sumatra is voor mij nog altijd de Grote
Mooie Onbekende en deze voorplaat
(door Mellema geschoten ergens bo
ven Padang) vervult me met een soort
melancholieke bewondering. Net een
illustratie van Gustave Doré, weet u
nog die schitterende sprookjes van
Grimm? Kolossale, zware sprookjes
boeken, imponerende druk met sier
letters en pagina-grote illustraties waar
je naar kon blijven kijken en kijken en
telkens weer iets ontdekken dat je
fantasie versterkte. Klein Duimpje in
een immense woudreus, je kreeg met
een idee hoe verschrikkelijk hoog die
krummel geklommen moet hebben. De
moderne plaatjes zijn proportionele
lachertjes, maar de kindertjes zijn er
tevreden mee, het is een andere tijd
met andere proporties en andere uit
zichten. En andere namen.
Als ik nu "Telokbetong" zeg tegen
mijn kleinkinderen lacht niemand, ze
kijken niet eens op. Maar als ik Bas-
sie en Adriaan" of "Snorkels" roep,
dan breekt de zon in hun leven door.
Over zon gesproken, het is Lente, de
crocusjes staan in de tuin op dezelfde
plaats als vorig jaar. En de griep lijkt
niet meer uit mijn oude botten weg te
willen. Sumatra, Telokbetong, Padang
en Fort de Koek, het is wel goed zo.
L.D.
Onverwachte ontmoeting in het Maritieme
Museum in Oslo.
maritieme blad "De Blauwe Wimpel"
te staan.
U kunt uw gewaardeerde bijdrage
storten op het gironummer 3188433
van de Maritieme Stichting "Koop
vaardij Historie van de Oost-lndiën"
onder vermelding van: "Dijk-project
Medan". Deze vermelding s.v.p. niet
vergeten, dit i.v.m. het uit elkaar hou
den van twee zaken, nl. die de Mari
tieme Stichting betreffende en die van
het Dijk-project te Medan.
Ajo sobat sobat, tjoba toeloeng I
Kapitein LUCAS LINDEBOOM
Alias Pohon-Linde
DIJK-PROJECT MEDAN
We waren vorig jaar op (caravan)-vakantie in Noorwegen en bezochten o.a. de
maritieme musea in Oslo. Schitterend in één woord Stonden we op een ge
geven moment te kijken naar de "Fram", een beroemd zeilscheepje waar we in
de context van dit korte verhaaltje niet verder op in zullen gaan, toen we in keurig
Nederlands werden aangesproken door een Aziatisch uitziend Leger der Heils
Officier en die vroeg: "Neemt U mij niet kwalijk, maar bent U wellicht een Ne
derlander?" Verrast keek ik op en kon dat bevestigen.
