STILLE KRACHTEN VAN DE KRIS
INDISCHE NEDERLANDERS
Met de VUT, Gepensioneerd of Zonder Werk
De Culturele Vereniging Nazaten Indische Nederlan
ders en Sympathisanten (NINES) vraagt per direkt
vrijwilligers voor haar secretariaat te Den Haag.
Hotel
't iSwarte <Sckaop
kroes kwam een ronde platte koek van enkele centimeters
dik, die langzaam moest worden afgekoeld om het ontstaan
van barstjes te voorkomen. Het smeden vond plaats met
ijzeren en houten hamers. De aambeelden waren altijd van
een zeer harde steen soort, die de gongmaker zelf ging
halen aan de voet van de vulkaan Merapi met een gewicht
van tussen de 600 en 900 kg. Zo'n aambeeld ging ongeveer
12 jaar mee. De vijlen kocht men bij opruimingen van af
gedankt materiaal op venduties van de Genie werkplaatsen,
waarna deze werden aangescherpt.
Het stemmen was het lastigste deel van het vak, dat maar
door enkelen goed werd verstaan, waarbij intuïtie, ervaring
en steeds uit proberen een grote rol speelde. Aan de
zuiverheid al dan niet met de eis van na-galm en een aantal
na-zwevingen werd grote aandacht besteeds. De smeed-
ploeg bestond uit hoogstens zes gongsmeden onder lei
ding van de "Pandji", de ervaren gong smid. Het gewicht
van de Semarangse gongs varieerde tussen de 0,6 en 31
kg. Volgens de bekende G. P. Rouffaer zouden elders op
Java gongs van honderden kg. zijn gemaakt. Mr. J. H. van
Hasselt stelde in 1906 een uitgebreid onderzoek in naar
deze industrie.
Het leek mij interessant eens na te gaan hoe te Semarang
de na-oorlogse situatie op het terrein van de gong indus
trie is. In 1976 werd met hulp van de heer R. Wahjoedi ter
plaatse een onderzoek ingesteld. Daarbij bleek, dat in
Gang Gendingan nog slechts één gong expert aanwezig
was n.l. de zoon van de eerder genoemde Pak Hama, de
73-jarige Pak Kuat bin Hama. Zijn bedrijf, dat sinds 1897
bestaat hield zich met enkele medewerkers in 1976 uitslui
tend bezig met reparatie en het stemmen van oude gongs,
waarmee hij het nog zeer druk bleek te hebben. Na jaren
van gebruik verandert n.l. de klank. Het stemmen gebeurde
bij hem nog op de klassieke wijze met gebruik van hamers.
H. W. M. J. Rijnders
Verhalen, feiten, veronderstellingen
over de magie van de kris. Prachtige kleurenillustraties.
80 pag.
f 18,50
ISBN 90 70301 37 7
Verschillende bij de gong industrie gebruikte werktuigen
Tegenwoordig gebruikt men vijlen. Zijn gamelans waren
beroemd en werden naar Europa/Amerika en diverse mu
sea geëxporteerd. Hij ontving van de Nederlandse Regering
een "ere-diploma".
Verder bleek, dat in Kampong Peterongan Kobong op Nr.
71 te Semarang na de oorlog een modern gong bedrijf is
ontstaan onder leiding van de Dalang Muljono Dipowarsito,
die complete gamelans (seprankat) met de houten onder
stellen vervaardigde. De prijs bedroeg toen 8 a 11 miljoen
rupiah. Ook z.g. luxe uitvoeringen met veel houtsnijwerk
werden er gemaakt. Pak Muljono had 10 helpers in zijn
werkplaats. Op b.g. adres bleek ook een wajang industri
te zijn gevestigd.
W. SNEEP
Literatuur: "De Gong Fabricatie te Semarang"
door Edw. Jacobson en mr. J. H. van Hasselt;
uitg. E. J. Brill, 1907.
ONDERZOEK NAAR BEELDVORMING.
Wim Willems en Annemarie Cottaar
f 25,-
ISBN 90 70301 35 0
Ervaring niet vereist, wel enthousiasme, inzet en grote affiniteit met
de indische gemeenschap.
Werktijden: a. t/m eind september 1986
's maandags, 's woensdags en vrijdags v. 9.00- 17.00 u.
b. vanaf 1 oktober 1986
's maandags t/m vrijdags van 9.00 - 17.00 u.
Salaris kan NIET geboden worden, WEL onkostenvergoeding, interes
sant werk en brede belangstelling op (indisch) cultureel gebied.
Inlichtingen: Secretariaat NINES, Lange Voorhout 5 te Den Haag
(Vragen naar dhr. J. A. Schenkhuizen) Tel. 070-65 69 83
Oosterland 1 - 7964 KL Ansen
(Dr.) - telefoon 05521 - 1584
Ons hotel, vlakbij uitgebreid na
tuurgebied, ligt a.d. Beek Brink
route. Alle kamers gelijkvloers,
grote tuin en terrassen.
Arr. en 60+ red. nog tot 1 juli
a.s. Fietsen te huur; afhalen sta
tion Meppel mogelijk.
Slamat datang
7
