afsluiting een citaat van de Indo-Euro-
pese historicus Van der Veur: "Of
schoon de leiders (van het IEV) er
uiteindelijk in geslaagd waren tot een
afgewogen beslissing te komen, lukte
het hen volstrekt niet deze boodschap
over te dragen op de leden van de
Indo-Europese gemeenschap. Nadat
de Indo-Europeanen hun leven veil
hadden gehad voor "Koningin en Va
derland" en "Djocja" met alle moge
lijke middelen hadden bestreden, was
de nieuwe situatie voor hen onaan
vaardbaar. In hun ogen kwam de be
slissing van het HB neer op verraad".
Conclusie
De heroriëntatiepolitiek van het IEV
bracht feitelijk het wezenlijk karakter
van het IEV aan het licht, namelijk dat
van een organisatie van een leidende
groep Indo-Europeanen, die in de eer
ste plaats haar belangen wilde veilig
stellen. Maakte de vooroorlogse situ
atie het nog mogelijk dat zij door mid
del van een raciale groepsideologie
de Indo-Europese gemeenschap ach
ter zich wist te krijgen, na 1945 was
dit gedoemd te mislukken, omdat het
maatschappelijk isolement van de In
do-Europese groep verbroken was. In
deze onbeschermde situatie kozen de
DE KATHEDRAAL VAN JAKARTA
Wie ooit in Jakarta (vroege Batavia)
heeft gewoond, kent de kathedraal.
Gelegen aan het Waterlooplein, nu
Lapangan Banteng, was dit Godshuis
een van de mooiste gebouwen van de
hoofdstad.
Als ik nu langs de Kathedraal loop zie
ik toch vaak nog mezelf zo een 40-50
jaren terug. Van Midden Java in Bata
via gekomen vond ik alles al heel an
ders, zo veel groter, drukker enz. En
dan de Kathedraal, zo'n grote kerk.
Als we 's zondags naar de kerk gin
gen, we woonden in de buurt van
Senen, liepen we dwars over het Wa
terlooplein met het monument van de
Leeuw van Waterloo. Van het 10e
Bataljon kwam ook een aantal mili
tairen de Heilige Mis bijwonen of
's middags het Lof. Ze waren allen in
het groen; onderofficieren die buiten
woonden en de officieren hadden het
witte uniform of gingen in burgerkle
ding.
Als ik nu in de Kathedraal zit, zoek
ik zo mogelijk een plaats dichtbij de
mooie preekstoel. Waarom? Wel, in
die jaren hadden we daar onze zit
plaatsen. Voor een bepaald bedrag
per maand werden vaste zitplaatsen
verhuurd met je naam erop, zodat je
zeker was van een plaats tijdens de
Heilige Mis.
Nu hebben de kerken een luidspreker
voor de priester, toen was het nog
niet nodig. Alle paters hadden een
stem die hard genoeg was om tot in
de laatste rijen te kunnen verstaan.
Tempo doeloe was het gebed en zang
grotendeels in het Latijn, een klein
leiders van het IEV - om het oneer
biedig te zeggen - eieren voor hun
geld. Door middel van de heroriënta
tie dekten zij zich in tegen een terug
trekken van het Nederlands gezag uit
Indonesië, zonder zich vooralsnog tot
definitieve keuzes te verplichten. Daar
mee bewerkstelligden zij - ongewild -
een breuk met het grootste gedeelte
van de Indo-Europese gemeenschap.
Het prestige- en machtsverlies van het
IEV na 1945 behelsde niet minder dan
het failliet van de blijvers-politiek die
het altijd had voorgestaan. Maar dit
was een ingebouwd failliet: het IEV
was in zijn ontstaan te symptomatisch
(uiting van een gedrongen positie van
de Indo-Europeanen), in zijn streven
te negatief (het sprak zich zelden ten
gunste van iets uit) en qua organisatie
te "Indisch" (vertegenwoordiger van
een raciaal groepsbelang, zowel op
politiek als op sociaal-economisch
terrein), dan dat het in die vorm een
lang leven beschoren zou zijn. Te lang
had het bovendien met zijn opstelling
een samengaan van Indo-Europeanen
en Indonesiërs in de weg gestaan, dan
dat een dergelijk samengaan - het uit
gangspunt van de heroriëntatiepolitiek
- op korte termijn alsnog realiseerbaar
was. Zoals gezegd, de Indische reus
De kathedraal van Jakarta in de steigers.
gedeelte in het Nederlands. Nu is
bijna alles in het Indonesisch ofschoon
af en toe het Latijn ook gebruikt wordt.
