ÜD ü.ÜJfü. Lliu. EGIJSGÜJ LLL'J
Tussen vloot en politiek, een eeuw marinestaf 1886-1986
BOEKBESPREKING
Zo luidt de titel van de gedenkbundel welke is verschenen ter gelegenheid van
het honderdjarig bestaan van de marinestaf. De bundel komt uit als deel 2 van
de serie "Bijdragen tot de Nederlandse marinegeschiedenis". De uitgave wordt
verzorgd door de afdeling maritieme historie van de marinestaf en de uitgeverij
De Bataafse Leeuw.
De bundel is geschreven door een zestal auteurs die elk in hun hoofdstuk een
periode of thema uit de afgelopen 100 jaren voor hun rekening hebben genomen.
Dit hebben zij op zodanige wijze gedaan dat de ontwikkeling, de werkzaamheid,
de problemen waarmee men geconfronteerd werd en het functioneren van de
marinestaf op indringende en overzichtelijke wijze uit de doeken worden ge
daan. In een eeuw tijd heeft de marinestaf zich ontwikkeld tot een zeer belangrijk
beleidsorgaan binnen de marine.
De continue spanning tussen de stra
tegische wensen en de politieke mo
gelijkheden en opvattingen hebben
het de staf nooit gemakkelijk gemaakt
en dit komt in de bundel duidelijk tot
uiting.
Schout-bij-nacht b.d. K.H.L. Gerretse
bijt de spits af in hoofdstuk 1hij
bespreekt de marinestaf in de jaren
tot aan de Tweede Wereldoorlog, een
periode waarin ons land neutraal was.
Het moeizame begin, het gevecht om
erkenning, de problemen in de Eerste
Wereldoorlog en de bezuinigingen in
het interbellum komen achtereenvol
gens aan bod.
De marinestaf in Nederlands-lndië,
waar traditioneel het grootste gedeel
te van de vloot gestationeerd was,
wordt besproken door prof. dr. G.
Teitler, als hoogleraar verbonden aan
het KIM.
Het Indische marinebestel, de relatie
tot 'Den Haag' en de oorlogsperiode
vormen belangrijke aspecten in zijn
betoog, dat loopt tot aan 1949, toen
Nederlands-lndië de onafhankelijke
staat Indonesië werd.
Een organisatie in opbouw is het
thema waarmee vice-admiraal b.d. L.
Brouwer zijn bijdrage heeft omschre
ven. Na de Tweede Wereldoorlog her
vat de marinestaf zijn werk, om in her
stellend Nederland op de nieuwe
grondslag van de onderlinge samen
werking tussen bondgenootschappe
lijke staten een adequate vloot op te
bouwen. Het verlies van Indië en het
toetreden tot de NAVO zijn elk ge
beurtenissen welke het werk van de
marinestaf beïnvloed hebben. Ook de
instelling en het functioneren van de
admiraliteitsraad komen ter sprake,
zeker waar deze instelling in de af
gelopen 40 jaren nogal wat wijzigingen
heeft ondergaan.
Daar de auteur zelf jarenlang inten
sief deel heeft uitgemaakt van de staf
en als CMS/BDZ het beleid heeft hel
pen bepalen, geeft hij op heldere
wijze inzicht in de materie.
De betrokkenheid van de marinestaf
met de vlootplannen en de scheeps
bouw vóór, tijdens en na de Tweede
Wereldoorlog wordt in hoofdstuk 4
beschreven door drs. J. J. A. Wijn,
wetenschappelijk medewerker van de
afdeling maritieme historie. De dis
crepantie welke vaak bestaan heeft
tussen de wens van de staf een goed
uitgeruste vloot in zee te brengen en
de financiële ruimte, welke hiervoor
werd geschapen door de politieke be
sluitvorming, is onderwerp van zijn
onderzoek. Ter illustratie wordt aan
dacht besteed aan de bouw van de
kruisers De Ruyter en De Zeven
Provinciën, welke van 1938 tot 1954
op stapel stonden en in deze periode
vele bestemmingen hebben gehad.
Kapitein ter zee N. Delfos, auteur van
het deel "Oriëntatie op de NAVO",
kan ook uit eigen ervaring putten als
hij schrijft over zijn onderzoeksresul
taten betreffende de periode 1963 tot
heden. In dit tijdsbestek krijgt de inte
gratie van de diverse nationale krijgs
machten binnen de NAVO gestalte. De
afbrokkeling van de beslissingsbe
voegdheid van de admiraliteitsraad,
de rol van de marinestaf daarbij en de
problemen welke ontstonden bij het
reorganiseren van de krijgsmacht
delen onder een centraal overkoepe
lend orgaan, worden door hem aan de
hand van de opeenvolgende defensie
nota's besproken en van commentaar
voorzien. Zijn conclusies raken het
huidige beleid.
Drs. J. A. M. M. Janssen, wetenschap
pelijk medewerker van de sectie mi
litaire geschiedenis van de landmacht
staf, sluit de bundel af met een even
duidelijke als grondige verhandeling
over de intrede van de Koninklijke
marine in de matrix-organisatie van
het ministerie van defensie. In zijn
hoofdstuk: "Vlootbestuur in een nieu
we gedaante", gaat hij niet alleen in
op de wordingsgeschiedenis van de
centrale organisatie maar ook hoe die
in de praktijk werkt en welke invloed
dit heeft op het functioneren van de
marinestaf. Evenals het voorgaande
hoofdstuk draagt ook deze bijdrage
het indringende stempel van de ac
tualiteit.
Het gehele werk is rijkelijk geïllus
treerd met foto's, waarvan er vele uit
particuliere collecties komen en nog
niet eerder in publikaties zijn ver
schenen. Maatschetsen van schepen,
organisatieschema's, lijsten met mari
nebestuurders en een register com
pleteren het boek, dat ruim 270 pagi
na's bevat.
F. BACKER DIRKS
afd. Maritieme Historie
"Tussen Vloot en Politiek", uitgegeven
door De Bataafse Leeuw. Verkrijgbaar
bij Boekhandel Moesson. Prijs f 55,
porto f 6,50.
LAAN VAN MEERDERVOORT 326A - 2563 AM DEN HAAG - HOLLAND TEL. 070 - 63 39 23 TELEX 32674 NIT-NL.
DEELNEMER
GARANTIEFONDS
REISGELDEN
Multiticket met stops in Singapore, Medan, Padang, Jakarta, Yogya, Denpasar
en eventueel Bangkok
Te combineren met Surabaya - Balikpapan - Ujung Pandang - Denpasar tegen
een meerprijs vanf
Een 5-daagse rondreis naar het Tobameer, vol pension
Een 7-daagse Sumatra Ontdekkingsreis Medan - Padang, vol pension
Een 10-daagse busreis Java-Bali, inclusief ontbijt en 6 lunchesf
4-daagse Dayak Experience, vol pension
4-daagse Toraja Rhapsody, vol pension
Verlenging in Bali per week, inclusief ontbijtf
32-daagse rondreis Amsterdam-Sumatra-Java-Bali met gegarandeerd vertrek
Eventuele combinatie met Celebes en Borneo mogelijk.
f 2.505,—
740,-
390,-
750,-
1.075,-
875,-
650,-
260,-
5.450,-
21-daagse reis Amsterdam-Sumatra-Java-Bali met dagelijks ontbijt,
10 lunches en 4 dinersf 4.075,
