OOSTEN, WESTEN
COMITÉ EERHERSTEL
"STAATSGESCHIEDSCH RIJVING
ZAL NIEMAND IN NEDERLAND WENSEN"
BU DE VOORPLAAT (Foto: J. F. Berkhoudt)
Naast zijn eerste grote liefde, de muziek, had mijn vader nog een tweede
affectie: astronomie. Hij kon uren lang naar de nachtelijke hemel turen en
overdag in de boeken verdiept zijn, waarvoor hij een aparte plank in de grote
boekenkast had. Maar Grote Mededeler (zoals mijn moeder hem plagend
noemde) als hij was, kon hij niet nalaten mij als kleuter van nauwelijks zes, toch
op populaire wijze het een en ander uit te leggen over het universum. Natuurlijk
snapte ik geen snars van planeten, kometen, meteoren, ik wist alleen de naam
van het boek waar hij me de platen in aanwees: Flammarion. Een donkerblauw
boek met een enge plaat aan de binnenkant.
Broer Lud kende al op zijn zesde jaar
alle belangrijke planeten bij naam. De
informatie die Pa hem verschafte bleef
goed geconserveerd tussen het ene en
het andere oor opgeborgen, Lud is in
vele zaken altijd bijzonder pienter
geweest. Bij mij was het niet een
kwestie van het ene oor in-het-andere-
uit, maar somewhere in die verbin
dingsbuis vond een chemische reactie
plaats waardoor de informatie totaal
van structuur veranderde, dus waarde
loos werd. De enige wijsheid die ikvan
Moeder Natuur heb meegekregen is
dat ik mijn mond moet houden over
zaken waar ik totaal niets van begre
pen heb of begrijp. Een ding uit de
astronomie heb ik mijn leven lang
onthouden: de zon gaat op in het
Oosten en onder in het Westen.
"Altijd?" "Altijd", wist mijn moeder.
Toen ik ouder werd heb ik aan deze
informatie veel steun gehad want ik
kon nu ook bepalen waar het Noorden
en waar het Zuiden was. Hoe wonder
lijk eigenlijk dat de eenvoudige
desaman feilloos richtingen aanduidt
met de windstreken, ook al loopt hij in
het dichtste bos. Als ik de zon niet heb
zien opgaan, weet ik niets.
"Oost West, thuis best" zegt het
spreekwoord. In de eerste winter in
Holland veranderde ik het verbitterd
(van de kou) in "Oost West, Oost
best".
Toen ik voor het eerst meemaakte dat
ik de zon een hele week niet zag,
begon ik me af te vragen of dat opgaan
in het Oosten en ondergaan in het
Westen niet letterlijk bedoeld was.
Zou de zon dan nooit eens in het
Westen opgaan?
Wat een onwaardig gekeuvel bij zo n
schitterende zons-ondergang op de
voorplaat. Berkhoudt maakte die bij
Tanah Lot in Bali. Alleen Smitsendonk,
Eibers, de Vries, Helly van Brink-Eweg
zouden hier het mooiste gedicht bij
kunnen maken, de juiste woorden bij
kunnen vinden. Het kan nog, Tanah
Lot blijft, en de zon blijft iedere avond
in het Westen ondergaan. l.D.
"Staatsgeschiedenis zal niemand in Nederland wensen" was een van de
opmerkelijke uitspraken die namens de Minister van Onderwijs en Weten
schappen werd gedaan tijdens de behandeling van de zogeheten A.R.O.B.-
procedure, die door het Comité Geschiedkundig Eerherstel Nederlands-lndië
was aangespannen tegen de Minister van Onderwijs en Wetenschappen, naar
aanleiding van de weigering van de Minister om het comité te informeren over
de namen van de medelezers (van de concepten van dr. L. de Jong) en over de
inhoud van de commentaren van de medelezers op die concepten. De
behandeling van deze A.R.O.B. (Administratieve Rechtspraak Overheidsbeslui
ten-procedure vond op 28 augustus j.l. plaats voor de afdeling Rechtspraak van
de Raad van State, omdat de weigering van de minister een beschikking was op
een verzoek van het comité krachtens de Wet Openbaarheid van Bestuur. In het
kort komt deze wet erop neer, dat alle documenten van bestuurlijke aard van de
overheid en haarorganen toegankelijk moeten zijn vooreen iederdie een belang
hebben bij het kennen van de inhoud van bepaalde documenten (brieven,
verslagen, contracten enz.).