De omgeving van de Kathedraal is nu
ook veranderd. Het voormalige Water
looplein is nu grotendeels een sport
veld van de schoolkinderen, nadat het
jarenlang dienst deed als terminal voor
autobussen. De Leeuw van Waterloo
is sinds de Japanse tijd weggehaald,
nu staat daar het monument van de
Bevrijding van Irian Jaya: een man die
zijn ketens losbreekt. Het 10e Bataljon
met de officiers-woningen is ook al
lang verdwenen. Nu staat daar het
grote moderne Hotel Borobudur.
Ik herinner me nog het Wilhelmina-
park met zovele bomen. Hier bevindt
zich nu de Istiqal Moskee, de grootste
had lemen voeten. Om dat te kunnen
constateren moesten echter eerst zijn
laarzen - de bescherming van het
Nederlands gezag - uitgetrokken wor
den. Daarna zou hij nooit meer recht
op kunnen staan.
De naoorlogse teloorgang van het IEV
weerspiegelde in zekere zin het lot
van de Indo-Europese groep. De in de
twintigste eeuw gegroeide afhanke
lijkheidsrelatie met het Nederlands
gezag verhinderde dat de Indo-Euro
peanen zich echt konden hechten aan
hun geboorteland - de dekolonisatie
maakte dit duidelijk. In dit opzicht wa
ren de Indo-Europeanen de voorbe
stemde slachtoffers van de dekoloni
satie. "Schipbreukelingen van het ko
lonialisme" noemde Van der Veur ze
ooit. De meesten van hen - om het
beeld te voltooien - spoelden aan op
Nederlands land. Alwaar zich de ge
schiedenis zou herhalen: in de ver
drukking groeiden zij uit tot een af
zonderlijke groep. Misschien had
Tjalie Robinson gelijk toen hij beweer
de dat zonder het IEV de honderd
duizenden Indo's niet in Nederland
waren beland - maar dan op een on
bedoelde manier.
moskee van Azië als ik het goed heb.
Hier komen de President en vele mi
nisters en ambassadeurs met Idul Fitri
en andere feestdagen de godsdienst
plechtigheden volgen. Deze moskee is
ontworpen door de Indonesische Chris
ten architect Silaban. Het toont toch
wel aan dat er op het gebied van de
godsdienst tolerantie is. De Moskee en
de Kathedraal tegenover elkaar en niet
ver hier vandaan de Protestantse Im-
manuelkerk (vroeger Willemskerk)
Vroeger stond de Pastorie naast de
Kathedraal, nu is deze verhuisd naar
de achterkant van de Kathedraal
naast het vroegere verenigingsgebouw
van de (K)atholieke (J)ongelingen
(B)ond en de (K)atholieke (M)eisjes
(V)ereniging. Dit gebouw wordt nog
gebruikt voor bijeenkomsten en recep
ties. Waar vroeger de pastorie was
staat nu een verdiepingsgebouw, de
woning van de Aartsbisschop van
Jakarta.
De Kathedraal is al meer dan honderd
jaar oud en moet nu hoognodig her
stellingswerkzaamheden ondergaan.
Dit vraagt natuurlijk veel geld. Vol
gens het Comité van Geldinzameling
is het bedrag ongeveer 1 miljard ru-
piah Vele akties worden ondernomen
om het herstellingswerk mogelijk te
maken. Wie weetzijn er in Ne
derland ook mensen die willen mee
helpen. Elk bedrag, hoe klein ook is
welkom, en kan gestuurd worden aan
het volgend adres:
AKSI PEMUGARAN
Majalah Mingguan HIDUP
Kotakpos 2197, Jakarta 10001
E. SUNDAH
9
