Laatste etappe
Linkerfoto: Resident Aardeman draagt het bestuur over aan zijn opvolger, resident Los (links) 30 sept. 1949. Rechterfoto: Het ambte
narencorps met echtgenoten na afloop van de bestuursoverdracht op de stoep van de residentswoning in Tandjong Pinang.
LAATSTE LUISTER (SLOT)
door Victoria Kaulbach en
Dr. J. J. C. H. van Waardenburg
Na de reeds eerder vermelde opwindende gebeurtenissen in de Riouw, braken
daar een paar rustige maanden aan voor het bestuur. Maar donkere wolken
begonnen zich boven Nederlands-lndië samen te pakken en spoedig was de
geestesgesteldheid van de Nederlanders net zo zwart als die donderwolken.
De Riouw was in de jaren na de oorlog een oase van rust en orde, dankzij de
goede geest van alle betrokken particulieren en ambtenaren, Nederlanders
zowel als Inheemsen, allen gelukkig na 3'/2 jaar Japanse onderdrukking. Welvaart
was hersteld, handel bloeide; het was net als vóór de desastreuse oorlog.
Al dan niet geboren in dit mooie land, beschouwden de Nederlanders dit als
hun tweede vaderland. Helaas braken nu voor allen, die met hart en ziel hadden
gezwoegd aan de wederopbouw van het door de Japanse hiel vertrapte Insu-
linde, treurige en sombere dagen aan. De reden was de op handen zijnde
souvereiniteisoverdracht
In juli 1949 vernam Aardeman uit Ba
tavia dat nog in hetzelfde jaar ver
moedelijk in november of december,
dit dreigende onheil werkelijkheid zou
worden. Na vier jaar van kijven en
krakelen, van wreedheden en oorlog,
van internationaal gekonkel, Britse
ontrouw, Amerikaanse onwetendheid
en linkse anti-koloniale tendensen, zou
de onafhankelijkheid van Indonesië
afgedwongen worden. Het was Aarde
man alsof zijn hart werd samenge
knepen, alsof zijn navelstreng werd
afgesneden, de band die hem onver
brekelijk met zijn geboorteland ver
bond. Gevoelens van ontzetting, on
macht, agressie en rouw bevingen alle
ambtenaren, die binnenkort als een
"meubelstuk, met de kantoorinventaris
en al den aankleve van dien", zonder
vooraf gepleegd overleg, laat staan
verkregen instemming, aan staatsvij
and nummer Eén zouden worden
overgedragen.
Dit vonden zij een walgelijk sluitstuk
op het Indische drama, dat zich aan
het voltrekken was. Dit was een be
lediging zonder weerga voor allen die
de eed van trouw aan H.M. de Ko
ningin en het Vaderland hadden afge
legd. Trouw! Hij was op zijn post ge
bleven direkt na de 3'/2 jaar van sla
vernij in de Japanse interneringskam
pen. Aardeman vroeg zich af of men
straks de eed van trouw aan Soekar-
no zou moeten afleggen? Wallahi Wa-
billahi
Hoe zou men die klip omzeilen? Wilde
men niet worden overgedragen dan
kon men vertrekken, dan werd men
weggeveegd als stof van de confe-
rentietafel. Der Mohr kann gehen I
Er hat seine Schuldigkeit getan! Jaren
van opbouwende arbeid - met één
pennestreek teniet gedaan. Indië was
altijd al een land van afscheid ge
weest! Pas nu besefte Aardeman hoe
smartelijk "partir" is: het is wérkelijk
"mourir un peu" - neen: "mourir beau-
coup
Maar wat zou er met de jongere groep
ambtenaren gebeuren, die nog bij
lange na niet aan een behoorlijk pen
sioen toe was? Kon zij "mir nichts, dir
nichts" ontslag uit de dienst vragen?
Neen, de jongeren waren wel gedwon
gen voor hun pensioen door te blijven
dienen in vreemde "krijgsdienst", tot
dat dit door de aanstaande Indone
sische collegae "du haut de leur gran
deur" onmogelijk gemaakt zou wor
den, zulks ter beoordeling van een
neutrale commissie. Die vluchtweg
bleef gelukkig open.
Voor Aardeman met 28 jaar trouwe
dienst achter de rug, gold dit alles
niet. Hij had reeds zijn maximum pen
sioen en bovendien nog aanspraak op
een jaar buitenlands verlof na 14 jaar
onafgebroken Indische dienst sinds
het vorige verlof, waarvan 3Vb jaar als
slaaf in de jappenkampen. Zijn pen
sioen was verzekerd, maar de zeker
heid dat hij het land waar hij geboren
en getogen was, spoedig moest ver
laten, vervulde ook hem met machte
loosheid en verdriet. Zijn droom zich
stilletjes in de bergen terug te trekken
op een lieflijk plekje ergens in het
land, dat hij lief had als geen ander,
vervloog - als dauw op het gras - als
de zon dit verzengtHij zou een
heimwee-lijder worden en eeuwig
hunkeren naar alles dat hij in zijn ge
boorteland zou achterlaten.
Het werd hem duidelijk, dat, na 30 jaar
de belangen van Nederland en het In
donesische volk te hebben gediend,
10
