We hebben niet anders gekund
Op 7 februari jl. zond de IKON-televisie de film "Tussen Gisteren en Morgen" uit. Velen hebben deze film over
het leven van een Midden-Javaanse desa gezien en met verbazing, herkenning, verontwaardiging of ontroering. De
verschillende emoties kwamen los, omdat gewoon de mensen en hun leven werd getoond, zonder begeleidend com
mentaar, zonder kritiek en zonder accenten. De kijker zag de mensen in hun gewone doen, met hun grote en kleine
wensen, hun vragen en behoeften en vooral met hun berusting. Een berusting overigens die voor sommigen afloopt,
want ook op Java moeten adat en wat altijd was het opnemen tegen de nieuwe tijd en zijn verworvenheden. Niet
alle nieuwigheden zijn bedreigend voor de oude desa-samenleving en niet alle nieuwigheden zijn echt nieuw.
Meestal gaat het om wat wij in het Westen elementair noemen voor een menswaardig bestaan: een huis, voedsel,
werk, gezondheidszorg en onderwijs. Hieraan ontbreekt het daar nog wel eens, dat zagen we ook in de film.
"Hoe zijn zij tot nu toe zo zachtmoedig kunnen blijven" is een vraag die zich opwerpt en ook de vraag hoe lang die
zachtmoedigheid nog zal duren. En vooral is daar de vraag wat het gevolg zal zijn wanneer zij eens "alles" zullen
hebben. Zullen zij veranderen, zullen ze dan meer willen? Allemaal vragen waarop de toekomst een antwoord zal
geven. Vandaag leven de desa-mensen nog tussen gisteren en morgen. Wanneer wij hen zo op de film zien, zal de
een denken aan hoe het gisteren was en de ander aan hoe het morgen moet zijn. Die gedachten bepalen de emoties
bij het zien van de film, die gemaakt is door Henk en Ank Muller.
HENK en ANK MULLER:
"Tussen Gisteren en Morgen" is geen
doorsnee Nederlandse film. Daarvoor
ontbreekt de kritiek, het beter weten
en de veroordeling. Toch legt de film
wel degelijk de vinger op de zere plek
ken en dat dit op een milde - en daar
door overtuigende - wijze is gedaan,
zegt iets van de filmmakers, Henk en
Ank Muller, die met begrip en gevoel
de desa en de mensen hebben laten
zien. "We hebben het niet anders ge
kund" is hun verklaring en dat klinkt
des te meer aannemelijk wanneer dui
delijk wordt dat zij een Indische ach
tergrond hebben en dat zij bij het ma
ken van de film een stukje thuis film
den, in ieder geval iets dat niet ver
van hen stond en staat.
De film is geproduceerd door "De
Beeldenstorm", een produktiemaat-
schappij van o.a. films, televisiepro
gramma's en computeranimaties. Dit
bedrijf is enkele jaren geleden mede
opgericht door Ank Muller, die thans
de zakelijke leiding erover heeft. Ank
is 32 jaar, geboren in Utrecht, wilde
aanvankelijk dierenpsychologie stude
ren en acht het niet uitgesloten dat ze
nog eens op een (vracht)schip stapt
om een wereldreis te maken. Haar
vader is officier bij de K.P.M. geweest
en heeft daarna in de handel gezeten.
Haar moeder, A. J. E. (Nieke) Retel
Helmrich, heeft Nederland nooit echt
kunnen accepteren. Een van haar
broers heet Henk en met hem heeft ze
de film gemaakt. Hij was de regisseur,
zij had de produktie in handen. Henk
is in 1950 in Djakarta geboren.
Zijn zij Indisch opgevoed? "Wij zijn
met Indië opgevoed" antwoordde Henk.
"Mijn moeder heeft Holland nooit
echt zien zitten. Alles werd altijd ver
geleken met hoe het in Indië was. Of
dat een Indische opvoeding is, weet
ik niet, maar daardoor kreeg ik wel een
Henk Muller
beeld hoe het in Indië geweest moest
zijn. Ik ben me altijd wel bewust ge
weest van mijn Indische achtergrond,
maar de laatste tijd begint het steeds
meer voor mij te betekenen. Ik zoek
hier nu ook bewust herkenningspun-
en en ik kan bijvoorbeeld echt kwaad
worden wanneer ik zie hoe de over
heid omspringt met de verschillende
Indische uitkeringen. In 1980 toen ik
voor de eerste keer weer in Indonesië
kwam, gebeurde er iets in mij. Het
raakte mij heel diep, de geuren, het
zien".
Ank ging in 1985 voor het eerst naar
de archipel. "Ik voelde me daar direkt
zeer op mijn gemak, vooral door het
non-verbaal contact dat zo goed bij
mezelf past. Dingen worden daar an
ders aangevoeld. Hier moet alles uit
drukkelijk gezegd worden". Ank is
is niet zo bezig met het Indisch-zijn
als haar broer. "Ik ben er niet zo voor
om dingen te bestempelen als "In-
Ank Muller
disch" of wat dan ook. Om alles in
vakjes te stoppen, is typisch Neder
lands. Er wordt dan over mensen ge
praat en niet tussen mensen". Maar
nietszeggend is het Indisch-zijn voor
Ank ook bepaald niet ("zo nodig ga ik
op de vuist"), maar ze wil niet betrok
ken worden of raken bij het modieuze
gepraat en getob over identiteit etc.
Net als Henk heeft Ank gestudeerd
aan de Nederlandse Film en Televisie
Academie. Dat zij het filmvak heeft
gekozen, komt eigenlijk door haar
broers (in Canada woont broer Jan-
Willem), die haar daarin voorgingen.
Henk wilde toneelspeler worden, maar
toen hij als jongen dagenlang in bios
copen zat, wist hij dat hij films moest
maken. "Ik wil de mensen door mijn
ogen een wereld laten zien" zegt hij
en de vraag daarop is of die wereld
in plaats moet komen van de werke
lijkheid of iets aan de werkelijkheid
toe moet voegen.
4