De machtiging die de minister geeft
om de boeken van dr. De Jong door de
Staatsuitgeverij te laten publiceren, is
een bestuursdaad. Vóór het afgeven
van die machtiging behoort de minis
ter zich te overtuigen van de (weten
schappelijke) kwaliteit van het werk.
De namen van de adviseurs en mede
lezers zijn van belang voor de beoor
deling van de kwaliteit.
Zoals bekend, is het voor het Comité
Eerherstel van belang om de namen
EXCUUS
We zijn veel te laat, met dit
nummer. Dit keer niet de schuld
van de Post maar van onze re
dactie. Vakantie, verlate kopij
levering en andere kleine storin
gen hebben het de drukker niet
gemakkelijk gemaakt. Ma'af
Redactie
15 AUGUSTUS-HERDENKING
ENSCHEDE
Behalve in Nijmegen vond ook in
Enschede een 15 augustus-herden-
king plaats, welke was georganiseerd
door het Comité Herdenking 15 Au
gustus 1945, regio Oost—Nederland.
De plechtigheid rondom het Indië-mo-
nument in het Blijdensteinpark werd
bijgewoond door ongeveer 1 50 per
sonen, waaronder de loco-burge
meester van Enschede.
In het bovengenoemde comité werken
de volgende verenigingen samen:
Madjoe afd. Twente, Veteranen Le
gioen Nederland afd. Enschede, Bond
van Minahassers rayon Overijssel en
de Sport- en Ontspanningsvereniging
voor Tropenvrienden.
van de medelezers te kennen opdat
door de Staat (als uitgever) en dr. De
Jong (als auteur) de noodzakelijke
zorgvuldigheid is betracht bij het
totstandbrengen en uitgeven van deel
11 A uit de serie "Het Koninkrijk der
Nederlanden in de Tweede Wereld
oorlog". Daarbij gaat het onder meer
om vragen of de medelezers grondige
kennis hebben van het vooroorlogse
Indië en wat Dr. De Jong met de
kritieken van de medelezers heeft
gedaan.
Tijdens de zitting werd namens de
minister betoogd dat het waarborgen
van de privacy van de medelezers zich
veizette tegen openbaring ervan. Ver
der werd gezegd, en dat was opmerke
lijk, dat de contacten tussen dr. De
Jong en zijn medelezers hebben
plaatsgevonden buiten het Rijksinsti-
stuut voor Oorlogdocumentatie (RIOD)
om. (Het RIOD functioneert onder
verantwoordelijkheid van de Minister
van Onderwijs en Wetenschappen).
De documenten ter zake zouden dan
ook niet vallen onder de Wet Open
baarheid Bestuur. Bij monde van haar
advocaat en procureur stelde het
comité daar tegenover dat duidelijk is
dat dr. De Jong schrijft in opdracht van
de Staat en dat hij hoe dan ook
"orgaan" is van het RIOD.
De voorzitter van de afdeling Recht
spraak concludeerde dat het er niet
toe deed waarvoor het Comité Eerher
stel de gevraagde informatie wil
gebruiken, maar dat het er om gaat dat
informatie is gevraagd en dat die is
geweigerd. Van belang is dan de vraag
of de gevraagde informatie van be
stuurlijke aard is of niet.
Bij het ter perse gaan van dit nummer
was de uitspraak nog niet bekend. In
het volgende nummer komen we
uiteraard op deze zaak terug alsmede
op het inmiddels ingestelde hoger
beroep tegen het vonnis van de
Haagse rechtbank.
R. B.
